Ból biodra – przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu stawu biodrowego. Ćwiczenia na biodra

Ból biodra może dotknąć osoby w każdym wieku, nie tylko seniorów. Przyczynami bólu stawu biodrowego mogą być zmiany zwyrodnieniowe, ale także urazy czy rwa kulszowa. Często bólom bioder towarzyszy uczucie trzaskania bądź przeskakiwania biodra (tzw. zespół trzaskającego biodra). Leczenie bolącego biodra opiera się przede wszystkim na fizjoterapii – odpowiednio dobranych zabiegach fizykoterapeutycznych i ćwiczeniach. Część z nich można wykonywać także w domu. Rzadziej stosuje się leczenie operacyjne w postaci wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.

1. Ból biodra – dlaczego boli biodro?
2. Przyczyny bólu w biodrach
3. Diagnostyka bólu stawu biodrowego
4. Objawy przeciążenia stawu biodrowego
5. Ćwiczenia na biodra
6. Leczenie bólu stawu biodrowego
7. Ból biodra — fizjoterapia

Ból biodra – dlaczego boli biodro?

Etiologia oraz patomechanizm dolegliwości bólowych pojawiających się w stawie biodrowym bywają niezwykle złożone i wieloczynnikowe. Wynika to z lokalizacji stawu, który jest niejako ogniwem pośrednim, wspólnym dla tułowia i kończyny dolnej.

Przeciążenia mają miejsce w sytuacji intensywnego uprawiania sportu, przeforsowania, przebywania przez długi czas w pozycji mocno obciążającej – do takich niekorzystnych czynników zaliczamy długotrwałe siedzenie np. w fotelu samochodowym, gdzie dodatkowo pojawia się różnica poziomów pomiędzy kolanami i biodrami. U zawodowych kierowców, których stawy kolanowe podczas siedzenia są uniesione w stosunku do stawów biodrowych, istnieje ryzyko pojawienia się koksartrozy.

Przyczyny bólu w biodrach

Najczęstsze przyczyny mogące powodować ból stawów biodrowych:

1. Zwyrodnienie stawów biodrowych, inaczej koksartroza, to choroba o podłożu zwyrodnieniowym. Pojawia się wówczas ból przy chodzeniu i ból w pachwinie, najczęściej przy siedzeniu oraz w nocy, co jest bardzo charakterystyczne dla toczącego się procesu zapalnego. Najczęściej występuje on po zewnętrznej stronie biodra.
2. Upadki oraz kontuzje wśród zawodników sportowych czy też wśród ludzi starszych z towarzyszącymi obciążeniami. Można tutaj wymienić tzw. biodro tancerza, definiowane także jako biodro trzaskające. Jest ono wypadkową bardzo wielu czynników, spośród których najczęściej podaje się przeciążenia, wadliwe ukształtowanie stawu, a także nierówną długość kończyn. Charakterystycznym objawem jest uczucie przeskakujących elementów w stawie, wyraźnie słyszalne trzaski, strzelanie oraz tępy ból. Stąd też inne określenie tej dolegliwości – zespół trzaskającego biodra.
3. Kolejnym czynnikiem predysponującym do pojawienia się silnego bólu biodra jest rwa kulszowa, w przebiegu której dolegliwości bólowe mogą promieniować wzdłuż całej kończyny dolnej. W zależności od stopnia ucisku nerwu kulszowego oraz poziomu, na którym on się pojawia, topografia może być bardzo zróżnicowana. Ból może występować w biodrze (w zależności od strony ucisku może to być ból w prawym lub lewym biodrze), z boku, przy siedzeniu oraz w okolicy biodra, np. w pośladku. W niektórych przypadkach lokalizacja może obejmować nawet kolano.

Diagnostyka bólu stawu biodrowego

Ze względu na mnogość czynników ryzyka oraz opisywanych przyczyn diagnostyka bólów bioder może stanowić nie lada wyzwanie. Bardzo istotne jest zgłoszenie się do lekarza ortopedy, a zazwyczaj w dalszej kolejności do fizjoterapeuty. Specjalista po zebraniu wywiadu przystępuje do badania fizykalnego. Podczas rozmowy z pacjentem najczęściej padają pytania o przebyte urazy, wiek czy stwierdzone wcześniej deformacje i wady postawy ciała. Następnie wykonywane jest badanie fizykalne, które może uwzględniać pomiary długości kończyn, testowanie siły mięśniowej, zakresów ruchomości oraz palpację bolącego biodra.

W przypadku konieczności uwidocznienia struktur miękkotkankowych, jak mięśnie, więzadła czy kaletki, wykorzystuje się badanie USG. Rentgen z kolei pozwala uwidocznić ewentualne zmiany zwyrodnieniowe, ustawienie głów kości udowych w panewkach, szczelinę złamania. Często wymagana jest diagnostyka różnicowa bólu w stawach biodrowych. W tym celu specjaliści dokonują obrazowania, wykorzystując badanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.

Objawy przeciążenia stawu biodrowego

Do najczęściej opisywanych przez pacjentów dolegliwości związanych z przeforsowaniem biodra zalicza się:

• silny ból biodra pojawiający się podczas chodzenia i słabnący w spoczynku,
• ból w pachwinie, któremu może towarzyszyć ból w kolanie,
• ból pośladka.

W zależności od prowadzonej aktywności dolegliwości mogą występować symetrycznie w obszarze obu stawów biodrowych lub pojawiać się jedynie w obrębie lewego czy prawego biodra.

Bardzo charakterystyczne jest pojawianie się bólu w stawie biodrowym podczas spania na boku. Jeżeli jednak dolegliwości występujące w nocy nie są rezultatem zwiększonego obciążenia, to sugerują proces zapalny. Może to mieć związek z chorobą zwyrodnieniową w obszarze opisywanego stawu, stawów krzyżowo-biodrowych lub kręgosłupa.

