Antykoncepcja w ciąży – czy należy ją stosować?

Antykoncepcja i ciąża są tematami wzajemnie się wykluczającymi, ponieważ z założenia stosowanie metod antykoncepcyjnych ma zapobiegać nieplanowanemu zapłodnieniu. Zdarza się jednak, że pomimo korzystania ze środków zabezpieczających kobieta zajdzie w ciążę.

1. Antykoncepcja i jej skuteczność
2. Tabletki antykoncepcyjne a ciąża – czy są szkodliwe?
3. Czy tabletki antykoncepcyjne mają działanie poronne?
4. Skutki brania tabletek antykoncepcyjnych podczas ciąży – czy należy je stosować?
5. Jakie są pierwsze objawy ciąży?

Zajście w ciążę pomimo stosowania antykoncepcji może być wynikiem błędów czy zaniedbań ze strony pacjentki, ale wpływać mogą na to też inne czynniki, takie jak otyłość (obniża skuteczność pierścieni, plastrów i tabletek), wymioty (najczęściej szybko po zażyciu tabletki, co uniemożliwia wchłonięcie się hormonów), infekcje oraz przyjmowanie innych leków – antybiotyków, środków przeciwpadaczkowych lub leków psychotycznych, które wchodzą w interakcje.

Antykoncepcja i jej skuteczność

Warto zaznaczyć też, że oprócz wstrzemięźliwości seksualnej żadna inna metoda antykoncepcyjna nie ma stuprocentowej efektywności, a ryzyko wystąpienia nieplanowanej ciąży określa się za pomocą tzw. wskaźnika Pearla, czyli liczby niepożądanych ciąż, do których doszło w wyniku regularnego pożycia seksualnego u 100 par stosujących daną metodę antykoncepcji przez rok. Konkluzja jest więc taka, że ciąża przy tabletkach antykoncepcyjnych może się zdarzyć. Z tego powodu, gdy pacjentka wysunie podejrzenie, że mogło dojść do poczęcia, pierwszym krokiem powinno być wykonanie testu paskowego (ogólnodostępnego w aptekach, drogeriach), a następnie wizyta u lekarza ginekologa.

Tabletki antykoncepcyjne a ciąża to przedmiot wielu dyskusji, wokół którego zaczęło krążyć wiele mitów. Najczęstszym z nich jest twierdzenie, że przyjmowanie hormonów powoduje problemy z donoszeniem ciąży oraz obniża płodność kobiety. Obecnie dostępne są produkty najnowszych generacji, które zmniejszają to ryzyko do minimum. Ponadto obniżona zdolność do poczęcia prawdopodobnie wiąże się z długotrwałym przyjmowaniem tabletek, co z kolei jest fizjologiczną przyczyną zmniejszającej się płodności, czyli zaawansowany wiek. Innym mitem jest także przekonanie, że pigułki hormonalne powodują wady u płodu. W tym aspekcie nie ma oficjalnych danych medycznych wykazujących negatywny wpływ na płód.

Tabletki antykoncepcyjne a ciąża – czy są szkodliwe?

Generalnie trudno jest znaleźć jasne dowody, które potwierdzałyby szkodliwość stosowania tabletek antykoncepcyjnych w trakcie ciąży. W latach 80. i 90. przeprowadzono kilka badań, które sugerowały wpływ zażycia pigułek doustnych na organogenezę u płodu (i w efekcie powstanie zaburzeń rozwoju, takich jak malformacje kończyn, nerek czy przełyku), jednak obecnie nie ma potwierdzenia tych tez w literaturze medycznej i prawdopodobnie wyniki ówczesnych badań były związane z długim czasem przyjmowania tabletek hormonalnych i utrzymywaniem się wysokich poziomów hormonów we krwi matek.

Czy tabletki antykoncepcyjne mają działanie poronne?

Środki hormonalne działają na cykl miesiączkowy u kobiety, czyli hamują owulację i zmieniają charakter śluzu szyjkowego, co zapobiega zapłodnieniu. Z racji tego, że nie wpływają na implantację czy powstanie zarodka, nie działają też poronnie. Ponadto nie udowodniono wpływu embriotoksycznego lub teratogennego na płód, co również oznacza, że nie prowadzą do poronienia.

Skutki brania tabletek antykoncepcyjnych podczas ciąży – czy należy je stosować?

Zdarza się, że kobieta nie zdaje sobie sprawy, że jest w ciąży i kontynuuje przyjmowanie pigułek. Wynika to z tego, że na początku oznaki ciąży mogą być niejednoznaczne lub trudne do zaobserwowania, ale w przypadku gdy dany objaw wzbudzi podejrzenie, lepiej jest zaprzestać stosowania. Zalecane jest to także przez producentów środków antykoncepcyjnych, którzy w przeciwwskazaniach do stosowania ich produktów na pierwszym miejscu wymieniają właśnie ciążę.

Zarodek w okresie rozwoju w łonie matki jest szczególnie wrażliwy na jakiekolwiek czynniki zewnętrzne, dlatego lekarze zalecają odstawienie większości leków stosowanych przez matkę, w tym środków hormonalnych, ponieważ substancje chemiczne mogą negatywnie wpływać na rokowanie rozwoju ciąży i dziecka. W dodatku istnieje teoretycznie ryzyko feminizacji płodów męskich. Ciąża po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych powinna być planowana minimum po 2-3 miesiącach przerwy od kuracji, ponieważ podczas tego okresu reguluje się zdolność owulacji i powraca płodność kobiety.

Jakie są pierwsze objawy ciąży?

Jak rozpoznać ciążę, biorąc tabletki antykoncepcyjne? To jedno z częstszych pytań, które pacjentki zadają lekarzowi. Kluczem jest uważna obserwacja organizmu – każdy nowy objaw powinien nawracać albo równolegle współwystępować z innymi symptomami.

Jak już zostało wspomniane, żadna z metod antykoncepcyjnych nie gwarantuje stuprocentowego zabezpieczenia przed niechcianą ciążą. Pierwszym, zwracającym uwagę sygnałem jest brak krwawienia z odstawienia (w takim przypadku należy niezwłocznie wykonać test ciążowy). Inne objawy ciąży przy tabletkach antykoncepcyjnych nie różnią się od zwykłych symptomów, dlatego też kobieta może zauważyć szereg dolegliwości, takich jak:

• tkliwość piersi, powiększenie rozmiaru biustu,
• bóle podbrzusza i okolicy lędźwiowej,
• wrażliwość na zapachy,
• nudności i wymioty,
• zgaga,
• wzmożone wydzielanie śluzu z pochwy,
• nadmierna senność i zmęczenie,
• wahania apetytu, częste tzw. „zachcianki”,
• zmienny nastrój,
• wzrost temperatury ciała.