Moczenie nocne – przyczyny i leczenie enurezy u dzieci
Katarzyna Makos

Moczenie nocne – przyczyny i leczenie enurezy u dzieci

Moczenie nocne to niekontrolowane, nieświadome oddawanie moczu podczas snu przez dziecko, które nabyło już umiejętność korzystania z nocnika bądź z toalety. Umiejętność kontroli czynności pęcherza dziecko powinno osiągnąć do ukończenia 5. roku życia – jeśli po tym czasie w dalszym ciągu występuje problem moczenia nocnego, warto udać się do lekarza, który określi przyczynę problemu oraz zaproponuje odpowiednią metodę leczenia.

Moczenie nocne – definicja 

Moczenie nocne to mimowolne, nieświadome oddawanie moczu w ciągu nocy u dzieci, które opanowały już trening czystości (potrafią korzystać z nocnika/toalety) lub są w wieku powyżej 5 lat. Zdrowe dziecko zwykle przestaje się moczyć w trakcie dnia przed skończonym 4 rokiem życia, natomiast całkowitą kontrolę nad czynnością pęcherza w nocy powinno osiągnąć do ukończenia 5. roku życia. 

Moczenie nocne możemy podzielić na:

  • moczenie monosymptomatyczne (MMN) – jedynym objawem jest moczenie w nocy,
  • moczenie niemonosymptomatyczne (NMMN) – czyli takie, któremu towarzyszą inne objawy, np. zaparcia, moczenie w trakcie dnia, zakażenia układu moczowego, parcie naglące, problemy z mikcją, manewry powstrzymujące oddanie moczu typu kucanie, zaciskanie nóżek. 

Te podgrupy dzieli się dalej na pierwotne (dziecko moczy się od urodzenia bądź nie było tzw. okresów suchych > 6 m-cy) i wtórne (dziecko nie moczyło się w nocy > 6 m-cy). 

Moczenie nocne – przyczyny 

Najczęstszym typem enurezy jest moczenie monosymptomatyczne (około 80% pacjentów) i zazwyczaj stanowi ono zaburzenie czynnościowe – jego powodem jest dysproporcja między ilością produkowanego moczu a pojemnością pęcherza. Zwiększona ilość moczu może być spowodowana zbyt dużą podażą płynów w ciągu dnia i przed snem (tzw. polidypsja nawykowa). Przyczyną może być też zmniejszona produkcja wazopresyny w godzinach nocnych –jest to hormon wydzielany przez przysadkę, który jest odpowiedzialny za resorpcję wody w kanalikach nerkowych, czyli zatrzymywanie wody w organizmie i zagęszczanie moczu.

W przypadku zmniejszonej pojemności czynnościowej pęcherza, problemem jest nie jego wielkość (bo jest ona taka sama, jak u innych dzieci), ale znacznie szybsze opróżnianie pęcherza – jego próg pobudliwości jest podwyższony, występuje nadreaktywność  pęcherzanadreaktywność mięśnia wypieracza i nawet przy małej ilości moczu w pęcherzu dochodzi do jego opróżnienia bez wybudzania dziecka z tzw. twardego snu. Wśród przyczyn okresowego nietrzymania moczu można dopatrywać się też czynnika genetycznego – ten sam problem przejawia blisko 70% dzieci, których oboje rodziców moczyło się w dzieciństwie, w przypadku jednego z rodziców dotyczy to 40%. 

Moczenie niemonosymptomatyczne może wiązać się z występowaniem zaburzeń w obrębie układu moczowego (zakażenia, wady wrodzone, kamica moczowa, początkowa faza niewydolności nerek, tubulopatie), nerwowego (padaczka, wady, tj. przepuklina oponowo-rdzeniowa, urazy kręgosłupa), zaburzeń elektrolitowych (hiperkalcemia, hipokaliemia), endokrynologicznych i metabolicznych, jak np. cukrzyca, rzadko zaburzeń emocjonalnych. Moczenie może towarzyszyć także przewlekłym zaparciom stolca, w zespole bezdechu sennego, anemii sierpowatej, anoreksji. 

Powiązane produkty

Moczenie nocne – leczenie 

W przypadku MMN pierwotnego leczeniem może zająć się lekarz POZ. W przypadku moczenia NMMN lub wtórnego MMN zazwyczaj dziecko kierowane jest do lekarza specjalisty – czasami oprócz takich badań, jak badanie ogólne moczu, poziom kreatyniny, glukozy, jonogram, USG jamy brzusznej, konieczne jest pogłębienie diagnostyki. 

Pierwszym etapem w leczeniu jest wprowadzenie odpowiednich nawyków w kwestii przyjmowania płynów i oddawania moczu u dziecka. Należy ograniczyć ilość spożywanych płynów wieczorem (ostatni napój maksymalnie 2h przed snem), a także wyeliminować picie w nocy. Dziecko nie powinno pić napojów gazowanych i produktów bogatych w wapń czy kofeinę. Należy zachęcać je do oddania moczu tuż przed snem. 