Ćwiczenia na biodra

Bardzo ważne – i podkreślane przez wielu specjalistów – jest wykonywanie ćwiczeń pomagających uporać się z przyczynami bólu biodra. Niezwykle często rekomendowana jest jazda na rowerze (także na rowerze stacjonarnym). Dzięki ruchowi w odciążeniu, który zachodzi w stawach biodrowych, dochodzi do wzmożonej produkcji mazi stawowej, a to przyczynia się do zmniejszenia ryzyka przedwczesnej eksploatacji struktur kostno-stawowych (w sytuacji już obecnej choroby zwyrodnieniowej niejednokrotnie udaje się złagodzić jej przebieg). Ważne jest, aby siodełko było wyregulowane w taki sposób, by biodra znajdowały się znacznie wyżej niż kolana. Jazda w terenie powinna odbywać się tylko po równych powierzchniach.

Ćwiczenia na mobilność i stabilność biodra są równie ważne. Ćwiczenia na ból biodra można wykonać w domu bez użycia sprzętów. Przykładowo: w pozycji leżenia na plecach, z kończynami dolnymi ugiętymi w stawach kolanowych i biodrowych, wykonujemy uniesienie bioder do linii łączącej kolana oraz barki. Następnie utrzymujemy pozycję przez 3–5 sekund, po czym dokonujemy rozluźnienia. Ćwiczenie wykonujemy w 3–5 seriach po 5–6 powtórzeń.

Modyfikacją poprzedniego ćwiczenia będzie umieszczenie pod stopami niestabilnego podłoża np. w postaci tzw. beretów równoważnych (poduszek dynamicznych, dysków rehabilitacyjnych). Ćwiczenia tego typu powodują wzmocnienie siły mięśni pośladkowych – bardzo ważnego prostownika oraz stabilizatora bioder. Pomocne jest również rolowanie mięśni z wykorzystaniem foam rollera – pozwala to często błyskawicznie rozprawić się z bólem bioder. Warunkiem jest systematyczne działanie oraz metodycznie właściwe wykonanie. W tym celu najlepiej poprosić o poradę fizjoterapeutę.

Bóle stawów biodrowych mogą zostać wyeliminowane także poprzez zastosowanie wkładek ortopedycznych wyrównujących długość kończyn. Oczywiście tylko w sytuacji, kiedy jest to zasadne i jedynie przy zaleceniach terapeuty. Użyteczny jest również kinesiotaping biodra. Wykorzystanie aplikacji taśm kinezjologicznych pozwala na zmniejszenie dolegliwości i częściowe odciążenie stawu, dzięki czemu stwarza warunki do regeneracji. Najczęściej taśmę umiejscawia się w okolicy krętarza większego oraz pasma biodrowo-piszczelowego, pomaga to zmniejszyć wzajemne tarcie struktur o siebie. Kinezyterapia (gimnastyka lecznicza) podczas sesji zabiegowych z terapeutą daje natomiast możliwość przywracania tzw. gry stawowej oraz balansu i równowagi mięśniowej. Dokonuje się tego z wykorzystaniem techniki terapii manualnej, mięśniowo-powięziowej czy masażu tkankowego.

Leczenie bólu stawu biodrowego

Duże znaczenie w walce z bólem biodra ma dieta bogata w wit. D oraz z odpowiednią ilością białka (jego nadmierne ilości mogą doprowadzać do zubożenia struktury kości). Specjaliści zalecają również środki doustne zawierające chondroitynę, kwas hialuronowy czy glukozaminę – tzw. witaminy na stawy. W konkretnych przypadkach rezultat może przynieść miejscowe ostrzykiwanie bogatopłytkowym osoczem czy też dostawowa iniekcja z preparatów na bazie kwasu hialuronowego. Taka terapia sprawdzi się nie tylko w przypadku bólu bioder, ale także nóg.

Ból biodra — fizjoterapia

Rehabilitacja to przede wszystkim opisane wcześniej ćwiczenia na ból biodra oraz zabiegi fizykoterapeutyczne. Najczęściej stosowane są: elektroterapia, magnetoterapia oraz zabiegi wodne. Kąpiele uzdrowiskowe przy użyciu preparatów borowinowych czy wód siarczkowo-siarkowodorowych bywają niezwykle pomocne zarówno podczas bólów w biodrze przy chodzeniu, jak i w spoczynku. Efekt analgezji (łagodzenia bólu), przyspieszonej regeneracji oraz hamowania progresji destrukcyjnych zmian zwyrodnieniowych osiąga się także poprzez krioterapię (leczenie zimnem). Schładzanie parami ciekłego azotu o wybitnie niskiej temperaturze łagodzi ból stawu biodrowego i kości biodrowej.

Procedurami inwazyjnymi stosowanymi przy dolegliwościach związanych ze stawem biodrowym są zabiegi operacyjne – zmiany zwyrodnieniowe mogą wymagać endoprotezoplastyki. Dokonuje się wówczas resekcji zniszczonej głowy kości udowej i wszczepia implant – endoprotezę, która zostaje zakotwiczona w trzonie kości uda i wspólnie z nową panewką odtwarza możliwości funkcjonowania stawu biodrowego. Biodro trzaskające przy nieskuteczności leczenia zachowawczego poddaje się natomiast operacji artroskopowej.

Podsumowując, współczesna medycyna oferuje bardzo wiele możliwości postępowania w przypadku, gdy mamy do czynienia z bólem w biodrze. Niezależnie od tego, czy pojawia się on podczas chodzenia, w nocy, po prawej lub po lewej stronie, istotą jest właściwa diagnostyka i dobór optymalnego procesu leczenia razem z fizjoterapią.