Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy. Jakie są przyczyny i jak objawia się RZS?

Reumatoidalne zapalenie stawów – co to jest? 

Reumatoidalne zapalenia stawów – RZS (inaczej gościec stawowy, łac. poliarthitis rheumatoidea) to choroba tkanki łącznej. Jest ona przewlekła, ma charakter zapalny, a jej podłoże jest autoimmunologiczne. Oznacza to, że układ odpornościowy sam atakuje z niewyjaśnionych przyczyn swój organizm. Ta choroba reumatyczna atakuje najczęściej średnie i małe stawy rąk i nóg i powoduje duże dolegliwości bólowe. Stany zapalne powstające w tych obszarach atakują nie tylko błonę maziową, ale także kaletki maziowe i pochewki ścięgniste, doprowadzając do dużych deformacji tych stawów, przykurczy, zmniejszenia ruchomości, a w konsekwencji do ograniczeń ruchowych uniemożliwiających wykonywanie najprostszych czynności dnia codziennego i do niepełnosprawności. Oprócz stawów zaatakowane chorobą mogą być narządy wewnętrzne – płuca, nerki, wzrok czy układ krążenia. 

Na RZS częściej chorują kobiety, co może mieć związek ze zmianami hormonalnymi w czasie ciąży, karmienia czy menopauzy. RZS jest także najczęstszą chorobą układową, a szczyt zachorowania przypada między 35. a 50. rokiem życia. Przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, rozwija się w przeciągu kilku lub kilkunastu tygodni, może mu towarzyszyć gorączka reumatyczna. 
Reumatoidalne zapalenia stawów może pojawić się także u dzieci. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny 

Na pewno na przebieg choroby ma także wpływ palenie papierosów, a silny i długi stres może wyzwalać pojawienie się pierwszych objawów. Przyczyną powstania choroby mogą być także nowotwory. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy 

Jak rozpoznać reumatoidalne zapalenie stawów? Pomimo, że jest to choroba dotycząca głównie stawów, to objawy przy reumatyzmie dotyczą wielu narządów ciała. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – stawy 

Cechą charakterystyczną i najczęstszym objawem stawowym tej choroby jest pojawienie się bólu i dolegliwości stawowych ruchowych w małych stawach rąk i nóg symetrycznie po obu stronach ciała. Towarzyszyć im mogą symetryczne obrzęki i ocieplenie skóry. W dalszym rozwoju choroby także większe stawy oraz stawy kręgosłupa mogą zostać zaatakowane procesem zapalnym.

Przeczytaj więcej na temat przyczyn bólu stawów.

Zesztywnienie stawów najczęściej jest największe o poranku (poranna sztywność stawowa) lub przy długim nieporuszaniu konkretnym stawem. Stawy stają się wrażliwe na ucisk, dochodzi do ich deformacji i zniekształceń oraz pojawia się zmniejszona ruchomość. Mogą także wystąpić przykurcze, a konsekwencją zmian w więzadłach i ścięgnach może być całkowite nieodwracalne zniszczenie stawu i utrata funkcji. Objawy zapalenia stawów najczęściej nie mijają same.  

Reumatoidalne zapalenie stawów – zmiany i objawy pozastawowe 

Początkowy etap rozwoju choroby może rozwijać się jak grypa lub przeziębienie, z objawami osłabienia i zmęczenia, stanami podgorączkowymi (może wystąpić także gorączka), bólami mięśni, mniejszym apetytem a nawet spadkiem masy ciała. Dopiero później zaczynają występować objawy dotyczące stawów. 

Ale oprócz problemów z zapaleniem stawów i bólem, przy RZS mamy do czynienia także z objawami i chorobami dotyczącymi innych układów i struktur ciała. Choroba ta powoduje powstawanie miażdżycy, a w konsekwencji choroby niedokrwiennej serca i zawału, ale także zapalenie osierdzia, kardiomiopatię, nadciśnienie płucne, uszkodzenie zastawek, czasem zapalenie naczyń. Pacjent chorujący na RZS ma obniżoną wydolność fizyczną, szybko łapie zadyszkę nawet przy małym ruchu, miewa duszności i ból w klatce piersiowej.

Towarzyszyć mu może anemia i różne infekcje, a nawet suchość oka czy zapalenie rogówki. Pojawia się osłabienie mięśni, a nawet osteoporoza. Do objawów pozastawowych należy także dodać te, związane z układem oddechowym – częste zapalenia płuc, oskrzeli, zwłóknienie płuc, suchy kaszel i ból w klatce piersiowej i z układem nerwowym – zespół cieśni nadgarstka, polineuropatie i uciski na rdzeń kręgowy objawiające się niedowładem kończyn, mrowieniem czy zaburzeniami czucia. Reumatoidalne zapalenia stawów może dawać zatem objawy neurologiczne. Uszkodzeniu mogą ulec także nerki. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – guzki reumatoidalne 

Guzek reumatoidalny jest typową zmianą morfologiczną pojawiającą się przy RZS. Guzki reumatoidalne powstają najczęściej w tkance podskórnej, ale również w narządach wewnętrznych. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – diagnostyka 

Diagnoza reumatoidalnego zapalenia stawów opiera się na wywiadzie przeprowadzonym przez lekarza oraz na podstawie badań laboratoryjnych i obrazowych. Zazwyczaj lekarz zleca wykonanie morfologii krwi, określenie wskaźników zapalnych CRP i OB, przeciwciał anty CCP i czynnika reumatoidalnego RF. Do badań obrazowych pomocnych w diagnostyce należy RTG, rezonans magnetyczny, USG i tomografia komputerowa. Wczesne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów muszą zostać dobrze zweryfikowane, gdyż początkowo mogą świadczyć o innych chorobach czy zaburzeniach. 

Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie 

W leczeniu RZS najważniejsze jest jak najszybsze rozpoznanie i rozpoczęcie prawidłowego leczenia zgodnie z zaleceniami lekarza i fizjoterapeuty. Celem nadrzędnym leczenia RZS jest uzyskanie remisji, czyli wyhamowanie objawów i złagodzenie dolegliwości choroby oraz jej czasowe zatrzymanie. Zapobiega to procesowi niszczenia stawów i zwiększa szanse na dłuższe prawidłowe normalne funkcjonowanie pacjenta. 

Do zabiegów fizykalnych pomagających w leczeniu objawów bólowych i zapalnych zaliczyć można ciepłolecznictwo, krioterapię, elektroterapię, magnetoterapię, jonoforezę, a także kąpiele solankowe i siarczkowo– siarkowodorowe. Terapeuta prowadzący ćwiczenia z osobą chorą skupia się na ćwiczeniach przeciwbólowych, rozluźniających i odciążających, ale także ogólnousprawniających i izometrycznych. Ostry stan wymaga leżenia i odpoczynku.