Erytrol – kalorie, właściwości. Czy jest zdrowy? Czy można go stosować u diabetyków?

Erytrytol (erytrol) to naturalna substancja słodząca o słodyczy sięgającej 60–80% sacharozy, czyli tradycyjnego białego cukru. Ten zdrowy słodzik ma zerową wartość energetyczną. Jest polecany osobom odchudzającym się i cukrzykom. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma erytrol i jakie jest jego zastosowanie.

1. Erytrytol – jakie ma właściwości?
2. Erytrytol – zastosowanie
3. Erytrytol a cukrzyca
4. Zalety słodzenia erytrytolem
5. Erytrytol – czy jest bezpieczny?

Erytrytol jest zaliczany do słodzików bezcukrowych (NSS, ang. Non Sugar Sweeteners). To alternatywa dla cukru. Ma krystaliczną postać, biały kolor oraz jest rozpuszczalny w wodzie. Erytrytol jest w ok. 70% tak słodki jak cukier stołowy (sacharoza), jednak w przeciwieństwie do klasycznego cukru praktycznie nie ma kalorii (1 g erytrytolu dostarcza ok. 0,2 kcal).

Od wielu lat jest rekomendowany jako zamiennik klasycznego cukru, zwłaszcza dla osób z chorobami metabolicznymi (cukrzyca, otyłość), które chcą ograniczyć spożycie kalorii lub kontrolować poziom glukozy we krwi. Uznawany jest przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA, ang. Food and Drug Administration) za bezpieczny i jest zalecany jako słodzik w wielu krajach na świecie.

Erytrytol – jakie ma właściwości?

Erytrytol naturalnie znajduje się w niektórych owocach, takich jak arbuz, gruszka, winogrono, a także w przetworach fermentowanych – wino, sery, sos sojowy. Natomiast większość erytrytolu wykorzystywanego przemysłowo jest wytwarzana z naturalnych cukrów na drodze fermentacji z wykorzystaniem drożdży. Niewielkie ilości erytrytolu są syntetyzowane endogennie w organizmie ludzkim na drodze szlaku pentozofosforanowego.

Erytrytol pod względem chemicznym zaliczany jest do pochodnych węglowodanów. Jego struktura chemiczna nadaje mu wyjątkowe właściwości. Obecność czterech grup hydroksylowych umożliwia wiązanie się z cząsteczkami wody, dlatego po zjedzeniu erytrytolu odczuwalny jest delikatny efekt chłodzenia języka. Erytrytol nie ulega fermentacji przez bakterie występujące w jamie ustnej, dlatego jego spożywanie nie niesie ryzyka próchnicy.

Erytrytol niemalże w całości pozostaje w niezmienionej formie w układzie trawiennym, a następnie jest wchłaniany z krwiobiegu do jelita cienkiego. Jedynie około 10% erytrytolu nie ulega wchłanianiu i jest dostępne do fermentacji w okrężnicy. Słodzik spożywany w umiarkowanych ilościach nie powoduje zaburzeń trawiennych, takich jak wzdęcia, niestrawność czy biegunki.

Niedawne badania wykazały, że erytrytol – w zależności od przyjętej ilości – spowalnia opróżnianie żołądka, zwiększa uczucie sytości oraz pobudza wydzielanie hormonów jelitowych (cholecystokininy, aktywnego peptydu glukagonopodobnego-1, tyrozyny).

W badaniach na myszach wykazano, że erytrytol może zapobiegać niealkoholowym stłuszczeniowym chorobom wątroby oraz ograniczać zaburzenia metaboliczne wynikające z diety wysokotłuszczowej.

U mysz karmionych dietą wysokotłuszczową, które spożywały erytrytol, zaobserwowano: redukcję masy ciała, lepszą tolerancję glukozy, ograniczenie odkładania się tłuszczu w wątrobie, zmniejszenie liczby komórek tłuszczowych, zwiększenie wydatku energetycznego oraz ograniczenie stanu zapalnego w jelicie cienkim i grubym.

Erytrytol – zastosowanie

Erytrol ma niemalże zerową kaloryczność oraz niski indeks glikemiczny, nie powoduje zatem gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Ponadto nie wpływa niekorzystnie na wrażliwość na insulinę.

W badaniu na myszach odnotowano, że podanie erytrytolu zwierzętom chorym na cukrzycę spowodowało zahamowanie efektu poposiłkowej hiperglikemii. Po 8 tygodniach podawania erytrytolu myszom chorym na cukrzycę wywołaną streptozocyną odnotowano spadek masy ciała oraz poziomu glukozy we krwi. Poprawie uległy: poziom insuliny, profil lipidowy (lipidogram), tolerancja glukozy oraz funkcjonowanie komórek beta trzustki.

Erytrytol a cukrzyca

Erytrytol wykazuje potencjał antyoksydacyjny, ponadto przypuszcza się, że wpływa korzystnie na kontrolę glikemii u diabetyków. Erytrytol ma niski indeks glikemiczny, prawie zerową kaloryczność, nie powoduje oraz zapobiega gwałtownym wzrostom glukozy we krwi po posiłku.

W testach in vitro wykazano, że ma zdolność do wychwytywania wolnych rodników oraz zmniejszania stresu oksydacyjnego, a także do hamowania aktywności enzymów alfa-amylazy i alfa-glukozydazy (enzym uczestniczący w trawieniu węglowodanów), co potwierdzono również w badaniach molekularnych.

W badaniach na zwierzętach chorych na cukrzycę, którym podawano erytrytol, zaobserwowano redukcję poziomu glukozy we krwi, zwiększenie tolerancji dla glukozy oraz działanie przeciwutleniające.

Zalety słodzenia erytrytolem

Erytrytol ma minimalną wartość kaloryczną i niski indeks glikemiczny, a jednocześnie zapewnia słodkość. Pozwala uzyskać smak zbliżony do klasycznego cukru spożywczego (sacharozy), przy czym nie powoduje wzrostu masy ciała i nie prowadzi do otyłości.

Erytrytol – czy jest bezpieczny?

Ze względu na niemalże zerową kaloryczność erytrytol zyskał dużą popularność. Erytrytol generalnie uważany jest za bezpieczny i dobrze tolerowany słodzik.

Niekontrolowane stosowanie tego zamiennika cukru wzbudziło jednak potrzebę zbadania potencjalnych działań niepożądanych, długoterminowych skutków jego stosowania oraz ustalenia bezpiecznych dawek dla tego składnika.

W jednym z badań Witkowsky i współpracownicy poddali analizie wpływ przyjmowania erytrytolu na ryzyko wystąpienia chorób miażdżycowych i zakrzepowych. Badacze zaobserwowali, że zwiększone spożycie erytrytolu i innych słodzików poliolowych w okresie 3 lat prowadziło do zwiększonego ryzyka chorób sercowo naczyniowych.

Wykazano również, że fizjologiczny poziom erytrytolu powoduje wzrost lepkości płytek krwi i sprzyja zakrzepicy.

W 2023 roku WHO wydało oświadczenie, w którym nie zalecało długotrwałego stosowania słodzików bezcukrowych (jak erytrytol, sukraloza, acesulfam K) jako elementu wspomagającego kontrolę lub redukcję masy ciała oraz jako przeciwdziałanie chorobom metabolicznym lub kardiologicznym.

WHO stwierdza, że przyjmowanie przez długi czas słodzików bezcukrowych może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych lub cukrzycy typu 2.

Należy jednak dodać, że WHO nie zabrania bezwzględnie stosowania słodzików, jednak zaleca, aby nie były one nieodłącznym elementem codziennej diety.