Wazopresyna (ADH) – badanie surowicy krwi, normy, leczenie zaburzeń  stężenia ADH
Barbara Sitek

Wazopresyna (ADH) – badanie surowicy krwi, normy, leczenie zaburzeń stężenia ADH

Badanie stężenia wazopresyny (ADH) we krwi może odpowiedzieć na wiele pytań, podczas diagnozowania m.in. Zespołu Nieadekwatnego Wydzielania Wazopresyny, moczówki prostej oraz wszelkich innych zaburzeń związanych z gospodarką wodno-elektrolitową organizmu. Nieprawidłowości w stężeniu wazopresyny przekładają się na odbiegający od normy poziom sodu we krwi, który np. w formie hipernatremii może być przyczyną zaburzeń pracy serca. Jakie są przyczyny za wysokiego lub zbyt niskiego stężenia ADH we krwi, jak wygląda badanie wazopresyny, ile kosztuje i czy może być refundowane przez NFZ? Odpowiedzi udzielamy w niniejszym artykule.

Wazopresyna jest najważniejszym hormonem odpowiadającym za utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie człowieka. Jej wydzielanie zależy przede wszystkim od stężenia elektrolitów obecnych we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym oraz od objętości krwi w naczyniach krwionośnych. W przypadku, gdy wartości te zaczynają wykraczać poza optymalne dla nich zakresy, uwalnianie wazopresyny jest hamowane lub stymulowane. Doprowadza to do wzrostu lub spadku ilości wody wydalanej wraz z moczem, zabezpieczając tym samym organizm przed bardzo niebezpiecznymi stanami hiponatremii i hipernatremii, czyli zjawisk związanych kolejno ze spadkiem lub wzrostem stężenia jonów sodu we krwi.

Co to jest wazopresyna? Funkcje hormonu antydiuretycznego

Wazopresyna to hormon antydiuretyczny, nazywany także ADH, AVP lub adiuretyną. Jest cząsteczką peptydową (białkową) produkowaną w podwzgórzu i magazynowaną w tylnym płacie przysadki mózgowej, skąd jest wydzielana do krwi. Główne czynniki stymulujące uwalnianie wazopresyny to wzrost ciśnienia osmotycznego krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego oraz zmniejszenie się objętości krwi i ciśnienia tętniczego. Gdy w osoczu dochodzi do zbyt dużego wzrostu stężenia elektrolitów lub gdy ciśnienie krwi zaczyna się obniżać poniżej bezpiecznego poziomu, neurony przysadki mózgowej uwalniają ADH. Hormon trafia następnie do pętli nefronów (elementy budujące nerki), gdzie stymuluje zwrotne wchłanianie wody. Doprowadza to do ograniczenia przesączania kłębuszkowego w nerkach, a tym samym zmniejszenia ilości wydalanego moczu i wyrównania stężeń sodu, chlorków i potasu we krwi. W odwrotnym przypadku, czyli spadku ilości elektrolitów lub nadmiernego wzrostu ciśnienia krwi, wydzielanie wazopresyny zostaje zahamowane, dzięki czemu wzrasta ilość wydalanego moczu oraz osmolarność osocza (krew ulega „zagęszczeniu”), przywracając stan równowagi w organizmie. ADH oddziałuje na komórki poprzez połączenie się z receptorami wazopresynowymi na ich powierzchni. Receptory te znajdują się w nabłonku kanalików nerkowych, na powierzchni neuronów i w mięśniówce tętnic, dzięki czemu ADH może stymulować kurczenie się naczyń, podnosząc ciśnienie krwi do bezpiecznego poziomu.

Wyniki badań naukowych z ostatnich kilkudziesięciu lat wskazują na to, że hormon antydiuretyczny, oprócz swoich funkcji fizjologicznych, wpływa także na cechy behawioralne, takie jak pamięć oraz zachowania społeczne i może być wykorzystywany w terapii zaburzeń przebiegających z upośledzeniem tych funkcji, np. autyzmu lub fobii społecznej.

Dodatkowymi funkcjami wazopresyny jest również regulowanie agregacji płytek krwi, stymulowanie produkcji ACTH (hormonu adrenokortykotropowego) oraz normalizacja procesu glukoneogenezy w wątrobie.

Nadmiar i niedobór ADH – niepokojące objawy zaburzeń wydzielania wazopresyny.   Kiedy należy wykonać badanie stężenia ADH?