Warto prowadzić wspólnie z dzieckiem dzienniczek mikcji, z zaznaczaniem dziennej ilości przyjętych płynów i oddanego moczu (u młodszych dzieci można ważyć pieluszki). Będzie to pomocne dla lekarza w wyliczeniu oczekiwanej pojemności pęcherza i ustaleniu etiologii moczenia. Dobrze jest też zaznaczać epizody moczenia dziennego, zaparcia lub inne objawy ze strony dróg moczowych.

Zaparcia u dziecka należy leczyć, np. poprzez dietę bogatą w błonnik, stosowanie makrogoli itp. Inną skuteczną metodą jest stosowanie alarmu wyburzeniowego – czujnik umieszczony w majtkach lub pod prześcieradłem po pojawieniu się moczu wybudza dziecko ze snu sygnałami dźwiękowym i wibracjami. Terapia taka trwa minimum 3 miesiące. 

W przypadku braku poprawy po wprowadzeniu technik behawioralnych, kolejnym krokiem jest włączenie leczenia farmakologicznego przez lekarza. U dzieci z niedoborem wazopresyny stosuje się desmopresynę (syntetyczny analog wazopresyny). Lek jest dostępny w formie tabletek lub w postaci podjęzykowej („melt”), stosuje się go minimum 3 miesiące. W przypadku małej objętości czynnościowej pęcherza podaje się leki zmniejszające napięcie wypieracza pęcherza, np. oksybutyninę

Moczenie nocne – jak reagować na moczenie nocne u dziecka? 

Występowanie problemu, jakim jest moczenie nocne może bardzo negatywnie wpływać na stan psychiczny dziecka – obniżać jego samoocenę, powodować izolację dziecka od rówieśników – dziecko unika wycieczek szkolnych czy nocowania u przyjaciół.

Rodzice nie powinni pogłębiać w dziecku poczucia winy i wstydu, reagować złością, czy też wyśmiewać jego przypadłości. Warto motywować dziecko pozytywnymi bodźcami, chwalić za „suche noce”, angażować w zmianę pościeli, prowadzenie dzienniczka mikcji, traktować to jako wspólną walkę z problemem. Zdecydowanie nie należy lekceważyć występowania enurezy i w szczególności w przypadku moczenia wieloobjawowego, warto zgłosić się do swojego pediatry.
  1. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus (red.), Pediatria I, Warszawa 2018, str. 715-718.
  2. K. Jobs, A. Jung, Moczenie nocne u dzieci – aktualnie obowiązujące definicje i standardy postępowania, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2014, nr 10(1).
  3. M. Baka-Ostrowska, W. Apoznański, M. Tkaczyk, M. Maternik, Wytyczne postępowania diagnostyczno- terapeutycznego z dzieckiem moczącym się w nocy, Warszawa 2012, wyd. II. 
  4. P. H. Caldwell, A. V. Deshpande, A. Von Gontard, Management of nocturnal enuresis, “www.bmj.com” [online], https://www.bmj.com/content/347/bmj.f6259, [dostęp:] 29.10.2020. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

    Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Biegunka u niemowlaka i dziecka – co robić? Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

    Biegunka to jedna z najczęstszych dolegliwości u dzieci oraz przyczyna wizyt lekarskich. Wbrew pozorom postępowanie jest bardzo proste i w części przypadków dziecko może być z powodzeniem leczone w domu. Jak radzić sobie z biegunką u noworodka, niemowlęcia lub starszego dziecka? Jak zapobiegać rozwolnieniu i kiedy zgłosić się do lekarza?

  • Grypa u dzieci i niemowląt – objawy, przebieg i leczenie

    Grypa to choroba zakaźna, występująca każdego roku, głównie w sezonie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Grypa jest ostrą infekcją dróg oddechowych. Czynnikiem etiologicznym sezonowych zachorowań są dwa typy wirusów grypy – A i B. Choć zarazić się może każdy, wyróżnia się grupy ryzyka, które są szczególnie podatne na zakażenie tym wirusem. Należą do nich m.in. niemowlęta i dzieci do 2. roku życia, co związane jest z niedojrzałością ich układu immunologicznego oraz większą skłonnością do powikłań.

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Jak pomóc niemowlętom cierpiącym na kolki, ulewania i zaparcia?

    Pierwszy rok życia dziecka to okres największych i najszybciej zachodzących zmian w życiu człowieka. Dotyczą one każdego układu czy narządu, w tym także przewodu pokarmowego. Osiągnięcie pełnej funkcji trawienia i wchłaniania to długotrwały i dynamiczny proces, a w jego przebiegu mogą wystąpić u niemowlęcia różne dolegliwości. W pierwszym roku życia nawet u 50% niemowląt mogą pojawić się: kolka niemowlęca, refluks żołądkowo-przełykowy i zaparcia.

  • Mleko modyfikowane kozie. Jakie ma właściwości i kiedy je podawać?

    Mleko modyfikowane na bazie mleka koziego zyskuje w ostatnich latach coraz większą popularność jako alternatywa dla tradycyjnych preparatów opartych na mleku krowim. Rodzice poszukujący innych rozwiązań żywieniowych dla swoich dzieci coraz częściej sięgają po produkty kozie, które cechują się lepszą przyswajalnością i nieco innym profilem białkowo-tłuszczowym. Choć nie jest to produkt hipoalergiczny, wielu specjalistów zwraca uwagę na jego potencjalne korzyści w diecie niemowląt i małych dzieci.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl