Zapalenie pęcherza – problem, który lubi powracać

07.09.2018

Zapalenie pęcherza to poważna sprawa, dlatego nie wolno czekać, aż samo przejdzie. Zlekceważona infekcja może nawracać, a nawet się rozszerzyć i objąć nerki. Skąd się bierze zapalenie pęcherza i jak sobie skutecznie z nim poradzić?

Zapalenie pęcherza jest – podobnie jak zapalenie cewki moczowej – zaliczane do zakażeń dolnego odcinka układu moczowego. Choć dotyka także mężczyzn, ze względu na budowę anatomiczną (krótszą i szerszą cewkę moczową) zdecydowanie częściej mają z nim problem kobiety.

Przyczyny zapalenia pęcherza

Przyczyną zakażenia układu moczowego (ZUM), w tym zapalenia pęcherza, najczęściej są Gram-ujemne pałeczki jelitowe z rodziny Enterobacteriaceae, wśród których dominuje Escherichia coli. W grę wchodzi jednak także wiele innych bakterii (m.in. Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis czy enterokoki), a nawet grzyby.

Drobnoustroje wnikają do jałowego zazwyczaj układu moczowego na dwa sposoby: z krwi (rzadko i wyłącznie w przypadku ciężko chorych osób z upośledzonym układem odpornościowym) lub przez cewkę moczową (najczęściej).

Autorzy opublikowanych w 2015 roku „Rekomendacji diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych” opisują to następująco:

„W warunkach pozaszpitalnych typowym pierwszym etapem zakażenia jest kolonizacja okolicy ujścia cewki moczowej, a następnie przedostanie się drobnoustrojów z cewki moczowej do pęcherza moczowego. Przemieszczenie się bakterii z cewki do pęcherza moczowego u kobiet następuje np. podczas stosunku płciowego (najczęstsza sytuacja). Ze względu na bliskie sąsiedztwo ujścia pochwy, odbytnicy i ujścia cewki moczowej ryzyko zakażenia u kobiet jest wielokrotnie większe”.

Oczywiście nie zawsze dochodzi do infekcji: jeśli miejscowe mechanizmy obronne działają tak, jak powinny, drobnoustroje, które od czasu do czasu przedostają się do cewki moczowej i pęcherza są eliminowane. Robert Małecki, autor artykułu „Zakażenia układu moczowego. Od infekcji do dializoterapii” wymienia wśród tych mechanizmów m.in. bakteriostatyczne działanie moczu, obecność immunoglobulin klasy IgA, IgG białka Tamma-Horsfalla, aktywne niszczenie drobnoustrojów przez komórki nabłonkowe i przeciwbakteryjne działanie wydzieliny gruczołu krokowego. Ważne jest także regularne opróżnianie pęcherza oraz stan układu moczowego (zmian patologicznych w jego obrębie oraz prawidłowa perystaltyka).

Objawy zapalenia pęcherza

Objawy zapalenia pęcherza naprawdę trudno przeoczyć. Są to:

ból, pieczenie lub dyskomfort podczas oddawania moczu,
konieczność częstego oddawania moczu, także w nocy,
ból w okolicy nadłonowej,
czasem mimowolne oddawanie moczu (głównie u starszych kobiet, które mają problem z wypadaniem macicy).

Pojawienie się gorączki, dreszczy, nudności, wymiotów i bólu w okolicy lędźwiowej może świadczyć o tym, że zakażenie objęło także górny odcinek układu moczowego i doszło do bakteryjnego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek (dawniej odmiedniczkowego zapalenia nerek).

Rozpoznanie choroby

Zakażenie układu moczowego rozpoznaje się, kiedy liczba bakterii w moczu przekracza 105 komórek na mililitr (tzw. miano znamienne) oraz występują objawy zapalenia. Jednak lekarz nie zawsze zleca wykonanie posiewu moczu. Według autorów cytowanych wcześniej „Rekomendacji”:

„U kobiety, u której po raz pierwszy stwierdzono objawy zapalenia dolnego odcinka dróg moczowych i u której nie występuje ryzyko powikłanego zakażenia układu moczowego, można postawić rozpoznanie już na podstawie objawów klinicznych i nie ma obowiązku wykonywania badań laboratoryjnych”.

Leczenie zapalenia pęcherza

Zapalenie pęcherza leczy się chemioterapeutykami lub antybiotykami w zależności od wrażliwości szczepu bakteryjnego. Kurację trzeba przeprowadzić do końca, nawet jeśli objawy ustąpiły. To bardzo ważne: na ogół ZUM kończy się na wysokości pęcherza moczowego. Prawdopodobieństwo zakażenia górnego odcinka dróg moczowych zwiększa się jednak wraz z czasem pozostawania bakterii w pęcherzu moczowym.

Nawracające zapalenie pęcherza moczowego

O nawracającym zapaleniu pęcherza moczowego mówi się, gdy w ciągu roku dochodzi do trzech lub więcej nawrotów. Leczenie jest podobne jak w przypadku pierwszej infekcji, powinno być jednak poprzedzone posiewem moczu i sprawdzeniem, czy za nawrotami nie stoi jakaś konkretna przyczyna, np. drobna anomalia anatomiczna czy infekcja intymna u kobiet lub – niezależnie od płci – nierozpoznana cukrzyca.

W zapobieganiu nawrotom może pomóc picie większej ilości płynów, niepowstrzymywanie się od oddawania moczu, oddawanie moczu przed snem (nawet na zapas, bez odczuwania parcia na pęcherz) i wyeliminowanie zaparć. W przypadku kobiet aktywnych seksualnie pomóc może także oddawanie moczu bezpośrednio po stosunku, by bakterie nie zdążyły się namnożyć w świetle pęcherza, zmiana środków antykoncepcyjnych (przede wszystkim unikanie preparatów plemnikobójczych), a ponadto unikanie ciasnej bielizny syntetycznej, dezodorantów intymnych oraz ostrożne korzystanie z tamponów.

„W nawrotowych zakażeniach wywołanych pałeczką jelitową można zastosować odpowiednią szczepionkę doustną, u starszych kobiet miejscowe. (…) Wspomagającą rolę odgrywa podawanie preparatów kwasu mlekowego oraz żurawinowych” – pisze Wojciech Pypno w artykule „Zakażenia dróg moczowych”.

Zapalenie pęcherza u kobiet ciężarnych

Choć ciąża zwiększa ryzyko zapalenia pęcherza (m.in. z powodu ucisku powiększonej macicy na moczowody, co powoduje zastój moczu), nie występuje ono u ciężarnych częściej niż u kobiet, które nie spodziewają się dziecka. Problem polega na czym innym: w przypadku przyszłych mam zapalenie pęcherza trudniej rozpoznać, bo jego objawy (konieczność częstego oddawania moczu, naglące parcie na pęcherz, pobolewanie brzucha i podbrzusza) mogą być mylone z dolegliwościami, które towarzyszą ciąży. Zapalenie pęcherza w ciąży również leczy się antybiotykami i lekami przeciwbakteryjnymi pod kontrolą lekarza. Lekarz dobiera takie, które są bezpieczne dla rozwijającego się płodu.

Źródła:

1. W. Hryniewicz, J. Imiela, M. Klinger i in., „Rekomendacje diagnostyki, terapii i profilaktyki zakażeń układu moczowego u dorosłych”, Warszawa 2015, online: http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/uklmoczowyinternet.pdf.
2. W. Pypno, „Zakażenia dróg moczowych”, [w:] „Postępy Nauk Medycznych”, s1/2014, s. 15-18, online: http://www.czytelniamedyczna.pl/4830,zakazenia-drlg-moczowych.html.
3. R. Małecki, „Zakażenia układu moczowego. Od infekcji do dializoterapii”, [w:] „Medycyna i pasje”, 1/2009, online: http://studylibpl.com/doc/1453187/zaka%C5%BCenia-uk%C5%82adu-moczowego.-od-infekcji-do-dializoterapii.

Polecane artykuły

Przewiane ucho – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby

Czy po wieczornym spacerze odczuwasz ból lub słyszysz szum w uszach? To może być przyczyna przewianego ucha. Przypadłość ta dotyczy wszystkich osób, zarówno młodszych, jak i starszych. Najczęściej jednak pojawia się u dzieci do 6. roku życia. Jakie są przyczyny przewianego ucha? Jak leczyć przewiane ucho domowymi sposobami? Kiedy udać się do laryngologa? Podpowiadamy.
Czytaj dalej
Co wiadomo o francuskiej szczepionce VLA2001 przeciwko COVID-19?

Najnowsze raporty ujawniają, że szczepionka firmy Valneva może być skuteczna w zwalczaniu pojawiających się wariantów wirusa SARS-CoV-2. Choć prace nad preparatem nie zostały jeszcze zakończone, przyciągnął on już uwagę państw europejskich i Australii. Jeżeli szczepionka zostanie zatwierdzona przez organy regulacyjne, prawdopodobnie odegra ważną rolę w walce pandemią COVID-19.
Czytaj dalej
Koronawirus a cukrzyca – kontrola glikemii obniża ryzyko zgonu z powodu COVID-19

Według ekspertów właściwa kontrola glikemii przyczynia się do wzrostu szans na wyzdrowienie i znacząco obniża śmiertelność pacjentów, u których stwierdzono zakażenie SARS-CoV-2. Jak wyjaśnić to, że diabetycy są bardziej podatni na ciężki przebieg choroby koronawirusowej? Czy COVID-19 może wywołać cukrzycę?
Czytaj dalej
Jak działa acyklowir? Czy jest bezpieczny dla kobiet w ciąży i dzieci?

Acyklowir to pochodna guanozyny, którą z powodzeniem stosuje się podczas leczenia opryszczki, półpaśca, ospy wietrznej, cytomegalii i wirusa EBV. Występuje w formie tabletek i kremów i roztworów do infuzji. Kto może stosować acyklowir, a jakie są przeciwwskazania i czy kobiety w ciąży oraz matki karmiące mogą bezpiecznie sięgać po acyklowir w preparatach bez recepty? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.
Czytaj dalej
Omicron – zidentyfikowano kolejną odmianę koronawirusa SARS-CoV-2

Liczba zakażeń SARS-CoV-2 w Republice Południowej Afryki gwałtownie wzrosła w ostatnich tygodniach, co zbiegło się z wykryciem kolejnego wariantu wirusa. Omikron cechuje nagromadzenie mutacji, które mogą budzić niepokój, jednak na tym etapie nie wiadomo, jak te zmiany rzeczywiście wpłyną na właściwości tego wariantu koronawirusa. Pierwszych informacji o obrazie klinicznym zakażenia, jakie wywołuje, możemy spodziewać się już w najbliższych dniach.
Czytaj dalej
Kwas foliowy metylowany – czy kobiety bez mutacji MTHFR także powinny go suplementować?

Istnieje grupa kobiet, która ze względu na to, że posiada mutację genu MTHF nie może właściwie metabolizować kwasu foliowego do jego aktywnej postaci, która jest niezbędna m.in do prawidłowego rozwoju płodu. Te pacjentki, w trakcie przygotowywania się do zajścia w ciążę, jak i będąc w ciąży, powinny suplementować około 0,4 mg kwasu foliowego i metafoliny, czyli zmetylowanej formy kwasu foliowego. Dowiedz się więcej o kwasie foliowym w zmetylowanej formie, czytając niniejszy artykuł.
Czytaj dalej
Zespół stresu popandemicznego – czym jest? W jaki sposób się objawia?

Aktualnie „zespół stresu popandemicznego” nie jest ujęty w międzynarodowej klasyfikacji zaburzeń psychicznych, jednak niewykluczone, że wkrótce tam trafi, gdyż coraz więcej osób potrzebuje pomocy psychologa lub psychiatry w wyniku sytuacji związanej z pandemią. Trwa na ten temat globalna dyskusja ekspertów zajmujących się zdrowiem psychicznym.
Czytaj dalej