RTG bioder – badanie, wskazania, przeciwwskazania, refundacja, cena

RTG bioder wykonuje się w przypadku wystąpienia zmian zwyrodnieniowych tego obszaru, reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS) lub chorób o podłożu nowotworowym. Ponadto na badanie kierowane są osoby, które odczuwają ból i sztywność bioder oraz ograniczenie w ruchomości tego stawu. Przeciwwskazaniem względnym do wykonania rentgenu bioder jest ciąża. Jak należy się przygotować do RTG stawu biodrowego, dlaczego picie kawy i żucie gumy jest niewskazane przed prześwietleniem i czy posiadanie skierowania jest obowiązkowe? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

RTG bioder (prześwietlenie, rentgen) to szybkie, łatwo dostępne i bezbolesne badanie, które umożliwia ocenę i diagnozę schorzeń w obrębie stawów biodrowych oraz miednicy. Zazwyczaj jest to pierwsze badanie obrazowe, które zleca lekarz pacjentowi cierpiącemu z powodu bólu w obrębie stawów biodrowych.

RTG bioder – co to jest i na czym polega badanie?

Prześwietlenie stawów biodrowych pomaga zobrazować struktury kostne przy pomocy promieniowania rentgenowskiego. Wykonane zdjęcia najczęściej zapisywane są cyfrowo, tzn. przesyłane są w formie elektronicznej z pracowni RTG do stacji/konsoli lekarza radiologa, a następnie przekazywane pacjentowi na płytce CD/DVD. Możliwe jest wykonanie rentgenu jednego stawu biodrowego lub zdjęcia porównawczego obu bioder. Standardowo pacjentowi wykonuje się dwa zdjęcia RTG – w projekcji AP (promieniowanie przechodzi przez pacjenta od przodu do tyłu) oraz w tzw. projekcji osiowej Lauensteina (zmodyfikowana pozycja boczna, pozycja żabia).

Prawidłowe zdjęcie RTG bioder obejmuje:

• stawy biodrowe,
• kość krzyżową,
• część kości udowych,
• kości miedniczne.

RTG bioder – wskazania do badania

Najczęściej badanie wykonywane jest w celu wykluczenia zmian pourazowych, takich jak złamanie lub zwichnięcie stawu biodrowego oraz zmian zwyrodnieniowych bioder i kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. RTG bioder wykonuje się również przy podejrzeniu wystąpienia procesów zapalnych, np. u osób chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów lub z martwicą głowy kości udowej. Zdjęcie rentgenowskie jest także pomocne podczas zdiagnozowania pierwotnych lub przerzutowych zmian nowotworowych w obrębie kości. U pacjentów po wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego wykonuje się prześwietlenie, aby ocenić czy staw prawidłowo funkcjonuje. Jeśli wynik badania RTG jest niejednoznaczny, lekarz prowadzący może wystawić skierowanie na badanie USG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Ponadto na badanie kierowane będą zarówno osoby odczuwające ból bioder, jak i sztywność lub ograniczenie ruchomości stawu biodrowego.

RTG bioder – przeciwwskazania do badania

Jedynym przeciwwskazaniem do wykonania RTG bioder jest ciąża. Jednak w przypadku, gdy wykonanie prześwietlenia jest niezbędne do zdiagnozowania stanu zdrowia ciężarnej, dopuszcza się wykonanie tego badania z użyciem osłon radiologicznych (osłaniają część ciała przed działaniem promieniowania jonizującego). W innym przypadku wskazane jest wykonanie nieinwazyjnych badań obrazowych, np. USG lub rezonansu magnetycznego. Jeśli pacjentka nie jest pewna, czy jest w ciąży, powinna przełożyć badanie i wykonać test ciążowy.

RTG bioder – jak wygląda badanie?

Osoba badana musi zgłosić się na RTG stawów biodrowych będąc na czczo (po upływie 6–8 godzin od ostatniego posiłku) i po wypróżnieniu. Dzień przed badaniem należy zastosować lekkostrawną dietę oraz unikać spożywania produktów, które mogą wywoływać powstawanie nadmiernej ilości gazów jelitowych, np. warzyw strączkowych, napojów gazowanych, kaszy czy otrębów. Dodatkowo pacjent dobę przed oraz rano w dniu badania powinien zażyć preparaty ułatwiające wydalanie gazów jelitowych (na wzdęcia). Nie należy przed rentgenem bioder palić papierosów ani żuć gumy, ponieważ te produkty przyspieszają pracę jelit. Jeśli wcześniej były wykonywane inne badania obrazowe, powinno się zabrać je ze sobą. W trakcie badania pacjent układa się w pozycji leżącej na stole diagnostycznym lub w pozycji stojącej opierając się plecami o wertigraf (ścianka do wykonywania zdjęć rentgenowskich). Osoba badana znajduje się pomiędzy lampą rentgenowską, która emituje promieniowanie, a detektorem odpowiedzialnym za zapis obrazu  (znajduje się on w stole bądź wertigrafie). W zależności od ilości wykonanych zdjęć całkowity czas badania wynosi od 5 do 15 min.

RTG bioder – najczęstsze pojęcia diagnostyczne w opisach badań

Jednym z najczęściej opisywanych przez radiologów zagadnieniem diagnostycznym są zmiany zwyrodnieniowe. Oznaczają one, że chrząstka stawowa (amortyzuje ruch stawu) jednego lub obu stawów biodrowych ulega uszkodzeniu. Choroba ta również może być opisana jako koksartroza (łac. coxarthrosis). W obrazie RTG zmiany zwyrodnieniowe mogą być opisywane jako m.in. zwężenia szpary stawowej, osteofity (wyrośla kostne) lub sklerotyzacja stropów panewek. Zmiany te najczęściej wykrywane są u osób po 50 roku życia. Innym pojęciem diagnostycznym stosowanym w opisie RTG jest konflikt panewkowo-udowy, który polega na niedopasowaniu się głowy kości udowej do panewki stawu biodrowego, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzenia tego stawu. Objawia się on przede wszystkim bólem oraz zmniejszoną ruchomością stawu.

RTG bioder –  skierowanie, cena/refundacja badania

Na badanie RTG, niezależnie, czy jest ono refundowane przez NFZ, czy wykonywane prywatnie – niezbędne jest skierowanie. Wynika to z faktu narażenia pacjenta na działanie promieniowania jonizującego. Można je uzyskać zarówno od lekarza rodzinnego, jak i lekarza specjalisty. Cena RTG biodra/bioder zależy od ilości wykonanych zdjęć oraz od placówki diagnozowania obrazowego, w której chcemy wykonać badanie. Prześwietlenie stawów biodrowych  kosztuje od 40 zł do 80 zł.