Co to jest czynnik reumatoidalny (RF)? Normy, podwyższony. Kiedy należy wykonać badanie RF?
Barbara Sitek

Co to jest czynnik reumatoidalny (RF)? Normy, podwyższony. Kiedy należy wykonać badanie RF?

Czynnik reumatoidalny (RF) jest badaniem, które może wskazać, że w organizmie rozwija się reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty, zespół Sjögrena, sarkoidoza czy borelioza. Co ciekawe, nie musi być jednak parametrem świadczącym tylko o rozwoju tych chorób, ponieważ u nawet 20% społeczeństwa występuje on fizjologicznie. Najczęściej świadczy o tym, że w organizmie rozwija się stan zapalny związany albo z chrząstką stawową, albo z tkanką łączną. Jakie specyficzne objawy powinny skłonić do zbadania RF, ile kosztuje oznaczenie czynnika reumatoidalnego i czy należy posiadać skierowanie do wykonania tego badania? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  1. Czym jest czynnik reumatoidalny (RF)?
  2. Kiedy warto wykonać oznaczenie RF?
  3. Czynnik reumatoidalny RF – normy
  4. Na jakie choroby wskazuje podwyższony czynnik reumatoidalny (RF)?
  5. Jak wygląda badanie RF?
  6. Czynnik reumatoidalny (RF) – cena badania/refundacja

Badanie oceniające poziom czynnika reumatoidalnego we krwi zalecane jest najczęściej osobom, które borykają się z przypadłościami, takimi jak poranna sztywność stawów, ból stawów, obecność obrzęków i guzów podskórnych, które nie powstały na skutek urazu i są niewiadomego pochodzenia. Chociaż samo potwierdzenie obecności RF nie jest wystarczające do rozpoznania RZS (reumatoidalnego zapalenia stawów), tak z pewnością czynnik ten jest jednym z najważniejszych parametrów wykorzystywanych zarówno w diagnostyce tej choroby, jak i innych schorzeń autoimmunologicznych.

Czym jest czynnik reumatoidalny (RF)?

Czynnik reumatoidalny (RF, ang. Rheumatoid Factor) to określenie specyficznej grupy autoprzeciwciał skierowanych przeciwko własnym białkom organizmu – immunoglobulinom. Immunoglobuliny, czyli przeciwciała, to cząsteczki białkowe krążące w osoczu, które są produkowane przez układ odpornościowy i odpowiadają za ochronę organizmu przed wnikającymi do niego bakteriami i innymi obcymi białkami. Autoprzeciwciała takie jak RF to z kolei immunoglobuliny, które zwracają się przeciwko własnym komórkom, traktując je jako obce. Sam RF nie uszkadza tkanek organizmu, jednak atakując immunoglobuliny, doprowadza do rozwoju stanu zapalnego, najczęściej w obszarze chrząstki stawowej lub tkanki łącznej. Z tej przyczyny RF może być wykorzystywany jako marker wielu chorób autoimmunologicznych, czyli tak zwanych chorób wynikających z autoagresji, w przebiegu których organizm produkuje przeciwciała skierowane przeciwko własnym komórkom.

Kiedy warto wykonać oznaczenie RF?

Badanie poziomu czynnika reumatoidalnego jest zalecane wszystkim osobom borykającym się z bólami i poranną sztywnością stawów, obrzękami i ograniczoną ruchomością stawu lub stawów, ubytkami chrząstek i kości, wysypkami, suchością skóry, gałek ocznych i bólami mięśni, ponadto z widocznymi w badaniach obrazowych guzkami podskórnymi. Czynnik RF jest także oznaczany u pacjentów chorujących na RZS w celu monitorowania skuteczności terapii. Stan zapalny towarzyszący RZS może dodatkowo przyspieszać rozwój miażdżycy, prowadząc do wystąpienia udaru lub zawału serca, dlatego z całą pewnością nie wolno go lekceważyć.

Powiązane produkty

Czynnik reumatoidalny RF – normy

Zakresy referencyjne dla czynnika reumatoidalnego różnią się między sobą w zależności od laboratorium, w którym było wykonane oznaczenie, oraz od metody, która została wykorzystana podczas analizy. Niektóre laboratoria oznaczają RF jedynie jakościowo – na wyniku widoczna jest wówczas informacja, czy w badanym materiale stwierdzono obecność przeciwciał, czy też nie. W pozostałych przypadkach prawidłowy poziom RF nie powinien przekroczyć 40 IU/ml. Przy interpretacji wyniku należy jednak zawsze odnieść się do zakresów referencyjnych rekomendowanych przez laboratorium diagnostyczne, w którym zostało przeprowadzone badanie.

