Złamanie szyjki kości udowej – przyczyny, objawy, leczenie operacyjne, rehabilitacja. Powikłania po złamaniu szyjki kości udowej
Magdalena Chrzęszczyk

Złamanie szyjki kości udowej – przyczyny, objawy, leczenie operacyjne, rehabilitacja. Powikłania po złamaniu szyjki kości udowej

Złamanie szyjki kości udowej to poważny uraz, który najczęściej dotyczy osób w podeszłym wieku. Jego przyczyną jest przeważnie niskoenergetyczny upadek, a u młodszych osób – wypadek komunikacyjny. Główne czynniki, które znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia złamania szyjki kości udowej, to osteopenia oraz osteoporoza, które charakteryzują się obniżeniem gęstości mineralnej i osłabieniem struktury kości. Leczenie złamania biodra obejmuje operacyjne zespolenie, endoprotezoplastykę stawu biodrowego, a w wyjątkowych sytuacjach leczenie zachowawcze.

Złamanie szyjki kości udowej – budowa i funkcje kości udowej 

Kość udowa (łac. femur) jest jedną z najdłuższych, najcięższych i najmocniejszych długich kości w ciele człowieka, a jej budowa ma wpływ na ruchomość i pozycję stabilną człowieka. Kość udową składa się z trzonu oraz końca bliższego (współtworzy staw biodrowy) i dalszego. Koniec bliższy kości udowej wraz z kulistą głową kości udowej jest częścią stawu biodrowego. Głowa łączy się z panewką miednicy, a na jej szczycie znajduje się dołek kości udowej, który jest miejscem przyczepu więzadła głowy kości udowej. Między głową a trzonem widoczna jest szyjka kości udowej, która przechodząc w trzon, tworzy dwa krętarze – większy i mniejszy. Są to miejsca przyczepów mięśni. 

Złamanie bliższego końca kości udowej może dotyczyć złamania głowy, szyjki kości udowej, złamania przezkrętarzowego, międzykrętarzowego i podkrętarzowego kości udowej. Oczywiście do złamania może dojść też w części dalszej kości udowej na różnym poziomie, a także – przy urazie – do złamania panewki stawu biodrowego. 

Złamanie szyjki kości udowej to złamanie wewnątrztorebkowe stawu biodrowego, którego najczęstszą przyczyną jest upadek na staw. Dzieli się je na złamanie podgłowowe i przezszyjkowe. 

Złamanie szyjki kości udowej – przyczyny 

Do złamania szyjki kości udowej (określanego także jako „złamanie uda”) najczęściej dochodzi u osób w podeszłym wieku, niepełnosprawnych i pozostających bez stałej opieki najbliższych. Przyczyną może być uraz, np. upadek na staw, złamanie może być również samoistne, np. w wyniku zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu biodrowego. Złamanie szyjki kości udowej u osób młodych jest raczej rzadkością, kość jest naprawdę gruba i mocna. Może jednak do tego dojść w wyniku wypadku komunikacyjnego, gdzie zadziałają bardzo duże siły. 

W przypadku osób starszych, złamanie kości udowej (określanej także jako złamanie kości biodrowej) najczęściej dotyczy kobiet po 60. roku życia, co ma związek z osteoporozą i osteopenią, które pogłębiają się w wyniku zmian hormonalnych, do których dochodzi w okresie menopauzy. Dlatego też u seniorów nawet mały upadek z krzesła czy łóżka mogą mieć poważne konsekwencje. Osteoporoza prowadzi do demineralizacji kości, a występując z innymi czynnikami ryzyka może doprowadzić nawet do samoistnego złamania szyjki kości udowej. 

Przeczytaj więcej na temat złamań osteoporotycznych.

Powiązane produkty

Złamanie szyjki kości udowej – czynniki ryzyka 

Omawiając przyczyny występowania złamania kości udowej, należy wspomnieć także o czynnikach ryzyka, które mają wpływ na to złamanie. Należą do nich: 

  • osteoporoza, 
  • starszy wiek (niedołężność starcza – osłabiony wzrok, słuch, atrofia mięśni, zaburzona koordynacja i równowaga), 
  • nowotwory kości, 
  • wrodzona kruchość lub łamliwość kości, 
  • przyjmowanie różnych leków, np. sterydowych, 
  • choroby kości związane z niewydolnością nerek, 
  • choroby neurologiczne, 
  • zaburzenia gospodarki wapniowej, 
  • nieprawidłowe odżywianie się, 
  • spożywanie w nadmiernej ilości alkoholu, 
  • palenie papierosów, 
  • niskie stężenie estrogenów, 
  • ogólny zły stan zdrowia, 
  • uprawianie niebezpiecznych sportów. 

Złamanie szyjko kości udowej – klasyfikacja złamań szyjki kości udowej wg Gardena 

Istnieje kilka klasyfikacji złamań szyjki kości udowej. Jednym z najczęściej stosowanych jest klasyfikacja wg Gardena, w której określa się rodzaj uszkodzenia i stopień przemieszczenia odłamków względem siebie. 

  • I° – bez przemieszczenia (bez pełnego uszkodzenia warstwy korowej), 
  • II° – bez przemieszczenia lub śladowe przemieszczenie (pełne uszkodzenie warstwy korowej), 
  • III° – złamanie całkowite z częściowym przemieszczeniem, 
  • IV° – całkowite przemieszczenie odłamów. 

Złamanie szyjki kości udowej – objawy 

Objawy złamania szyjki kości udowej to najczęściej: 

  • ból występujący przy rotacji biernej biodra, 
  • brak możliwości obciążania kończyny dolnej, 
  • ból biodra
  • silny ból w pachwinie, 
  • tkliwość miejscowa, 
  • utykanie, 
  • obrzęk i zasinienie w okolicy stawu biodrowego, 
  • zniekształcenie obrysów stawu biodrowego, 
  • ograniczenie ruchomości kończyny dolnej, 
  • może dojść do skrócenia kończyny, 
  • charakterystyczne ustawienie kończyny dolnej w rotacji zewnętrznej. 

Złamanie szyjki kości udowej – diagnostyka 

Do rozpoznania złamania szyjki kości udowej wykorzystuje się badania obrazowe i należą do nich RTG oraz rezonans magnetyczny (jeśli obraz RTG jest niejasny). Oprócz badań, przeprowadzany jest wywiad z pacjentem i ocena jego ogólnego stanu zdrowia, co będzie później wpływało na wybór sposobu leczenia i rehabilitacji. 

Złamanie szyjki kości udowej – leczenie. Metody leczenia operacyjnego złamania szyjki kości udowej 

Leczenie pacjentów ze złamaniem szyjki kości udowej uzależnione jest od wieku chorego, jego ogólnego stanu zdrowia, zaawansowania procesów zwyrodnieniowych, a także tego, czy głowa kości udowej uległa przemieszczeniu. 

Lekarz może zalecić zarówno leczenie operacyjne i stabilizację złamania, jak i wstawienie endoprotezy biodra, a w przypadku braku możliwości przeprowadzenia operacji – leczenie zachowawcze i pozostawienie pacjenta w pozycji leżącej i unieruchomienie w gipsowym bucie derotacyjnym. Wybór leczenia zachowawczego przy złamaniu szyjki kości udowej wiąże się z powikłaniami zakrzepowo–zatorowymi, co może prowadzić do śmierci. Przy wyborze tej metody ważna jest pielęgnacja pacjenta i niedoprowadzenie do powstania odleżyn. 

Najczęstszą metodą leczenia z wyboru są zabiegi operacyjne, które prowadzą do zespolenia odłamów kości udowej dzięki śrubom i naprawiają uszkodzone naczynia krwionośne. Innym sposobem operacji jest endoprotezoplastyka stawu biodrowego częściowa (wymiana jednej części stawu) lub całościowa, czyli wymiana części kości na sztuczny element. 

Najlepsze rezultaty przynosi podjęcie interwencji chirurgicznej w okresie 12–24 godzin od urazu. 

Złamanie szyjki kości udowej – rehabilitacja 

Rehabilitacja po złamaniu szyjki kości udowej u osoby starszej, jak i tej w młodszym wieku, powinna prowadzić do jak najszybszej pionizacji pacjenta oraz do uzyskania samodzielności. Oczywiście wybór procesu terapeutycznego związany jest z dostosowaniem go do wykorzystanej metody leczenia. 

Po zabiegu operacyjnym pacjent przygotowywany jest do wykonywania ćwiczeń izometrycznych mięśnia czworogłowego uda i mięśni pośladkowych. Wprowadzane są ćwiczenia oddechowe i przeciwzakrzepowe. Ważne jest także ułożenie kończyny, szczególnie, jeśli przeprowadzona została endoprotezoplastyka. Następnie dochodzi do pionizacji pacjenta przy balkoniku lub za pomocą kul łokciowych oraz nauki chodzenia. 

Stosowane są ćwiczenia w odciążeniu (później ćwiczenia czynne) stawu biodrowego, a także ćwiczenia czynne stawu skokowego i kolanowego. Sposób chodzenia oraz tempo, w jakim dochodzi do obciążania kończyny są zawsze dobrane do wykorzystanego sposobu leczenia. Pełne obciążenie kończyny powinno nastąpić około 12 tygodnia po urazie. Proces rehabilitacji po złamaniu szyjki kości udowej powinien w całości być prowadzony przez doświadczonego fizjoterapeutę. 

Fizykoterapia wykorzystywana w złamaniu szyjki kości udowej to szczególnie zabiegi poprawiające i przyspieszające gojenie się ran, np. laserotrapia, oraz te działające przeciwbólowo, np. krioterapia. Dla usprawnienia krążenia krwi zalecane są kąpiele wodne. 

Złamanie szyjki kości udowej – powikłania 

Jeśli pacjent nie zostanie prawidłowo zdiagnozowany lub proces leczenia będzie nieodpowiedni, może dojść do pojawienia się trudnych powikłań po złamaniu szyjki kości udowej.

Często dochodzi do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia (mającego wpływ na łatwiejsze występowanie infekcji, np. zapalenia płuc), szybkiego rozwoju zmian zwyrodnieniowych biodra, obumarcia głowy kości udowej oraz do powikłań zakrzepowo– zatorowych. W przebiegu procesu złamania czy leczenia zdarzają się pacjenci, u których dochodzi do uszkodzenia nerwów lub naczyń krwionośnych znajdujących się w okolicy złamania, zapalenia dróg moczowych, może pojawić się ropień, przemieszczenie się implantów i odłamów czy staw rzekomy. 

Innym powikłaniem są także odleżyny powstające w wyniku długotrwałego przebywania w pozycji leżącej i unieruchomienia przy złamaniu kości udowej, a także zakażenie rany pooperacyjnej. W najgorszym przypadku może dojść do trwałej niepełnosprawności i śmierci pacjenta. Śmiertelność przy złamaniu szyjki kości udowej jest duża i wynosi u osób w podeszłym wieku ok. 25% w pierwszym roku po złamaniu. To właśnie powikłania po złamaniu, a nie samo złamanie, są najczęstszą przyczyną zgonu. 

  1. Kalewski A., Złamania szyjki kości udowej, [w:] Tylman D., Dziak A., Traumatologia narządu ruchu, t. 2, PZWL, Warszawa 1996, s. 411–475.
  2. Niedziółka J., Taktyka postępowania w złamaniach bliższego końca kości udowej u osób w wieku podeszłym, „Chir Narz Ruchu Ortop Pol” 1986, nr 51, s. 361–366. 
  3. Blacha J., Jabłoński M., Epidemiologia osteoporotycznych złamn bliższej części kości udowej, „Medycyna 2000”, nr 22, s. 35. 
  4. Baczuk L., Urazy u osób w wieku starszym, „Postępy Nauk Medycznych” 2008, nr 12, s. 793–796.
  5. Mikuła W., Danis D., Hemialloplastyka monopolarna Austin – Moore´a w leczeniu złamań szyjki kości udowej u pacjentów w wieku podeszłym – własne doświadczenia, „Medycyna Rodzinna” 2004, nr 3, s. 98–99.
  6. Sokolnicka H., Jakość życia pacjentów ze złamaniem w obrębie bliższej nasady kości udowej leczonych operacyjnie w Oddziale Urazowo–Ortopedycznym, „Nowa Medycyna” 2000, nr 9.
  7. Synder M., Bara T., Osteoporosis in the orthopaedic practice, „Przegląd Menopauzalny” 2003, nr 2, s. 62–67.
  8. Bednarenko M., Systemy klasyfikacyjne złamań krętarzowych kości udowej, „Kwartalnik Ortopedyczny” 2011, nr 1, s. 1–9. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje? 

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.