Jak wybrać najlepszą formę witaminy C w kosmetykach?

Witamina C od dawna jest popularnym składnikiem wykorzystywanym w produkcji leków, suplementów diety czy żywności. Od pewnego czasu naukowcy przyglądali się jej nieco wnikliwiej, dzięki czemu zaczęto wprowadzać ją także do kosmetyków, często jako składnik aktywny takiego produktu. Dlaczego i kto powinien stosować witaminę C w swojej rutynie pielęgnacyjnej? Jak długo trzeba czekać, żeby zauważyć efekty jej działania?

1. Działanie witaminy C na skórę
2. Pod jaką nazwą na etykiecie należy szukać witaminy C w kosmetykach? Którą formę wybrać?
3. Kiedy i z czym łączyć kosmetyki z witaminą C, a z czym nie powinno się jej stosować?

Działanie witaminy C na skórę

Witamina C – znana również jako kwas askorbinowy lub kwas L-askorbinowy – występuje w kosmetykach jako składnik serum, kremów czy balsamów. Bez wątpienia należy do najlepszych składników aktywnych. Przypisuje się jej szereg dobroczynnych działań na skórę:

• antyoksydacyjne – zmniejsza stres oksydacyjny, który pojawia się m.in. w okresie nadmiernej ekspozycji na słońce, podczas nieprzestrzegania higienicznego trybu życia (np. w przypadku palenia papierosów), wzmożonego wysiłku fizycznego, kontaktu z zanieczyszczeniami środowiska i po wszelkich zabiegach dermatologicznych;
• neutralizuje działanie wolnych rodników i jednocześnie zapobiega powstawaniu nowych;
• pobudza fibroblasty do działania, czyli m.in. do produkcji kolagenu oraz elastyny, co pomaga zapobiegać zmarszczkom;
• ułatwia regenerację skóry, w tym także gojenie się ran powstałych po opalaniu i podrażnieniu naskórka;
• poprawia kondycję skóry trądzikowej, przede wszystkim z trądzikiem różowatym;
• redukuje przebarwienia;
• wyrównuje koloryt skóry.

Pod jaką nazwą na etykiecie należy szukać witaminy C w kosmetykach? Którą formę wybrać?

Witamina C może się kryć pod wieloma nazwami. Jest to związane z tym, że w formie różnych związków chemicznych, czyli tzw. pochodnych.

Kwas L-askorbinowy – Ascorbid Acid – jest to aktywna forma witaminy C, charakteryzująca się wysoką niestabilnością (jest nieodporna na temperaturę, powietrze, światło, pH, jony metali ciężkich). Z tego powodu producenci kosmetyków często wykorzystują jej pochodne, które są bardziej stabilne. Taka forma witaminy C zalecana jest osobom, które mają tłustą cerę, a nawet łojotok, z kolei nie jest polecana osobom z cerą wrażliwą i reaktywną. Lubi kwasowe pH, najlepiej w zakresie 3,5.

Palmitynian askorbylu – Ascorbyl Palmitate – rozpuszcza się w tłuszczach, jest stabilny, niemniej ma niską aktywność biologiczną. Może nieco rozjaśniać przebarwienia, działać przeciwzapalnie, fotoprotekcyjnie i łagodząco po opalaniu.

Glukozyd askorbylu – Ascorbyl Glucoside – to związek, który jest syntezowany z witaminy C i skrobi. Wyrównuje koloryt, rozjaśnia plamy i przebarwienia. Ma zdolność do głębokiej penetracji naskórka. Jest stabilną formą witaminy C. Ma łagodne działanie. Najlepiej stosować go w wyższym zakresie pH 6,5-7,5, czyli nie należy używać jednocześnie produktów kwasowych, np. toników z kwasem glikolowym.

Sól magnezowa fosforanu askorbylu – Magnesium Ascorbyl Phosphate (MAP) – jest rozpuszczalna w wodzie, przez co nie dociera do głębszych warstw naskórka. Ma niższe działanie antyoksydacyjne, dlatego na etykietach produktów dobrze jest szukać informacji o jej stężeniu (najlepiej nie niższym niż 15%). Jest to forma stabilna w zasadowym pH, około 7,0-8,5. Rozjaśnia przebarwienia. Mogą ją stosować kobiety w ciąży.

Sól sodowa fosforanu askorbylu – Sodium Ascorbyl Phospate (SAP) – posiada podobne właściwości do MAP. Potwierdzono także, że mogą ją stosować osoby z trądzikiem, gdyż wykazuje działanie przeciwbakteryjne. Jest bezpieczna dla kobiet w ciąży i mam karmiących piersią. Jest najłagodniejszą pochodną kwasu L-askorbinowego. Słabo przenika w głąb naskórka.

Tetraizopalmitynian askorbylu – Tetrahexyldecyl Ascorbate – przypisuje się mu najwyższą skuteczność działania i wysoki poziom tolerancji przez skórę. Pomaga pozbyć się przebarwień poprzez hamowanie procesu melanogenezy. Określany jest mianem stabilnej pochodnej witaminy C. Ocenia się, że jest najskuteczniejszą formą witaminy C, szczególnie kiedy występuje w stężeniu 1–3%. Ma działanie antyoksydacyjne, niemniej osiąga się je nieco wolniej niż w przypadku kwasu L-askorbinowego. Można go znaleźć w droższych kosmetykach.

Etylowy kwas askorbinowy – 3-O-Ethyl Ascorbic Acid – wysoce stabilna forma witaminy C. W wysokim stopniu przenika w głąb naskórka. Ma działanie antybakteryjne, niweluje stan zapalny. Mogą ją stosować osoby z cerą wrażliwą. Rozjaśnia przebarwienia pigmentacyjne i potrądzikowe.

Kiedy i z czym łączyć kosmetyki z witaminą C, a z czym nie powinno się jej stosować?

Decydując się na włączenie kosmetyków z witaminą C do swojej rutyny pielęgnacyjnej, tak naprawdę nie należy specjalnie przejmować się porą dnia, gdyż kosmetyki z witaminą C można stosować zarówno na dzień, jak i na noc. Dobrze jest jednak pamiętać o kilku prostych zasadach. Preparaty, które mają wyższe stężenie, zaleca się stosować wieczorem, dzięki czemu unikniemy podrażnień skóry. Jeśli witaminę C stosujemy w pielęgnacji porannej, należy pamiętać o wysokiej fotoprotekcji, ponieważ skóra może być nieco bardziej wrażliwa ze względu na działanie witaminy C.

Przy wyborze kosmetyku z witaminą C dobrze jest zwrócić uwagę również na skład produktu, w którym powinna pojawić się chociaż jedna substancja zapobiegająca jej utlenianiu, np. resweratrol lub rutyna. Dzięki nim witamina C jest także skuteczniejsza w swoim działaniu. Jeśli chodzi o to, z czym łączyć witaminę C, tu wymienia się chociażby inne składniki o działaniu antyoksydacyjnym, jak np. kwas ferulowy, który według badań zwiększy efektywność i stabilność witaminy C nawet ośmiokrotnie.

Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na to, z czym nie łączyć witaminy C w swojej rutynie pielęgnacyjnej. Pierwszym składnikiem jest bardzo popularny niacynamid (witamina B3). Dlaczego? Po pierwsze oba te składniki działają w różnym zakresie pH. Po drugie mogą neutralizować swoje działanie, a w sytuacji, kiedy dojdzie do powstania kompleksu między niacynamidem a witaminą C (głównie wskazuje się tu kwas askorbinowy), może dojść do powstania szkodliwego kompleksu nadtlenku wodoru lub kwasu nikotynowego (w podwyższonej temperaturze). Jeśli korzystamy z obu kosmetyków, bezpieczniej jest stosować jeden rano, np. niacynamid, a drugi wieczorem. Nie zaleca się łączenia kwasu askorbinowego z retinolem. Może to doprowadzić do nadmiernego podrażnienia skóry. Ponadto retinol wykazuje lekkie działanie oksydacyjne, co przy jednoczesnym antyoksydacyjnym działaniu witaminy C sprawia, że połączenie tych dwóch składników nie ma sensu. Zdecydowanie odradza się stosowanie kwasu askorbinowego z kosmetykami, które zawierają jony metali ciężkich, np. miedzi. Metale ciężkie, współdziałając z kwasem askorbinowym, blokują działanie antyoksydacyjne witaminy C i zmieniają jej profil aktywności na prooksydacyjny, czyli sprzyjający tworzeniu się szkodliwych dla zdrowia wolnych rodników.