Moczenie nocne – przyczyny i leczenie enurezy u dzieci
Katarzyna Makos

Moczenie nocne – przyczyny i leczenie enurezy u dzieci

Moczenie nocne to niekontrolowane, nieświadome oddawanie moczu podczas snu przez dziecko, które nabyło już umiejętność korzystania z nocnika bądź z toalety. Umiejętność kontroli czynności pęcherza dziecko powinno osiągnąć do ukończenia 5. roku życia – jeśli po tym czasie w dalszym ciągu występuje problem moczenia nocnego, warto udać się do lekarza, który określi przyczynę problemu oraz zaproponuje odpowiednią metodę leczenia.

Moczenie nocne – definicja 

Moczenie nocne to mimowolne, nieświadome oddawanie moczu w ciągu nocy u dzieci, które opanowały już trening czystości (potrafią korzystać z nocnika/toalety) lub są w wieku powyżej 5 lat. Zdrowe dziecko zwykle przestaje się moczyć w trakcie dnia przed skończonym 4 rokiem życia, natomiast całkowitą kontrolę nad czynnością pęcherza w nocy powinno osiągnąć do ukończenia 5. roku życia. 

Moczenie nocne możemy podzielić na:

  • moczenie monosymptomatyczne (MMN) – jedynym objawem jest moczenie w nocy,
  • moczenie niemonosymptomatyczne (NMMN) – czyli takie, któremu towarzyszą inne objawy, np. zaparcia, moczenie w trakcie dnia, zakażenia układu moczowego, parcie naglące, problemy z mikcją, manewry powstrzymujące oddanie moczu typu kucanie, zaciskanie nóżek. 

Te podgrupy dzieli się dalej na pierwotne (dziecko moczy się od urodzenia bądź nie było tzw. okresów suchych > 6 m-cy) i wtórne (dziecko nie moczyło się w nocy > 6 m-cy). 

Moczenie nocne – przyczyny 

Najczęstszym typem enurezy jest moczenie monosymptomatyczne (około 80% pacjentów) i zazwyczaj stanowi ono zaburzenie czynnościowe – jego powodem jest dysproporcja między ilością produkowanego moczu a pojemnością pęcherza. Zwiększona ilość moczu może być spowodowana zbyt dużą podażą płynów w ciągu dnia i przed snem (tzw. polidypsja nawykowa). Przyczyną może być też zmniejszona produkcja wazopresyny w godzinach nocnych –jest to hormon wydzielany przez przysadkę, który jest odpowiedzialny za resorpcję wody w kanalikach nerkowych, czyli zatrzymywanie wody w organizmie i zagęszczanie moczu.

W przypadku zmniejszonej pojemności czynnościowej pęcherza, problemem jest nie jego wielkość (bo jest ona taka sama, jak u innych dzieci), ale znacznie szybsze opróżnianie pęcherza – jego próg pobudliwości jest podwyższony, występuje nadreaktywność  pęcherzanadreaktywność mięśnia wypieracza i nawet przy małej ilości moczu w pęcherzu dochodzi do jego opróżnienia bez wybudzania dziecka z tzw. twardego snu. Wśród przyczyn okresowego nietrzymania moczu można dopatrywać się też czynnika genetycznego – ten sam problem przejawia blisko 70% dzieci, których oboje rodziców moczyło się w dzieciństwie, w przypadku jednego z rodziców dotyczy to 40%. 

Moczenie niemonosymptomatyczne może wiązać się z występowaniem zaburzeń w obrębie układu moczowego (zakażenia, wady wrodzone, kamica moczowa, początkowa faza niewydolności nerek, tubulopatie), nerwowego (padaczka, wady, tj. przepuklina oponowo-rdzeniowa, urazy kręgosłupa), zaburzeń elektrolitowych (hiperkalcemia, hipokaliemia), endokrynologicznych i metabolicznych, jak np. cukrzyca, rzadko zaburzeń emocjonalnych. Moczenie może towarzyszyć także przewlekłym zaparciom stolca, w zespole bezdechu sennego, anemii sierpowatej, anoreksji. 

