Wiosenna depresja – jak ją rozpoznać i jak sobie pomóc?

Depresja sezonowa, wcześniej znana jako sezonowe zaburzenie afektywne SAD (ang. Seasonal Affective Disorder), obejmuje objawy, które pojawiają się i znikają wraz ze zmianą pór roku. W najnowszej publikacji dotyczącej klasyfikacji zaburzeń psychicznych Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) oficjalnie uznaje się ten stan za zaburzenie depresyjne MDD (ang. Major Depressive Disorder), ale z tak zwaną sezonowością.

Najczęściej objawy depresji sezonowej pojawiają się jesienią i zimą, a poprawiają się wraz z nadejściem wiosny, niemniej nie zawsze tak jest. Zamiast tego można zauważyć coś odwrotnego, mianowicie zmiany nastroju, które zaczynają się wiosną i utrzymują się do lata. Niektórzy ludzie nazywają ten typ depresji „odwróconym SAD”. Ponieważ eksperci powiązali zimowy typ depresji sezonowej z brakiem światła słonecznego, można się zastanawiać, co wywołuje niski, smutny nastrój wiosną. W końcu dni się wydłużają, przyroda budzi się do życia i jest dużo słońca. Jak się okazuje, dłuższe dni, cieplejsza pogoda i cała ta kwitnąca zieleń mogą mieć coś wspólnego, ale z wiosenną depresją.

Czym jest wiosenna depresja?

Wiosenna depresja obejmuje wiele takich samych oznak i objawów, jak ma to miejsce w MDD, chociaż symptomy niekoniecznie będą pojawiać się w dokładnie taki sam sposób u wszystkich — tak samo jak w przypadku dużych zaburzeń depresyjnych.

W miarę wydłużania się zimowych dni i zbliżania się wiosny można zauważyć następujące symptomy wiosennej depresji:

• ogólny niski nastrój, który może obejmować uporczywe uczucie smutku i beznadziejności,
• mniejsze lub żadne zainteresowanie zwykłymi zajęciami,
• trudności w znalezieniu motywacji do regularnych codziennych obowiązków,
• chimeryczność nastroju,
• letarg lub niepokój,
• bezsenność i inne problemy związane ze snem,
• kłopoty z koncentracją lub zapamiętywaniem informacji,
• wzmożony apetyt lub jego brak, skutkujący utratą masy ciała,
• niezwykłe pobudzenie lub drażliwość,
• uczucia złości lub agresji,
• w cięższych przypadkach obserwuje się także myśli samobójcze.

Można również zauważyć oznaki mgły mózgowej czy poczucia braku umiejętności skupienia się na jednej czynności. Pacjentom towarzyszy także uczucie smutku, beznadziejności, ale bez jasnej przyczyny, dlaczego tak się czują.

Jakie mogą być przyczyny wiosennej depresji?

Depresja wiosenna jest mniej powszechna niż depresja zimowa, niemniej eksperci nie wiedzą dokładnie, co ją powoduje. Kilka potencjalnych teorii to:

• zwiększone światło dzienne i ciepło,
• brak równowagi w chemii mózgu,
• alergia na pyłki (według badań z 2019 roku osoby uczulone na pyłki w dniach wysokiej ekspozycji na alergen zgłaszały znaczne pogorszenie nastroju w okresie wiosenno-letnim).

Inne potencjalne czynniki ryzyka:

• płeć – kobiety mają tendencję do doświadczania sezonowego nasilenia objawów MDD, ale mężczyźni odczuwają zwykle cięższe objawy,
• historia rodzinna chorób o podłożu psychicznym,
• choroba afektywna dwubiegunowa – zdiagnozowana u pacjenta może zwiększyć wrażliwość na zakłócenia rytmu okołodobowego, które występują wraz ze zmianami sezonowymi,
• zmiany związane z karierą zawodową – jeśli praca lub jej ilość zmienia się wraz z porami roku i sprawia, że obowiązków jest mniej lub więcej wiosną i latem, wynikający z tego brak stałości czy dodatkowy stres może sprawić, że pojawi się uczucie przygnębienia, co przyczyni się do innych zmian nastroju, snu i ogólnego stanu emocjonalnego.

Jak sobie radzić z wiosenną depresją?

Przede wszystkim – nie czekaj na zmianę pory roku. Istnieją pewne strategie, które mogą nieco pomóc pacjentom, którzy zauważają u siebie objawy wiosennej depresji:

• Przestrzegaj zasad higieny snu – wyrobienie w sobie nawyku wstawania i kładzenia się do łóżka o tej samej porze każdego dnia powinno być dobrym początkiem.
• Znajdź czas na aktywność fizyczną – nie jest to pseudoporada, która mówi „idź na spacer, miną Ci troski, a depresja zniknie”. Mowa tu o tym, że regularne ćwiczenia po prostu pomagają złagodzić stres, objawy depresji i lęku. Mogą również prowadzić do poprawy jakości snu (mogą, ale nie muszą).
• Spróbuj medytacji – praktyka ta może pomóc zidentyfikować i zaakceptować trudne lub niechciane emocje, w tym uczucie depresji.
• Powiedz bliskim o swojej gorszej kondycji – poinformowanie ludzi w najbliższym otoczeniu o tym, przez co przechodzisz, może początkowo wydawać się trudne, niemniej dobrze jest dać szansę rodzinie i przyjaciołom na zrozumienie Twoich emocji, bez dawania „złotych rad”, ale też budowania muru frustracji. Jeśli będziesz tego chciał, mogą również dotrzymać Ci towarzystwa.
• Trzymaj się rutyny – harmonogram w pracy lub w szkole, który zmienia się na wiosnę, może sprawić, że poczujesz się ospały, pozbawiony motywacji i zagubiony. Stworzenie codziennej rutyny, która równoważy obowiązki domowe, działania ukierunkowane na cel, takie jak nauka lub uczenie się nowych umiejętności, oraz przyjemne zajęcia, może sprawić, że codzienne życie będzie bardziej uporządkowane i satysfakcjonujące.

Spróbuj znaleźć specjalistę, który będzie mógł Ci pomóc. Terapeuta lub lekarz psychiatra na drodze terapii lub środków farmakologicznych (albo skojarzenia obu metod) pomoże Ci przejść przez ten trudny moment. Terapeuta może zaoferować więcej wskazówek dotyczących śledzenia wzorców objawów i pomocy w znalezieniu najbardziej skutecznego leczenia. Wszystko to pomoże Ci zrozumieć siebie i być może znaleźć przyczynę Twojego obecnego stanu.