Wysypka u dziecka – o czym może świadczyć? Przyczyny i leczenie wykwitów skórnych u dzieci

Wysypka, nazywana także wykwitem skórnym, jest częstą dolegliwością u dzieci. Najczęściej jest ona objawem zakażenia wirusowego, alergii, niedojrzałości skóry dziecka lub chorób ogólnoustrojowych. Może przyjmować różnorodną postać: od plamek, krostek, grudek po wybroczyny, nadżerki i pęcherze. Większość wysypek u dzieci przebiega łagodnie, jednakże należy pamiętać, że mogą one być objawem chorób zagrażających życiu np. sepsy meningokokowej. 

Wysypka u dziecka – czym jest?  

Skóra człowieka zbudowana jest z trzech warstw – naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Do przydatków skórnych zalicza się włosy, paznokcie oraz gruczoły. Należy pamiętać, że skóra pełni funkcję ochronną dla czynników fizycznych, chemicznych, urazów mechanicznych, a dzięki receptorom odbiera bodźce zewnętrzne. Chroni ona także organizm przed nadmierną utratą wody oraz bierze udział w reakcjach immunologicznych.  

Rodzaje wysypek u dziecka – charakterystyka zmian 

Ze względu na charakter zmian skórnych u dzieci wyróżnia się wykwity plamiste (zmiana zabarwienia skóry), wykwity plamisto-grudkowe (występują grudki wyczuwalne przy dotyku) oraz pęcherzykowe (pęcherzyki wypełnione płynem). Zmiany skórne u dzieci mogą być jedynym lub wiodącym objawem choroby (atopowe zapalenie skóry, alergie kontaktowe, opryszczka) lub współwystępować z innymi objawami chorób (np. mononukleoza zakaźna, ospa, posocznica meningokokowa).  

Podczas oceny zmian skórnych u dziecka należy zwrócić uwagę na ich lokalizację, charakter wykwitów (mnogie lub pojedyncze plamki, grudki, krostki, pęcherzyki), kolor zmian, wielkość poszczególnych wykwitów, ich zmiany w czasie, kolejność pojawiania się wysypki na danych partiach ciała, obecność zmian na śluzówkach i skórze owłosionej głowy oraz kolejność i szybkość ustępowania wykwitów. Warto również zwrócić uwagę na symetryczność zmian oraz ocenić obecność strupów. Podczas diagnostyki różnicowej pomocne będą objawy towarzyszące zmianom skórnych takie jak świąd, ból, pieczenie lub przeczulica skóry. 

Do najczęstszych zmian skórnych zaliczamy: 

• plamki – płaskie zmiany wyróżniające się odmiennym zabarwieniem danych fragmentów skóry np. w przebiegu chorób infekcyjnych (różyczka, odra), zmiany barwnikowe lub wrodzone naczyniaki,
• grudki – zmiany uniesione ponad powierzchnię skóry, wyczuwalne dotykiem (np. w przebiegu łuszczycy czy wyprysku),
• blaszki – uniesione zmiany, powstają w wyniku łączenia się wykwitów (np. blaszki łuszczycowe),  
• pęcherzyki – wyniosłe zmiany wypełnione płynem np. w opryszczce, 
• krosty – zmiany wyniosłe, zawierają najczęściej ropę, są skutkiem zakażeń bakteryjnych, 
• nadżerki i owrzodzenia – zmiany skórne charakteryzujące się uszkodzoną powierzchnią naskórka lub skóry właściwej (np. podczas urazów, oparzeń słonecznych),
• bąbel – przejściowa zmiana skórna powstała na skutek obrzęku skóry (np. w pokrzywce), 
• blizna – zmiana skórna pozostająca w miejscu uszkodzenia skóry.  

Wysypki u niemowlaka 

Do najczęstszych przyczyn pojawienia się zmian skórnych u niemowlęcia zaliczamy infekcje wirusowe, atopowe zapalenie skóry, pieluszkowe zapalenie skóry oraz alergie. 

Częstym powodem pojawienia się wysypki u niemowlęcia jest także rumień nagły (potocznie nazywany trzydniówką). Jest to choroba o podłożu wirusowym, najczęściej dotyczy dzieci w wieku 6–15 miesięcy. Niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia rzadko chorują, gdyż są chronione przez przeciwciała matczyne przekazane przez łożysko. Pierwszym objawem choroby jest gorączka, która trwa 2–5 dni, bez innych objawów infekcji. Po ustąpieniu gorączki u dziecka na skórze tułowia, szyi i twarzy pojawia się drobnoplamisto-grudkowa wysypka, która stopniowo zanika w ciągu kilku dni. Wysypce mogą towarzyszyć: powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, objawy infekcji górnych dróg oddechowych lub zapalenie spojówek.  

Wysypka u dziecka – przyczyny  

Do najczęstszych przyczyn wystąpienia zmian skórnych u dziecka zaliczamy: 

• infekcje wirusowe (różyczka, ospa, trzydniówka, mononukleoza zakaźna),
• atopowe zapalenie skóry,
• potówki, 
• alergie kontaktowe, pokarmowe,
• pieluszkowe zapalenie skóry, 
• opryszczkę, półpasiec, 
• szkarlatynę, 
• trądzik niemowlęcy, 
• zakażenia bakteryjne.

Wysypka u dziecka – objawy alarmujące 

Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga dziecko, u którego zmiany szybko rozszerzają się lub gdy towarzyszą im objawytakie jak gorączka, dreszcze, ból lub uporczywy świąd. Bardzo niepokojącym objawem jest pojawianie się wybroczyn skórnych, które nie zanikają pod wpływem ucisku, gdyż mogą one być objawem rozwijającej się posocznicy. Do zmian wymagających pilnej wizyty u lekarza zalicza się także szybko powstające pęcherze, oddzielanie się naskórka oraz wykwity na błonach śluzowych.  

Jak postępować przy wysypce u dziecka? Co stosować na wysypkę u dziecka? 

Zmiany skórne o łagodnym przebiegu zazwyczaj leczy się miejscowo, stosując preparaty w kremach, maściach czy żelach (np. przy pieluszkowym zapaleniu skóry warto sięgnąć po maści na odparzenia m.in. z tlenkiem cynku). Należy jednak pamiętać, aby dziecko, u którego pojawiły się wykwity skórne, było skonsultowane przez lekarza, który zaleci dalsze leczenie lub poszerzenie diagnostyki.  

W przypadku nasilonych zmian skórnych zaleca się stosowanie leczenia celowanego w chorobę podstawową np. leki przeciwhistaminowe w alergiach, antybiotyki w zakażeniach bakteryjnych lub maści ze sterydem w ciężkich postaciach atopowego zapalenia skóry (podczas codziennej higieny skóry dziecka z AZS stosowanie emolientów). 

Należy także zwrócić uwagę na to, czy w ostatnim czasie nie było zmiany kosmetyków dla dziecka, środków piorących lub wprowadzenia nowych pokarmów.