Powiązane produkty

Moczenie nocne – leczenie 

W przypadku MMN pierwotnego leczeniem może zająć się lekarz POZ. W przypadku moczenia NMMN lub wtórnego MMN zazwyczaj dziecko kierowane jest do lekarza specjalisty – czasami oprócz takich badań, jak badanie ogólne moczu, poziom kreatyniny, glukozy, jonogram, USG jamy brzusznej, konieczne jest pogłębienie diagnostyki. 

Pierwszym etapem w leczeniu jest wprowadzenie odpowiednich nawyków w kwestii przyjmowania płynów i oddawania moczu u dziecka. Należy ograniczyć ilość spożywanych płynów wieczorem (ostatni napój maksymalnie 2h przed snem), a także wyeliminować picie w nocy. Dziecko nie powinno pić napojów gazowanych i produktów bogatych w wapń czy kofeinę. Należy zachęcać je do oddania moczu tuż przed snem. 

Warto prowadzić wspólnie z dzieckiem dzienniczek mikcji, z zaznaczaniem dziennej ilości przyjętych płynów i oddanego moczu (u młodszych dzieci można ważyć pieluszki). Będzie to pomocne dla lekarza w wyliczeniu oczekiwanej pojemności pęcherza i ustaleniu etiologii moczenia. Dobrze jest też zaznaczać epizody moczenia dziennego, zaparcia lub inne objawy ze strony dróg moczowych.

Zaparcia u dziecka należy leczyć, np. poprzez dietę bogatą w błonnik, stosowanie makrogoli itp. Inną skuteczną metodą jest stosowanie alarmu wyburzeniowego – czujnik umieszczony w majtkach lub pod prześcieradłem po pojawieniu się moczu wybudza dziecko ze snu sygnałami dźwiękowym i wibracjami. Terapia taka trwa minimum 3 miesiące. 

W przypadku braku poprawy po wprowadzeniu technik behawioralnych, kolejnym krokiem jest włączenie leczenia farmakologicznego przez lekarza. U dzieci z niedoborem wazopresyny stosuje się desmopresynę (syntetyczny analog wazopresyny). Lek jest dostępny w formie tabletek lub w postaci podjęzykowej („melt”), stosuje się go minimum 3 miesiące. W przypadku małej objętości czynnościowej pęcherza podaje się leki zmniejszające napięcie wypieracza pęcherza, np. oksybutyninę

Moczenie nocne – jak reagować na moczenie nocne u dziecka? 

Występowanie problemu, jakim jest moczenie nocne może bardzo negatywnie wpływać na stan psychiczny dziecka – obniżać jego samoocenę, powodować izolację dziecka od rówieśników – dziecko unika wycieczek szkolnych czy nocowania u przyjaciół.

Rodzice nie powinni pogłębiać w dziecku poczucia winy i wstydu, reagować złością, czy też wyśmiewać jego przypadłości. Warto motywować dziecko pozytywnymi bodźcami, chwalić za „suche noce”, angażować w zmianę pościeli, prowadzenie dzienniczka mikcji, traktować to jako wspólną walkę z problemem. Zdecydowanie nie należy lekceważyć występowania enurezy i w szczególności w przypadku moczenia wieloobjawowego, warto zgłosić się do swojego pediatry.
  1. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus (red.), Pediatria I, Warszawa 2018, str. 715-718.
  2. K. Jobs, A. Jung, Moczenie nocne u dzieci – aktualnie obowiązujące definicje i standardy postępowania, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2014, nr 10(1).
  3. M. Baka-Ostrowska, W. Apoznański, M. Tkaczyk, M. Maternik, Wytyczne postępowania diagnostyczno- terapeutycznego z dzieckiem moczącym się w nocy, Warszawa 2012, wyd. II. 
  4. P. H. Caldwell, A. V. Deshpande, A. Von Gontard, Management of nocturnal enuresis, “www.bmj.com” [online], https://www.bmj.com/content/347/bmj.f6259, [dostęp:] 29.10.2020. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Rumień zakaźny – przyczyny, objawy i leczenie

    Rumień zakaźny to zakaźna choroba wirusowa, która dotyczy najczęściej dzieci w wieku od 2. do 12. roku życia. Może więc wystąpić zarówno u niemowląt, jak i starszych dzieci. Nie należy jednak do niebezpiecznych chorób, a jej objawy w większości przypadków ustępują samoistnie.

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij