Angina brzuszna – czym grozi przewlekłe niedokrwienie jelit?

Aorta brzuszna jest przedłużeniem aorty piersiowej i rozpoczyna się przejściem przez rozwór aortalny przepony na wysokości 12. kręgu piersiowego, a kończy na wysokości 3. kręgu lędźwiowego podziałem na dwie tętnice biodrowe wspólne. Na swojej drodze oddaje wiele istotnych odgałęzień, w tym naczynia zaopatrujące całą jamę brzuszną – pień trzewny, tętnicę krezkową górną oraz dolną. Ucisk na te naczynia powoduje zmniejszenie przepływu krwi przez narządy brzucha, co prowadzi do ich niedokrwienia oraz dotkliwych dolegliwości. Jedną z nich jest angina brzuszna.

Angina brzuszna – co to takiego? Co ją powoduje?

Angina brzuszna (łac. angina abdominalis, niedrożność naczyń brzucha) to schorzenie, w którym dochodzi do spadku przepływu krwi w obrębie jamy brzusznej z powodu zablokowania jednej z ważnych tętnic (np. pnia trzewnego lub tętnicy krezkowej górnej). Ich ucisk może być wywołany przez różne czynniki, w tym miażdżycę (stan, w którym tętnice są zwężane przez nagromadzenie blaszek miażdżycowych), guz nowotworowy, rozwarstwienie aorty brzusznej czy stany zapalne naczyń, które prowadzą do ich zarastania.

Podobnie jak w miażdżycy naczyń wieńcowych, tak i tutaj mamy do czynienia z miażdżycą jako najczęstszą przyczyną anginy brzusznej. Zdecydowanie rzadszymi przyczynami są: zespół Buergera, zespół Takayasu czy guzkowe zapalenie tętnic.

Objawy anginy brzusznej

Do innych objawów anginy brzusznej możemy zaliczyć:

• osłabienie,
• wymioty i nudności,
• zaparcia,
• biegunkę.

Jeśli oprócz tych objawów pojawią się też objawy alarmowe (ang. red flags), tj. szybka utrata masy ciała, krew w stolcu, przebudzające bóle brzucha lub biegunki, naprzemienne biegunki i zaparcia, wyczuwalny guz w jamie brzusznej – należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Diagnostyka i leczenie anginy brzusznej

Leczeniem i diagnozowaniem anginy brzusznej powinien zająć się lekarz chirurg naczyniowy. Ponieważ, jak zostało wspomniane wcześniej, objawy są stosunkowo niespecyficzne, początkowo na myśl mogą przychodzić – choroba wrzodowa, choroby zapalne wątroby czy choroby trzustki. Szczególnie niepokojącym objawem jest utrata wagi, która na początku może nasuwać na myśl zmianę nowotworową. Oprócz typowego wywiadu oraz badania fizykalnego istotne będą tutaj badania dodatkowe. Brzuch pacjenta z anginą brzuszną jest najczęściej miękki, lekko wzdęty, natomiast bez deskowatości czy objawów otrzewnowych, które przy silnym bólu występowałyby przy zapaleniu otrzewnej.

Istotnym diagnostycznie badaniem jest panel z krwi, w którym lekarz oceni morfologię krwi (poziom czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi), parametry wątrobowe i trzustkowe (amylaza, lipaza, AlAT, AspAT), obecność stanu zapalnego (OB, CRP) czy zmian zakrzepowych (badanie poziomu D-dimerów). Angina brzuszna może powodować zmianę wszystkich wymienionych wyżej parametrów ze względu na niedokrwienie narządów jamy brzusznej. Nie są one jednak wystarczające do postawienia rozpoznania. Podstawowym badaniem anginy brzusznej jest USG z opcją doppler, która bada przepływy w naczyniach. Jeśli jednak naczynia odgałęziające się od aorty brzusznej są niewidoczne, jelita są „zagazowane” lub inne czynniki zaburzają prawidłowy obraz, należy wykonać angio-TK (angiografię tomografu komputerowego). Jeśli i to badanie jest niejasne, można wykonać angiografię klasyczną – dochodzi się cewnikiem do konkretnego naczynia, którego drożność planuje zbadać lekarz, podaje kontrast oraz sprawdza jego przepływ pod kamerą rentgenowską.

Leczenie anginy brzusznej może przebiegać zachowawczo – polega szczególnie na zmniejszeniu dolegliwości oraz poprawie przepływu – stosuje się wtedy kwas acetylosalicylowy (ma on zapobiec dalszemu powstawaniu zakrzepów), nitraty (rozszerzają naczynia i poprawiają przepływ krwi) oraz leki przeciwbólowe. Jeśli jednak leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, można przejść do metod zabiegowych. Najbardziej bezpieczną metodą jest metoda przezskórna (wewnątrznaczyniowa) ze względu na najniższe powikłania oraz wysoką skuteczność. Polega ona na wprowadzeniu do naczynia cewnika z balonem, którego rozprężenie odblokowuje zablokowane naczynie. W razie niemożności jej przeprowadzenia alternatywą jest klasyczna operacja, która ma na celu udrożnienie jednego z zablokowanych naczyń lub stworzenie bypassu, który ominie zwężony fragment.

Najważniejsza w anginie brzusznej jest jednak profilaktyka i zmiana stylu życia, ponieważ aż w 25% przypadków choroba ta może nawracać. Do profilaktyki zaliczymy:

• regularną aktywność fizyczną,
• redukcję masy ciała,
• zmianę nawyków żywieniowych,
• porzucenie palenia papierosów.