Jednoskładnikowa pigułka nowej generacji – kto powinien ją stosować?

Jednoskładnikowa antykoncepcja bez estrogenu to nowoczesna, skuteczna i wysoce bezpieczna forma antykoncepcji hormonalnej
Palenie papierosów, przypadki zakrzepicy w rodzinie, częste podróże, siedzący tryb życia, wielogodzinna praca przy komputerze, bóle głowy o charakterze migrenowym, karmienie piersią, choroby przewlekle – to niektóre z czynników ryzyka, o których należy powiedzieć lekarzowi podczas wywiadu przy doborze antykoncepcji hormonalnej. Jak każdy lek, może ona powodować działania niepożądane. Niektóre z nich są związane z obecnością estrogenów i dlatego w przypadku wielu kobiet bezpieczną opcją może być antykoncepcja jednoskładnikowa nowej generacji, niezawierająca tego hormonu.

Tabletka jednoskładnikowa bez estrogenu

Jednoskładnikowa antykoncepcja nowej generacji nie zawiera estrogenu, lecz sam progestagen, przez co jest bezpieczniejsza głównie w zakresie powikłań zakrzepowych, wykazuje mniej działań niepożądanych niż antykoncepcja dwuskładnikowa oraz nie powoduje ryzyka wystąpienia np. udaru czy zawału. Ten rodzaj antykoncepcji hormonalnej dodatkowo charakteryzuje się zadowalającą kontrolą cyklu i może być stosowany u kobiet w szerokim przedziale wiekowym – od nastolatek do pacjentek w okresie menopauzy.

Antykoncepcja jednoskładnikowa – dla których kobiet w szczególności?

Istnieją szczególne grupy kobiet, dla których jednoskładnikowa antykoncepcja nowej generacji bez estrogenu jest dobrym wyborem, m.in. ze względu na dodatkowe korzyści wynikające z jej stosowania. Będą to kobiety z grup opisanych w poniższych punktach.

• Z nadwagą oraz otyłością, gdyż progestagen nowej generacji nie prowadzi do zatrzymania wody w organizmie. Badania zaś wskazują, że aż 46% kobiet w Polsce ma zbyt wysoką masę ciała (BMI ≥ 25)¹.
• Palące papierosy, ponieważ antykoncepcja jednoskładnikowa nie powoduje zwiększenia ryzyka wystąpienia udaru i zakrzepicy. Populacja kobiet palących papierosy jest w Polsce dość duża – wynosi 21%².
• Karmiące piersią, ponieważ antykoncepcja jednoskładnikowa nie zawiera estrogenów niekorzystnie wpływających na ilość i skład pokarmu oraz nie zaburza laktacji. Jest jedynym rodzajem antykoncepcji hormonalnej dla tej grupy kobiet.
• Po 40. roku życia, u których zwiększa się ryzyko wielu chorób przewlekłych, m. in. cukrzycy, nadciśnienia, dyslipidemii; u których występują problemy z utrzymaniem prawidłowego poziomu cholesterolu; które miały w rodzinie osoby z udarem lub zawałem przed 50. rokiem życia, przez co są narażone na większe ryzyko wystąpienia udaru i zakrzepicy.
• Nastolatki – ze względu na korzystny profil bezpieczeństwa. Dodatkową pozaantykoncepcyjną korzyścią jest ograniczenie bolesnych miesiączek, które stwarzają trudności młodym dziewczynom i często wyłączają je z codziennych aktywności w trakcie trwania menstruacji. W Polsce można uzyskać od lekarza ginekologa receptę na antykoncepcję hormonalną dla nastolatki pod warunkiem, że rodzic lub opiekun wyrazi na to zgodę.

O antykoncepcji hormonalnej

Tabletka antykoncepcyjna, przez kobiety zwana potocznie „pigułką”, to preparat stosowany doustnie w celu zablokowania owulacji, a także zmiany konsystencji śluzu szyjki macicy, tak aby nie przedostawały się przez nią plemniki. Zawiera hormony, które są odpowiednikami żeńskich hormonów płciowych – estrogenów i progestagenów. Tabletki antykoncepcyjne dzielimy na jednoskładnikowe i dwuskładnikowe.

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe zawierają dwa rodzaje żeńskich hormonów, tj. syntetyczny progestagen oraz syntetyczny estrogen. Antykoncepcja z syntetycznym estrogenem może być przyczyną niedogodności, takich jak bóle głowy, migreny, wrażliwość piersi, zmiany nastroju czy przyrost wagi^3,4,5. Ten rodzaj antykoncepcji hormonalnej może być też nieodpowiedni dla kobiet z tzw. grup ryzyka.

Różne preparaty antykoncepcyjne mają różne przeciwwskazania. Dlatego ginekolog powinien mieć jak najszerszą wiedzę na temat zdrowia kobiety, jej chorób obecnych, przebytych, wywiadu rodzinnego, nawyków itd. Tylko w ten sposób można uniknąć ryzyka wystąpienia zdarzeń niepożądanych. Istnieje szereg przeciwwskazań do zastosowania tabletki dwuskładnikowej, czyli zawierającej estrogeny. Kobieta, zgłaszając się do ginekologa po pigułkę, często nie zdaje sobie sprawy, jakie sytuacje współistniejące mogą mieć znaczenie i wpłynąć na wybór danej metody przez lekarza.

Antykoncepcja z syntetycznym estrogenem może być niewłaściwa dla kobiet, które palą papierosy i mają więcej niż 35 lat, karmią piersią, mają zbyt wysoką masę ciała (BMI ≥ 25), ciężkie nadciśnienie tętnicze i/lub znacznie podwyższony cholesterol, zdiagnozowaną cukrzycę z powikłaniami naczyniowymi, cierpią na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (ŻChZZ), a także kobietom, u których występują nieprawidłowości w krzepnięciu krwi^6,7.

Alternatywą dla kobiet z grup ryzyka jest jednoskładnikowa antykoncepcja nowej generacji bez estrogenu. Wszystkie preparaty hormonalne są dostępne jedynie po wypisaniu recepty. O tym, jaką tabletkę powinno się zastosować u konkretnej kobiety, decyduje wyłącznie lekarz, a właściwą osobą do rozmowy na ten temat jest ginekolog.

Jak przygotować się do rozmowy z ginekologiem na temat antykoncepcji hormonalnej?

Na stronie kampanii edukacyjnej „Nowa Generacja – Antykoncepcja bez Estrogenu” www.antykoncepcjanowejgeneracji.pl udostępniono aplikację z ankietą opracowaną przez specjalistkę w dziedzinie ginekologii. Celem ankiety jest przygotowanie kobiet do rozmowy z ginekologiem o antykoncepcji hormonalnej, m. in. przez określenie ryzyka związanego z przyjmowaniem syntetycznego estrogenu obecnego w tabletkach dwuskładnikowych. Odpowiadając na kilka prostych pytań dotyczących trybu życia, przebytych chorób, jak i chorób występujących w rodzinie – kobiety dowiedzą się jaka forma antykoncepcji jest dla nich najbardziej bezpieczna. Po wypełnieniu ankiety otrzymają wynik/przewodnik o czym należy powiedzieć ginekologowi podczas rozmowy na temat antykoncepcji hormonalnej. Można go wydrukować i zabrać na wizytę z lekarzem.