Zarówno nadmiar wazopresyny, jak i niedobór wazopresyny jest stanem niebezpiecznym dla organizmu człowieka, który może doprowadzić do poważnych powikłań. Nadmierne wydzielanie wazopresyny prowadzi do SIADH (ang. Syndrome of Inappropriate Antidiuretic Hormone Hypersecretion). Skrót ten określa tzw. Zespół Nieadekwatnego Wydzielania Wazopresyny, nazywany także zespołem Schwarza-Barttera. Zaburzenie to rozwija się często jako skutek patologii ośrodkowego układu nerwowego (głównie zmian nowotworowych i wad rozwojowych) oraz chorób płuc (zapaleń i nowotworów), najczęściej w wyniku obecności guza produkującego dodatkową pulę wazopresyny. Niekiedy SIADH może być też efektem ubocznym działania leków przeciwdepresyjnych (głównie selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, wenlafaksyny i mirtazapiny), przeciwpsychotycznych (pimozydu, haloperidolu, chloropromazyny, flufenazyny), karbamazepiny, leków przeciwpadaczkowych czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Najważniejszym objawem SIADH jest zmniejszenie się ilości wydalanego moczu, co prowadzi do hiponatremii, czego klinicznym przejawem mogą być między innymi zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, obniżenie napięcia mięśniowego, nadpobudliwość lub inne zaburzenia równowagi emocjonalnej. Hiponatremia jest najgroźniejszym powikłaniem nadmiaru wazopresyny, ponieważ nieodłącznie wiąże się ze spadkiem ładunku osmotycznego płynów pozakomórkowych, co prowadzi do obrzęku osmotycznego komórek, w tym erytrocytów i neuronów. Spadek stężenia ilości sodu we krwi <115 mmol/l może prowadzić do śpiączki i jest stanem zagrażającym życiu. Niedobór wazopresyny, to inaczej mówiąc moczówka prosta, której wystąpienie skutkuje pojawieniem się objawów odwrotnych niż w przypadku SIADH, prowadząc do nadmiernej utraty wody z organizmu, poprzez zwiększenie ilości wydalanego moczu. Ponieważ ADH w największych ilościach uwalniania jest w nocy, dzięki czemu fizjologiczny sen nie jest przerywany przez potrzebę mikcji, pacjenci cierpiący na moczówkę prostą, u których system tej regulacji jest zaburzony, uskarżają się często na trudności zakłócające ich nocny wypoczynek. Innym objawem, który występuje w moczówki prostej jest wzmożone poczucie pragnienia, wymagające przyjmowania dużej ilości płynów. Jeżeli taki stan odwodnienia utrzymuje się przez dłuższy czas w osoczu krwi, dochodzi do zwiększenia poziomu sodu, co prowadzi do hipernatremii, co manifestuje się poprzez uczucie osłabienia, kołatanie serca, wzrost ciśnienia tętniczego, zaburzenia stanu świadomości lub senność. Poziom sodu >145 mmoli/l zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego i może prowadzić do zaburzeń pracy serca.

Polecane dla Ciebie

Jak się przygotować do badania poziomu wazopresyny w surowicy krwi?

Oznaczenie poziomu wazopresyny we krwi nie jest badaniem zlecanym bezpłatnie przez lekarzy rodzinnych. Można je zrealizować na podstawie skierowania od lekarza specjalisty lub prywatnie, wówczas pokrywając koszt w granicach 150 – 300 zł. Do testu oceniającego stężenie wazopresyny należy przystąpić na czczo, to znaczy zachowując 8-godzinną przerwę w przyjmowaniu posiłków. Poziom ADH jest oznaczany w surowicy lub osoczu krwi, a próbka do badania pobierana jest z żyły łokciowej. Niekiedy zdarza się także, że do prawidłowej diagnozy zaburzeń wydzielania wazopresyny konieczne jest przeprowadzenie tzw. testów uzupełniających – testu odwodnieniowego oraz testu wazopresynowego, w trakcie których pacjent nie przyjmuje żadnych płynów przez kilkanaście godzin, a w jego osoczu monitorowane jest stężenie sodu i hormonu antydiuretycznego.

Przeprowadzając test wazopresynowy osobia badana otrzymuje dodatkowo analog wazopresyny, czyli desmopresynę. Działanie to ma na celu sprawdzenie wpływu desmopresyny na proces zagęszczenia moczu. Testy te stosuje się przede wszystkim w celu odróżnienia moczówki prostej (wynikającej z obniżonej produkcji ADH), od moczówki prostej nerkowej (powstającej na skutek braku wrażliwości receptorów nerkowych na obecną w osoczu, prawidłowo wydzielaną wazopresynę).

Wazopresyna – normy dla kobiet, mężczyzn i dzieci.

Prawidłowy poziom ADH we krwi zarówno dla kobiet, mężczyzn i dzieci wynosi ok. 1,85 – 7,4 pmol/l (2 – 8 pg/ml), niemniej przy interpretacji wyniku należy brać dodatkowo pod uwagę wartość osmolarności osocza, która powinna zawierać się w przedziale 280 – 295 mOsm/kg wody (osmolarność wyraża stężenie substancji rozpuszczonych w 1 kg wody). Praktyka ta wynika z założenia, że parametry te są ze sobą ściśle powiązane. W warunkach prawidłowych wzrost osmolarności osocza o 1 mOsm/kg H2O powyżej wartości granicznej 282 – 285 mOsm/kg H2O powoduje wzrost stężenia ADH o ok. 0,4 – 0,8 pg/ml.

Jak leczyć zaburzenia wydzielania wazopresyny?

Leczenie zaburzeń wydzielania wazopresyny prawie zawsze oparte jest na terapii farmakologicznej, której opracowaniem zajmuje się lekarz prowadzący pacjenta, np. nefrolog. Przy niedoborze ADH często zaleca się przyjmowanie jej syntetycznych analogów, czyli desmopresyny lub terlipresyny. Podwyższony poziom wazopresyny może być natomiast obniżany przez jej antagonistów, czyli leki z grupy waptanów.

  1. P. Wójciak i in., Rola oksytocyny i wazopresyny w czynności ośrodkowego układu nerwowego i w zaburzeniach psychicznych, „Psychiatria Polska", nr 6 (tom XLVI) 2012.
  2. J. Smyczyńska i in., Zaburzenia gospodarki wodno-sodowej w przebiegu endokrynopatii u dzieci, „Endokrynologia Pediatryczna", nr 4 (33) 2010.
  3. P. Kluj i in., Postępowanie przedszpitalne w stanach nagłych chorób gruczołów wydzielania wewnętrznego: moczówka prosta, zespół Schwartza-Barttera oraz udar przysadki, „Ostry Dyżur", nr 4 (6) 2013.
  4. M. Lipka, Zespół nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego (SIADH), „Nefrologia wieku dziecięcego", nr 3 (16) 2008.
  5. J. Mazur, Wazopresyna – hormon antydiuretyczny (ADH) – funkcje, badanie, nadmiar i niedobór, „wylecz.to” [online] https://wylecz.to/badania-laboratoryjne/wazopresyna-hormon-antydiuretyczny-adh-funkcje-badanie-nadmiar-i-niedobor/ [dostęp:] 29.10.2020 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kortyzol – norma, badanie, objawy podwyższonego i obniżonego kortyzolu

    Kortyzol (hydrokortyzon) jest naturalnym hormonem steroidowym produkowanym w organizmie przez korę nadnerczy. Nazywany jest hormonem stresu. Wywiera bardzo duży wpływ na metabolizm, w tym na stężenie glukozy we krwi, podnosząc jej poziom w reakcji na stres. Stężenie kortyzolu jest zależne od pory dnia – w godzinach porannych jest najwyższe, a w godzinach wieczornych najniższe. Tę zależność należy wziąć pod uwagę podczas interpretacji wyników badania. Czy można zbadać poziom stresu, wykonując oznaczenie poziomu kortyzolu? Odpowiedź w artykule.

  • GGTP – skierowanie, refundacja, cena

    GGTP to enzym pomocny w diagnozowaniu między innymi chorób wątroby, trzustki czy nerek. Jego wysoki poziom obserwuje się również u osób z problemem nadużywania alkoholu. Istnieje szereg objawów towarzyszących chorobom wątroby i dróg żółciowych, które powinny skłonić pacjenta do oznaczenia poziomu gamma-glutamylotranspeptydazy. Uwagę powinno przykuć chociażby żółte zabarwienie skóry i błon śluzowych, obrzęki i świąd skóry czy ból po prawej stronie brzucha. Jak się przygotować do badania GGTP? Ile kosztuje to oznaczenie i czy do badania należy zgłosić się na czczo? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Badanie poziomu miedzi – wskazania, normy, interpretacja wyników

    Badanie poziomu miedzi we krwi może być przeprowadzone w celu wykrycia lub monitorowania chorób wątroby, niedoborów składników odżywczych, chorób genetycznych (takich jak choroba Wilsona) lub toksyczności miedziowej. Zwykle badanie to wymaga od pacjenta pobrania próbki krwi. Przed badaniem należy poinformować lekarza o jakichkolwiek lekach, suplementach diety lub innych czynnikach, które mogą wpłynąć na wyniki badania. Po otrzymaniu wyników lekarz omówi z pacjentem dalsze kroki, które będą konieczne, aby zapewnić zdrowie i dobre samopoczucie.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników. Co zrobić, kiedy wynik wskazuje na podwyższony poziom?

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Badanie poziomu serotoniny – normy, cena, interpretacja wyników

    Serotonina stanowi jeden z najbardziej znanych neurotransmiterów modulujących aktywność komórek nerwowych oraz szeroką gamę procesów neuropsychologicznych. Jako że większość puli serotoniny w organizmie zlokalizowana jest poza układem nerwowym, substancja ta ma również wpływ m.in. na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego i moczowo-płciowego. Może także regulować proces krzepnięcia i agregację płytek krwi. Oznaczenie poziomu serotoniny wykonywane jest m.in. w diagnostyce rakowiaków, czyli nowotworów wywodzących się z komórek neuroendokrynnych.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij