Dziewczynka z zapaleniem spojówek, siedzi na kanapie, trzymajac lewą dłoń na oku
Katarzyna Makos

Zapalenie spojówek u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie spojówek u dzieci może mieć kilka przyczyn. Przeważnie ma ono podłoże bakteryjne, rzadziej wirusowe, dość często występuje także alergiczne zapalenie spojówek. Objawy, które się wówczas pojawiają to przede wszystkim świąd oczu, przekrwienie spojówek, obrzęk powiek oraz śluzowa lub ropna wydzielina sklejająca rzęsy. Leczenie zapalenia spojówek u pacjentów pediatrycznych jest uzależnione od czynnika, który go wywołał i może trwać od 5 dni do nawet kilku tygodni.

Zapalenie spojówek u dzieci – przyczyny 

Zapalenie spojówek to stan zapalny błony śluzowej wewnętrznej powieki oka i błony śluzowej pokrywającej gałkę oczną, w warunkach prawidłowych nawilżaną łzami i wydzieliną gruczołów tarczkowych. 

Może on być wywołany czynnikami zakaźnymi, do których zalicza się bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki. Wyróżnia się także przyczyny niezakaźne (zapalenie spojówek proste, alergiczne i związane z zaburzeniami filmu łzowego) oraz autoimmunologiczne (w przebiegu zespołu Stevensa-Johnsona, ocznej pęcherzycy rzekomej). 

Zapalenie spojówek niezakaźne

Zapalenie spojówek proste występuje w odpowiedzi na różne substancje chemiczne (zawarte np. w kosmetykach), fizyczne (promieniowanie UV, wiatr, pyły, wrastające rzęsy, ciało obce – np. szkła kontaktowe), w przebiegu wad wzroku, a także przy utrudnionym odpływie filmu łzowego przy zapaleniu błony śluzowej nosa, zatok, niedrożności kanalików łzowych. Stan zapalny może występować w przebiegu alergii wziewnej (alergeny lotne, jak pyłki roślin, zarodniki pleśni, alergeny sierści zwierząt, kurz domowy) – objawy występują wówczas całorocznie lub sezonowo, w zależności od występowania alergenu w powietrzu. Zapalenie może także występować w odpowiedzi alergicznej na miejscowo stosowane środki (antybiotyki i inne leki do oczu, substancje w kosmetykach). 

Zaburzenia związane z filmem łzowym prowadzą do wystąpienia zespołu suchego oka, który wbrew swojej nazwie może objawiać się nadmiernym łzawieniem. Czynniki go wywołujące to: zaburzenia wydzielania łez, nadmierne parowanie łez (zaburzenia funkcji powiek, rzadkie mruganie, dysfunkcja gruczołów tarczkowych, suche powietrze, klimatyzacja). Warto wspomnieć, że w trakcie korzystania z urządzeń elektronicznych, oprócz stałego narażenia na światło, dochodzi także do rzadszego mrugania, co sprzyja wysychaniu gałki ocznej i prowadzi do zapalenia spojówek. 

Zapalenie spojówek w przebiegu innych schorzeń

Nawrotowe zapalenia spojówek występują w przebiegu chorób reumatologicznych (zespół Reitera, spondyloartropatie, toczeń układowy, zespół Sjogrena, twardzina, zapalenie skórno-mięśniowe), chorobie Leśniowskiego-Crohna, zaburzeniach tarczycy. W zespole oczno-węzłowym, w przebiegu choroby kociego pazura, tularemii, gruźlicy, mononukleozy, kiły obserwuje się ziarninujące zapalenie spojówek i powiększenie węzłów chłonnych po tej samej stronie. 

Do rzadkich chorób należy atopowe zapalenie spojówek w przebiegu AZS, głównie dotyczy ono nastoletnich chłopców, a jego objawy występują całorocznie, z nasileniem w sezonie zimowym. Schorzenie ma ciężki przebieg, może dochodzić do przerostu brodawek, tworzenia się blizn, częstych nadkażeń gronkowcem

Zapalenie spojówek u dzieci – objawy 

Wirusowe zapalenie spojówek u dzieci 

Wirusowe zapalenie spojówek u dzieci najczęściej wywołane jest przez adenowirusy, wirusa opryszczki HSV, wirusa półpaśca (w przypadku dwóch ostatnich mogą być obecne pęcherzyki z surowiczą wydzieliną w okolicy oka).

Zapalenie spojówek o podłożu wirusowym występuje rzadziej niż bakteryjne i charakteryzuje się silnym przekrwieniem spojówek z wylewami podspojówkowymi, umiarkowanym świądem, pieczeniem, łzawieniem, obecnością obfitej wodnistej, surowiczej wydzieliny, światłowstrętem.

Mogą występować także: grudkowanie spojówek, obrzęk powiek i powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i przyusznych. Objawy często pojawiają się asymetrycznie – najpierw zajęte jest jedno oko, a ze względu na dużą zakaźność, po kilku dniach infekcja przenosi się do drugiego oka.

Objawy wirusowego zapalenia spojówek u dzieci trwają dłużej niż w przypadku infekcji bakteryjnej – nawet do 3 tygodni. W wywiadzie choroba poprzedzona jest często infekcją górnych dróg oddechowych. Zapalenie spojówek z reguły towarzyszy typowym chorobom wieku dziecięcego – mononukleozie, odrze, różyczce, grypie, śwince, ospie wietrznej. Warto także pamiętać o chorobie Kawasaki, gdzie zapalenie spojówek przebiega bez wydzieliny ropnej. Jako powikłanie mogą wystąpić nacieki w rogówce, co wiąże się z pogorszeniem widzenia.

Bakteryjne zapalenie spojówek u dzieci 

Bakteryjne zapalenie spojówek objawia się zaczerwieniem i obrzękiem spojówek, brodkawkowaniem, a śluzowo-ropna wydzielina często powoduje sklejanie się rzęs.

Dziecko odczuwa świąd, pieczenie, uczucie ciała obcego. W przypadku etiologii paciorkowcowej można zaobserwować tzw. błony prawdziwe. Infekcja trwa zazwyczaj 5–7 dni, oprócz wcześniej wymienionych paciorkowców często wywołana jest przez gronkowce, rzadko H. influenzae (ze względu na ogólne szczepienia) czy Moraxellę. 

Alergiczne zapalenie spojówek u dzieci

W przypadku alergicznego zapalenia spojówek wiodącym objawem jest świąd oczu i obfite łzawienie. Poza tym można stwierdzić inne typowe symptomy zapalenia, zazwyczaj współwystępuje też zapalenie błony śluzowej nosa. Cięższą postacią jest wiosenne alergiczne zapalenie spojówek, występujące raczej w rejonach tropikalnych, cechuje się obecnością śluzowej wydzieliny z opadnięciem powiek, olbrzymiobrodawkowym zapaleniem, prowadzi ono do uszkodzenia rogówki. 

Polecane dla Ciebie

Zapalenie spojówek u noworodków – przyczyny i objawy 

U dzieci rzadko mamy do czynienia z zakażeniami Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki) czy Chlamydią, ponieważ są one przenoszone drogą płciową. W przypadku noworodków istnieje jednak ryzyko przeniesienia infekcji od matki w trakcie porodu naturalnego. W przypadku rzeżączki objawy zazwyczaj pojawiają się po około 2–4 dniach po narodzinach, charakterystyczna jest obfita, tryskająca wydzielina, zakażenie może penetrować do wnętrza gałki ocznej. Jako profilaktykę tej infekcji u każdego noworodka stosuje się zabieg Credego – dziecko ma zakrapiane oczy roztworem azotanu srebra (sam roztwór jako czynnik drażniący może przejściowo wywołać łagodne zapalenie spojówek, ustępujące samoistnie po 1–2 dniach). Chlamydiowe zapalenie spojówek występuje natomiast około 5–12 dni po porodzie, może prowadzić do zapalenia płuc czy ucha. 

W przypadku noworodków częstym problemem jest niedrożność kanalika łzowego, prowadzi to do utrudnionego odpływu łez, co wiąże się z większym ryzykiem nadkażenia bakteryjnego. Przy ucisku okolicy woreczka łzowego można zaobserwować wydobywanie się z punktów łzowych w wewnętrznym kąciku oka treści ropnej. 

Zapalenie spojówek u dzieci – leczenie 

  1. Wirusowe zapalenie spojówek – w przypadku półpaśca podaje się acyklowir dożylnie oraz w maści ocznej, a w przypadku opryszczki – acyklowir w maści lub gancyklowir w żelu. Stosuje się także leczenie przeciwzapalne sterydami, pod kontrolą lekarza. 
  2. Bakteryjne zapalenie spojówek – miejscowo stosuje się antybiotyki (krem, maść, krople) o szerokim spektrum działania, przez 5–7 dni. Są to najczęściej aminoglikozydy (tobramycyna, biodacyna, gentamycyna) i fluorochinolony (lewofloksacyna lub moksyfloksacyna). Większość zakażeń bakteryjnych ma charakter samoograniczający się. Czasem infekcja wymaga zastosowania antybiotyku ogólnoustrojowo, np. w przypadku H. influenza podaje się amoksycylinę, w razie rzeżączki – cefuroksym lub benzylpenicylinę, a chlamydii – erytromycynę lub tetracykliny (powyżej 8. roku życia), a miejscowo lekiem z wyboru jest azytromycyna. 
  3. Alergiczne zapalenie spojówek – podstawą leczenia jest wyeliminowanie czynnika alergizującego. W przypadku alergenów wziewnych/lotnych należy pamiętać o unikaniu długotrwałego przebywania na zewnątrz w okresie pyleń, zmianie ubrania po powrocie z dworu, codziennym prysznicu, łącznie z umyciem głowy, częstej zmianie pościeli (co 7 dni), zamykaniu okien w trakcie jazdy samochodem, unikaniu wietrzenia pokoju i suszenia prania na zewnątrz w okresie pyleń. Istotne jest stosowanie filtrów powietrza w domu, a w przypadku alergii na pleśnie, nie zaleca się posiadania w domu kwiatów doniczkowych.

Ulgę przynieść mogą również zimne okłady na powieki oraz krople nawilżające z kwasem hialuronowym. Wskazane są leki przeciwhistaminowe – stosowane miejscowo działają szybciej niż doustne, w kroplach dostępne są np.: ketotifen >2 r.ż., azelastyna >4 r.ż., emedastyna >3 r.ż., epinastyna >12 r.ż. Lekiem o podwójnym działaniu jest olopatadyna (>3 r.ż.), która działa przeciwhistaminowo, zmniejszając świąd, a także profilaktycznie, stabilizując komórki tuczne. Z doustnych leków przeciwhistaminowych można stosować ketotifen – >6 m.ż., cetyryzynę >2 r.ż., bilastynę >6 r.ż., a jeśli współistnieje alergiczny nieżyt nosa: rupatadynę, desloratadynę, lewocetyryzynę. W przypadku nieustępowania objawów czasem lekarz decyduje o krótkotrwałym włączeniu sterydów miejscowych, mogą one jednak zwiększać ciśnienie w gałce ocznej, dlatego są przeciwwskazane w jaskrze oraz powodować zaćmę. 

Zapalenie spojówek u dzieci – zapobieganie

W zapobieganiu zapaleniu spojówek u dzieci istotne jest unikanie czynników wpływających negatywnie na nawilżenie gałki ocznej, tj. klimatyzacji, promieniowania UV, silnego wiatru, pyłów, dymu tytoniowego, przewlekłego korzystania z komputera itp. Ważne są również: dbanie o odpowiednią wilgotność w pomieszczeniu, dieta bogata w kwasy omega-3, stosowanie kropli nawilżających bez konserwantów, z środkami osmoprotekcyjnymi (trehaloza, L-karnityna, erytrytol, betaina), odpowiednia higiena powiek. 

  1. K. Stencel-Gabriel, Choroby alergiczne oka u dzieci z punktu widzenia lekarza praktyka, „Alergia Astma Immunologia” 2018, z. 23 (3), s. 128–132.
  2. I. Grabska-Liberek, E. Mrukwa-Kominek, J. Szaflik i in., Wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczące diagnostyki i leczenie zespołu suchego oka.
  3. D. Średzińska-Kita, Alina Bakunowicz-Łazarczyk, D. Sielicka, Nawrotowe zapalenie spojówek – kiedy szukać choroby ogólnoustrojowej i jakiej, „Pediatria po Dyplomie” 2015, nr 06.
  4. C. E. Gilbert, T. Senaratne, Primary eye conjunctivitis, „researchgate.net” [online], https://www.researchgate.net/publication/26403816_Conjunctivitis.
  5. A. A. Azari, N. P. Barney, Conjunctivitis. A systematic review of diagnosis and treatment, „wisconsinacep.org” [online], [online] http://www.wisconsinacep.org/resources/LLSA%20Articles/Conjuntivitis.pdf.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Żółtaczka u noworodka – przyczyny, objawy, leczenie i hospitalizacja. Czy jest to groźna choroba?

    Żółtaczka u noworodka to stosunkowo często występujące zjawisko, gdyż dotyczy około 60% maluchów. Najbardziej charakterystycznym objawem żółtaczki noworodkowej jest zmiana koloru skóry i białek oczu na żółty lub pomarańczowy. Czy żółtaczka noworodkowa jest groźna dla zdrowia dziecka? Jak wygląda leczenie tego schorzenia w warunkach szpitalnych?

  • Pierwsze Święta z dzieckiem

    Boże Narodzenie to cudowny okres w roku. W przypadku świeżo upieczonych rodziców chwile te będą jeszcze bardziej magiczne - pierwsze święta z dzieckiem to niezapomniane przeżycie. Należy jednak pamiętać o tym, że w okresie świątecznym na naszego malca może czekać w domu wiele niebezpieczeństw. Dlatego musimy zadbać o jego bezpieczeństwo i sprawić, aby całe Święta upłynęły w spokoju i aby nie zakłócił ich żaden wypadek.

  • Pierwsza miesiączka – jak się przygotować?

    Pierwsza miesiączka to bardzo ważne wydarzenie dla dojrzewającej dziewczynki. Aby lepiej przygotować dziecko na czekające je zmiany, warto już od wczesnego dzieciństwa rozmawiać na tematy związane z cielesnością.

  • Jak rozpoznać krótkowzroczność u dziecka?

    Krótkowzroczności nie można cofnąć, natomiast jeśli już wystąpiła, można spowolnić jej rozwój, a nawet czasami jej zapobiec. Ta wada wzroku może mieć różne podłoże, np. genetyczne. Najczęściej postępuje wraz z wiekiem aż do momentu ustabilizowania się, co ma miejsce po zakończeniu wzrostu gałki ocznej. Jak rozpoznać wadę wzroku u dziecka? Na jakie objawy zwrócić uwagę?

  • USG ciąży – jak wygląda badanie? Ile razy należy je robić? Cena, wskazania

    Ultrasonografia (badanie ultrasonograficzne, USG) to badanie obrazowe, które jest całkowicie bezpieczne dla każdego pacjenta, a w przypadku kobiet ciężarnych również dla płodu. Pozwala monitorować prawidłowy przebieg ciąży i rozwój płodu na każdym etapie. Istnieje kilka rodzajów USG. Każde z nich wykonuje się na innym etapie ciąży. Czym różni się USG wczesnej ciąży od tego w późniejszych miesiącach, a także którą chorobę można diagnozować dzięki ultrasonografii?

  • Biały szum – czym jest i dlaczego uspokaja dzieci?

    Biały szum może być stosowany do maskowania innych dźwięków, takich jak hałas uliczny, co może pomóc chociażby w polepszeniu jakości snu. Może również pomóc w uspokojeniu niemowląt i dzieci, które mają trudności z zasypianiem, a także poprawić ich koncentrację. Jednak długotrwałe narażenie na głośny biały szum może prowadzić do uszkodzenia słuchu i pogorszenia zdolności postrzegania dźwięków. Ponadto nadmierna ekspozycja na biały szum może powodować zmęczenie, drażliwość i inne problemy zdrowotne związane z przemęczeniem, takie jak bóle głowy i bezsenność. Jak stosować biały szum, żeby przyniósł zmęczonym rodzicom chwilę wytchnienia i uspokoił dziecko, a jednocześnie nie pogorszył jakości słuchu domowników?

  • Dziecko ma gorączkę – jak podawać leki i obniżyć temperaturę?

    Gorączka u dziecka to powszechny objaw chorobowy, który zazwyczaj jest wynikiem infekcji wirusowej lub bakteryjnej. Może towarzyszyć wielu schorzeniom, takim jak grypa, zapalenie gardła, zapalenie ucha, zapalenie płuc, angina czy infekcje dróg moczowych. Gorączka u dziecka może wystąpić również w wyniku szczepienia lub innych czynników, także tych wynikających z autoimmunologii. Czy gorączkę trzeba zbijać od razu po tym, kiedy się pojawi? Jak obniżyć ją domowymi sposobami i czy nacieranie skóry dziecka alkoholem może okazać się pomocne?

  • Skala Brazeltona (NBAS) – co to jest? Do czego służy?

    Zrozumienie języka, w jakim komunikują się niemowlęta, jest dużą zagadką nie tylko dla rodziców, ale także dla pediatrów i badaczy. Skala Brazeltona (NBAS) powstała w 1973 roku i do dzisiaj stanowi przydatne narzędzie w ocenie indywidualnego charakteru niemowląt i dzieci aż do ukończenia 2 miesiąca życia.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij