Badania profilaktyczne – jak rozpoznać chorobę nowotworową

Uwzględniając zachorowalność na raka w Polsce warto pamiętać o wykonywaniu niektórych badań.
 

Rak płuc – dotyczy przede wszystkim osób palących papierosy.

• RTG klatki piersiowej – u osób palących nie zaszkodzi raz w roku, a nie rzadziej niż raz na dwa lata. U osób palących od okresu szkolnego (nastoletniego) powinno się zacząć wykonywać badania już od 30 roku życia.
• Tomografia komputerowa - dokładniejsze w tym przypadku badanie w porównaniu z RTG. Ze względu na cenę zwykle wykonywane w przypadku wątpliwości, nowych objawów oraz wg zaleceń lekarza;
• Badania dodatkowe – wg zaleceń lekarza;

Rak jelita grubego

• Osoby bez dodatkowych obciążeń powinny rozpocząć badania profilaktyczne od 50 roku życia
• Badanie kału na krew utajoną raz w roku – każdy wynik dodatni wymaga konsultacji lekarskiej (dostępne testy w aptekach do wykonania w warunkach domowych)
• Sigmoidoskopia raz na 5 lat (badanie endoskopowe odbytnicy i esicy)
• Kolonoskopia raz na 10 lat (badanie endoskopowe całego jelita grubego)

Rak prostaty

• Oznaczenie stężenia PSA u mężczyzn – zalecane regularne oznaczanie raz w roku po 50 roku życia
• Dalsza diagnostyka w przypadku nieprawidłowych wyników wg zaleceń urologa/onkologa

Rak piersi

• Między 20 a 40 rokiem życia zalecane badanie piersi co 2-3 lata oraz wykonanie USG piesi
• Między 40 a 50 rokiem życia – badanie piersi przez lekarza raz w roku oraz USG
• Między 50 a 70 rokiem życia – badanie piersi przez lekarza raz w roku oraz mammografia raz na 2 lata (uzupełnione USG wg zaleceń lekarza)
• Po 70 roku życia – badanie piersi przez lekarza raz w roku, badania dodatkowe wg zaleceń lekarza

Rak szyjki macicy

• Badanie cytologiczne raz na 3 lata u kobiet po 25 roku życia

Nie da się w jednym artykule przedstawić wszystkich sytuacji informujących o tym, kiedy i jakie badania wykonać. Najważniejsze to słuchać swojego organizmu i reagować na sygnały przez niego wysyłane. W razie wątpliwości zawsze należy konsultować się z lekarzem i nie odkładać tego na później.

Podkreślam, że podane, ogólne zalecenia podane powyżej dotyczą osób nie posiadających dodatkowych obciążeń ryzyka rozwoju chorób nowotworowych. W przypadku wystąpienia takich czynników zalecenia zwykle ulegają modyfikacji wg wskazań onkologa.

Warto skontaktować się z onkologiem (bez skierowania) i dowiedzieć się o kryteriach programów profilaktyki chorób nowotworowych obowiązujących w Polsce, ponieważ informacja przeczytana w Internecie nigdy nie zastąpi konsultacji w gabinecie specjalisty.

Badania profilaktyczne w ramach programu w zależności od wieku na przykładzie badania mammograficznego wykonywanego w celu wczesnego wykrywania raka piersi u kobiet.

Program wczesnego wykrywania raka piersi polega na wykonywaniu mammografii u kobiet w wieku 50-69 lat. W tym przedziale wiekowym kobiety mogą zgłaszać się na badanie bez skierowania od specjalisty.

Wśród państwa często pojawiają się wątpliwości. Dlaczego akurat ten wiek? Dlaczego nie wcześniej?

Wiele kobiet wiąże to z tym, że badanie jest bardzo szkodliwe. Tymczasem dawka promieniowania jest porównywalna do innych badań radiologicznych, jak choćby prześwietlenia płuc. Program mammogarficzny nie obejmuje kobiet młodszych po pierwsze z tego powodu, że w tej populacji rak piersi występuje rzadziej, a celem programu jest skupienie się na grupie wiekowej, w której występuje on najczęściej. Poza tym u młodych kobiet, u których piersi są „gęste” tzn. mają dominującą strukturę gruczołową, mammografia może być mało czytelna. U młodych kobiet lepszym badaniem w przypadku nieprawidłowości w budowie piersi najczęściej jest USG.

Panie po 70 roku życia często mówią, że są już za stare na badanie i im się już nic nie należy. Często pytają, dlaczego nie mogą sobie wykonać badania mammograficznego. Oczywiście, że mogą! Po przekroczeniu wieku przewidzianego programem mammografia staje się ponownie zwykłym badaniem, na które potrzebne jest skierowanie, ale w uzasadnionych sytuacjach jest wskazane u kobiet po 70 roku życia.

Programy profilaktyczne są skonstruowane wg badań epidemiologicznych, które uwzględniają częstość występowania danej choroby w kraju i wiek, w którym najczęściej się pojawia. Na podstawie tych danych tworzy się grupę osób w danym przedziale wiekowym, mających potencjalnie największe ryzyko zachorowania ze względu na płeć i wiek. Chodzi o to, by osobom najbardziej narażonym ułatwić wykonanie konkretnych badań (bez skierowania od specjalisty).