Na jakie choroby wskazuje podwyższony czynnik reumatoidalny (RF)?

Czynnik reumatoidalny może fizjologicznie występować we krwi około 3% do nawet 20% zdrowych osób, w szczególności tych po 60. i 70. roku życia, tym samym nie zawsze podwyższony poziom RF musi świadczyć o rozwoju choroby. Najczęściej jednak pojawia się on wówczas, gdy w organizmie toczy się proces zapalny w obrębie stawów albo tkanki łącznej. Ze względu na swoją niespecyficzność RF nie jest uważany za wystarczający parametr do postawienia diagnozy. Z tego powodu, aby ustalić, czy pacjent choruje na RZS lub toczeń układowy, wykonuje się także dodatkowe badania potwierdzające jej słuszność. Pomimo swojej specyfiki RF jest wciąż jednym z najważniejszych badań biochemicznych wykorzystywanych w diagnostyce chorób reumatycznych i chorób z autoagresji.

O czym świadczy podwyższony poziom czynnika reumatoidalnego (RF)?
O czym świadczy podwyższony poziom czynnika reumatoidalnego (RF)?

Podwyższony poziom czynnika reumatoidalnego może być skutkiem schorzeń, takich jak:

  • reumatoidalne zapalenie stawów (kiedyś nazywane gośćcem przewlekle postępującym),
  • toczeń rumieniowaty układowy,
  • twardzina układowa,
  • zespół Sjögrena,
  • zespół Sharpa,
  • sarkoidoza,
  • mieszana choroba tkanki łącznej,
  • zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe (choroby autoimmunologiczne),
  • krioglobulinemia,
  • infekcje bakteryjne i wirusowe (np. gruźlica, kiła, malaria czy bakteryjne zapalenie wsierdzia),
  • niektóre rodzaje nowotworów (w szczególności białaczki i chłoniaki),
  • choroby wątroby,
  • choroby nerek,
  • przewlekłe choroby płuc.

Dodatni wynik badania RF może także towarzyszyć boreliozie, jednak ze względu na to, że nie jest to badanie specyficzne, konieczna jest dalsza diagnostyka, potwierdzająca to zakażenie. Wynik powyżej górnej granicy normy może także wystąpić u osób, które przebyły przeszczep skóry lub nerki, po niektórych szczepieniach ochronnych lub na skutek przyjmowania leków, np. stosowanej w leczeniu nadciśnienia metyldopy.

Ujemny wynik badania RF nie świadczy o tym, że w organizmie nie toczy się RZS – ilość przeciwciał na początku choroby może być jeszcze zbyt mała (aby dało się uchwycić je za pomocą testu laboratoryjnego) albo choroba może być w fazie remisji lub w fazie uśpienia. Warto zatem pamiętać o tym, aby wyniki badania skonsultować ze specjalistą czy lekarzem prowadzącym.

Jak wygląda badanie RF?

Do wykonania oznaczenia poziomu RF potrzebna jest próbka krwi żylnej, pobierana zazwyczaj z żyły łokciowej. Do badania najlepiej przystąpić na czczo, jednak nie jest to warunek konieczny.

Czynnik reumatoidalny (RF) – cena badania/refundacja

Badanie poziomu czynnika reumatoidalnego jest refundowane, jeżeli przeprowadzono je na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza. Jeśli pacjent zdecyduje się wykonać je prywatnie, cena za badanie będzie się mieścić w przedziale od 10 do nawet 40–50 złotych, w zależności od metody wykorzystanej do testu.

  1. R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych, Warszawa 2007, s. 116–117.
  2. J. Cal-Kocikowska i in., Reumatoidalne zapalenie stawów – czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego, „Forum Zaburzeń Metabolicznych”, nr 2 (5) 2014.
  3. J. Lipińska i in., Markery immunologiczne w diagnostyce i prognozowaniu młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów i reumatoidalnego zapalenia stawów, „Alergia Astma Immunologia”, nr 10 (3) 2005.
  4. M. Sokalska-Jurkiewicz, Badania dodatkowe w reumatologii, „Przegląd Reumatologiczny”, nr 6 (18), 2007.
  5. J. Krajl, Czynnik reumatoidalny – normy. Co to jest badanie RF?, apteline.pl [online] https://apteline.pl/artykuly/czynnik-reumatoidalny-normy-co-to-jest-badanie-rf [dostęp:] 31.01.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij