Jak wygląda procedura ustalania występowania choroby zawodowej?

Choć współczesne prawo bardzo rygorystycznie określa warunki bezpieczeństwa pracy osób o różnych zawodach, to wielu z nas narażonych jest na ryzyko utraty zdrowia w miejscu pracy.

Choroba zawodowa jest spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w pracy lub sposobem wykonywania pracy, określona w wykazie chorób zawodowych.

Wykaz chorób zawodowych znajduje się w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach.

Definicję i tryb postępowania w przypadku podejrzenia powstania choroby zawodowej określa Kodeks Pracy:
Art. 235.
§1. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej.
§2. Obowiązek, o którym mowa w § 1, dotyczy także lekarza podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 237 § 1 pkt 6.
§21. W każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej:
1. lekarz,
2. lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta,
- kieruje na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.
§22. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać pracownik lub były pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną.
§3. W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany:
1. ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
2. przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze,
3. zapewnić realizację zaleceń lekarskich.
§4. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr obejmujący przypadki stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby.
§5. Pracodawca przesyła zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej do instytutu medycyny pracy, wskazanego w przepisach wydanych na podstawie art. 237 § 11 oraz do właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Art.2351.
Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".

Art.2352.
Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Najistotniejszymi aktami prawnymi odnoszącymi się bezpośrednio do trybu stwierdzenia choroby zawodowej są - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz. U. Nr 132. poz. 1121).

Zgodnie z przywołanymi aktami prawnymi podejrzenie choroby zawodowej osoba, której dotyczy to zagadnienie zgłasza :
1) właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu,
2) właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.
Ich właściwość ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była wykonywana przez pracownika, lub według krajowej siedziby pracodawcy, jeśli dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej siedzibie

Również takie podejrzenie pracownik może zgłosić lekarza np. medycyny pracy, z którym jego pracodawca zawarł umowę o zabezpieczenie profilaktycznej opieki medycznej. W takim przypadku lekarz skieruje pracownika zgodnie z ww. trybem.

Następnie państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej, wszczyna postępowanie i kieruje pracownika, którego dotyczy podejrzenie, na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, do jednostki orzeczniczej.

Jednostką orzeczniczą w opisywanym przypadku będzie jedna z niżej wymienionych placówek ochrony zdrowia:
1) poradnia chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy;
2) klinika i poradnie chorób zawodowych uniwersytetów medycznych (akademii medycznych).
Jeżeli lekarz orzecznik stwierdzi chorobę zawodową pracownika, to przygotuje stosowne orzeczenie potwierdzające ten fakt, na podstawie którego Powiatowy Państwowy Inspektor Sanitarny wyda decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej, określając jednocześnie datę powstania schorzenia.

Po uprawomocnieniu decyzji stwierdzającej chorobę zawodową sprawę należy zgłosić do oddziału ZUS, celem ustalenia przez lekarza orzecznika ZUS stopnia uszczerbku na zdrowiu.

Zagadnienia z obszaru Praw Pacjenta opracowuje Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej
www.prawapacjenta.eu