Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy
Agnieszka Gierszon

Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

Czego dowiesz się z niniejszego artykułu:

  • Jakie są przyczyny podwyższonego poziomu prolaktyny?
  • Które objawy świadczą o przekroczonej normie prolaktyny?
  • Na czym polega leczenie hiperprolaktynemii?

Spis treści:

  1. Jaką rolę w organizmie pełni prolaktyna?
  2. Jak bada się poziom prolaktyny?
  3. Przyczyny zbyt wysokiego stężenia prolaktyny
  4. Wysoka prolaktyna – objawy
  5. Jak obniżyć poziom prolaktyny?

Prolaktyna jest hormonem polipeptydowym wydzielanym przez przysadkę mózgową. Wpływa na funkcję jajników i jąder, reguluje pracę układu odpornościowego, a przede wszystkim bierze udział w stymulacji laktacji w okresie okołoporodowym. Podwyższony poziom prolaktyny, czyli hiperprolaktynemię, obserwuje się między innymi u pacjentów z podejrzeniem guzów przysadki mózgowej oraz u kobiet mających problem z regularnością cyklu miesiączkowego i zajściem w ciążę. Wyższy poziom prolaktyny może wywoływać także niekorzystne zmiany skórne i wahania wagi ciała. Wskaźnik poziomu prolaktyny określany jest jako PRL lub LTH, w zależności od laboratorium wykonującego badanie.

Czym jest prolaktyna (PRL, LTH)? Rola prolaktyny w organizmie

Prolaktyna to hormon polipeptydowy składający się z przeciętnie 199 aminokwasów. Jest uwalniany przez komórki laktotropowe przedniego płata przysadki mózgowej. W mniejszych ilościach wytwarzają ją także mięśnie macicy i komórki gruczołów sutkowych, niektóre komórki układu odpornościowego, gruczoł krokowy, komórki skóry i tkanki tłuszczowej. Główną rolę prolaktyny w organizmie człowieka stanowi stymulacja gruczołów piersiowych kobiety do produkcji mleka tuż po porodzie, jednak ma ona także zdolność regulacji funkcji jajników i jąder, a jej nadmiar może hamować wydzielanie innych hormonów. 

Jak zbadać poziom prolaktyny w organizmie?

Jeszcze do niedawna zalecało się badanie stężenia prolaktyny w teście czynnościowym po obciążeniu metoklopramidem (MTC), który pobudza wydzielanie PRL, jednak według najnowszych wytycznych odchodzi się od tego rozwiązania i standardowo oznacza się poziom prolaktyny z pojedynczego pobrania krwi żylnej.

W przypadku kobiet zaleca się pobranie krwi na badanie prolaktyny do 15. dnia cyklu miesiączkowego. Do badania należy pozostawać na czczo, czyli przez około 8–10 godzin bez jedzenia, spożywania innych niż woda napojów, a także palenia papierosów czy żucia gumy. Przed pobraniem krwi wskazany jest kilkunastominutowy odpoczynek, unikanie wysiłku fizycznego i stresu oraz wstrzymanie się od stosunków seksualnych. Po konsultacji z lekarzem może się także okazać konieczne odstawienie niektórych z przyjmowanych leków. Koszt badania prolaktyny wynosi najczęściej od 30 do 50 złotych, a na wyniki czeka się nie dłużej niż jeden dzień roboczy.

Powiązane produkty

Przyczyny hiperprolaktynemii

Najczęstszą przyczyną hiperprolaktynemii stanowi występowanie guza przysadki wydzielającego prolaktynę (w celu jego diagnostyki wykonuje się m.in. rezonans magnetyczny przysadki mózgowej). Pozostałe przyczyny za wysokiego poziomu PRL mogą stanowić: 

  • choroby podwzgórza,
  • urazy głowy,
  • zaburzenia funkcji tarczycy,
  • niewydolność nerek,
  • marskość wątroby, stymulujące działanie innych hormonów (np. estrogenów lub TSH),
  • wysokotłuszczowa i wysokobiałkowa dieta, niektóre używki, w tym głównie alkohol i palenie papierosów,
  • niektóre leki (np. antydepresyjne).

Objawy hiperprolaktynemii u kobiet i u mężczyzn

Do objawów podwyższonego stężenia prolaktyny należą m.in.: 

  • niepłodność,
  • produkcja mleka przez gruczoły sutkowe u kobiet nieciężarnych/mlekotok i ginekomastia u mężczyzn, 
  • spadek libido,
  • suchość pochwy i dyskomfort podczas stosunków płciowych,
  • zaburzenia erekcji u mężczyzn,
  • brak owłosienia u mężczyzn i hirsutyzm u kobiet (hirsutyzm, czyli nietypowe owłosienie na twarzy i ciele, w tym występowanie włosów na dekolcie i wokół brodawek sutkowych),
  • trądzik,
  • zmniejszenie gęstości kości (osteoporoza).

Objawy podwyższonej prolaktyny mogą obejmować również wpływ na cykl miesiączkowy. Wysoka prolaktyna u kobiet może powodować wydłużenie lub skrócenie cyklu (nieregularne miesiączki), a także zmniejszenie, a nawet zaniknięcie krwawienia.

Objawy hiperprolaktynemii
Najczęstsze objawy hiperprolaktynemii u kobiet i mężczyzn.
Jeśli przyczyną nadprodukcji prolaktyny jest guz przysadki mózgowej, mogą na to wskazywać także objawy takie jak bóle głowy, zaburzenia widzenia czy zmniejszona produkcja gonadotropiny (hormonu pobudzającego do pracy gonady) przez przysadkę.

Wysoka prolaktyna a tycie. Czy poziom wpływa na prawidłową masę ciała?

Nadmierny poziom hormonu PRL łączy się często ze zwiększonym apetytem na słodycze. W połączeniu z innymi zaburzeniami hormonalnymi, np. spadkiem stężenia estrogenów, zbyt wysokie stężenie hormonu może prowadzić do zaburzeń przemiany materii, wzrostu wagi, a nawet otyłości.

Wysoka prolaktyna a trądzik

Wysokie stężenie prolaktyny może pośrednio wpływać na pogorszenie kondycji skóry i pojawienie się na niej trądziku i wyprysków oraz nadmiernego owłosienia, w tym także hirsutyzmu (włosów w okolicy brodawek sutkowych i na klatce piersiowej w przypadku kobiet). Najczęściej idzie on w parze z innymi zaburzeniami hormonalnymi, więc w celu zdiagnozowania jego przyczyny konieczne jest wykonanie pakietu badań, w skład którego oprócz prolaktyny wchodziły będą także m.in. estrogeny (estron (E1), estradiol (E2), estriol (E3), testosteron i hormony tarczycy (FT3, FT4, anty-TG i anty-TPO).

Poziom prolaktyny a ciąża

Czy zaburzenia hormonalne związane z prolaktyną utrudniają zajście w ciążę? W fizjologicznych warunkach poziom tego hormonu u kobiety niebędącej w ciąży wynosi około 102–496 µIU/L. U kobiet w ciąży stopniowo wzrasta, a po porodzie podtrzymywany jest przez laktację, jeśli kobieta decyduje się na karmienie piersią. Zaburzenia hormonalne związane ze zbyt wysokim poziomem tego hormonu obserwowane są także u pacjentek, które przez dłuższy czas bezskutecznie starają się zajść w ciążę i u których podejrzewa się bezpłodność.

Jak skutecznie obniżyć wysoką prolaktynę?

Postępowanie kliniczne zmierzające do obniżenia zbyt wysokiego stężenia prolaktyny należy uzależnić od przyczyny, która go wywołuje. Jeśli przyczynę stanowią przyjmowane przez pacjenta leki, należy po konsultacji z lekarzem prowadzącym rozważyć ich odstawienie i zamianę na równoważniki, które nie wywołują wzrostu stężenia prolaktyny. Jeśli przyczyną nadprodukcji hormonu jest guz prolaktynowy, najważniejsze jest podjęcie leczenia, które doprowadzi do jego zmniejszenia lub usunięcia. W przypadku gdy za hiperprolaktynemię odpowiadają choroby innych narządów (np. niedoczynność tarczycy), należy wdrożyć leczenie przyczynowe, które doprowadzi do ich eliminacji a w efekcie – do unormowania hormonu we krwi. W leczeniu niepłodności powodowanej przez hiperprolaktynemię podaje się leki z grupy agonistów dopaminy, np. bromokryptynę lub kabergolinę.

  1. Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej (pod red.) A. Dembińskiej-Kieć, J., Naskalskiego i B. Solnicy, wyd. IV, Wrocław 2018.
  2. Solnica B., Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa 2014.
  3. Badowska-Kozakiewicz A.M., Biological role of prolactin. Przegląd Menopauzalny, ss. 305–308, nr 4, 2012.
  4. Kałużny M. i in., Hyperprolactinemia: etiology, clinical symptoms, and therapy. „Postepy Higieny i Medycyny Doświadczalnej", nr 59, 2005.
  5. Prolactin, „Lab tests online" [online], https://labtestsonline.org/tests/prolactin, [dostęp:] 14.05.2021.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Rytm zatokowy: badanie EKG, rytm miarowy, przyspieszony i zwolniony – co to oznacza?

    Rytm zatokowy to podstawowy i prawidłowy rytm pracy serca. Może być niekiedy przyspieszony lub zbyt wolny. Mówi się wtedy o tachykardii lub bradykardii zatokowej.

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij