Dieta przed kolonoskopią – o czym warto wiedzieć? Co i kiedy można jeść przed i po badaniu?

Jak przebiega kolonoskopia? Na końcówce przyrządu umieszczona jest kamera ze źródłem światła, pozwalająca na obserwowanie wnętrza przewodu pokarmowego w czasie rzeczywistym. W czasie przesuwania endoskopu do jelita pompowane jest powietrze umożliwiające dokładne obejrzenie wewnętrznej powierzchni jego ścian. Badanie to pozwala ocenić stan jelita grubego, istotny z punktu widzenia wielu różnych chorób przewodu pokarmowego i nie tylko. 

Dieta przed kolonoskopią – czy jest istotna? Przygotowanie dietetyczne do kolonoskopii 

W trakcie badania lekarz ocenia stan ścianek jelita. Sprawdza, czy nie ma w nich nieprawidłowości: krwawień, uchyłków oraz – co najważniejsze – guzów. W sytuacji, w której w jelicie pozostawałyby resztki jedzenia, lekarz nie miałby możliwości oceny jelita. Fragmenty pokarmu mogłyby wyglądać jak nieprawidłowości lub je zasłaniać. Z tego właśnie powodu tak ważne jest żywieniowe przygotowanie się do badania poprzez zastosowanie odpowiedniej diety. 

Konieczne jest także zasięgnięcie porady lekarza odnośnie stosowanych leków. Część z nich (na przykład preparaty z żelazem) należy po konsultacji ze specjalistą odstawić, inne należy przyjmować w zmniejszonych dawkach (na przykład insulina w momencie zmiany diety i ilości przyjmowanego pożywienia). 

Dieta przed kolonoskopią – tradycyjne zalecenia 

Tydzień przed badaniem zaleca się dietę łatwostrawną. Unikać należy ciężkostrawnych dań, produktów tłustych, smażonych, długo zalegających w przewodzie pokarmowym. Dieta łatwostrawna zakłada także zmniejszenie spożycia błonnika, tj. przede wszystkim produktów zbożowych z pełnego przemiału i włóknistych. Unikać należy także wszelkiego rodzaju pestek i ziarenek (truskawki, maliny, siemię lniane etc.). 

3 dni przed badaniem zaleca się ograniczyć błonnik jeszcze bardziej (dieta ubogoresztkowa), z jadłospisu usuwa się surowe warzywa i owoce. 

2 dni przed badaniem stosuje się dietę bezresztkową, czyli zakładającą praktycznie wykluczenie błonnika. 

1 dzień przed badaniem można zjeść śniadanie ubogie w błonnik, ale kolejne posiłki powinny już bazować na diecie płynnej. Należy także zacząć przyjmować przepisane przez lekarza leki oczyszczające. Od tego czasu należy wstrzymać się z jedzeniem, wskazane jest natomiast picie neutralnych płynów (woda, słaba herbata). 

W dniu badania 4 godziny przed planowanym zabiegiem nie powinno się spożywać już płynów. 

Dieta przed kolonoskopią – nowoczesne zalecenia 

Według najnowszych wyników badań nie jest konieczne tak restrykcyjne przestrzeganie diety przez tak długi czas przed kolonoskopią. Brak jest dowodów naukowych potwierdzających zasadność eliminacji produktów dostarczających błonnik wcześniej niż jeden dzień przed badaniem.  

Restrykcje żywieniowe należy wprowadzić dopiero dzień wcześniej – wyeliminować mięso, warzywa, kaszę. Na niektórych oddziałach endoskopowych w dniu poprzedzającym kolonoskopię ogranicza się tylko błonnik, a w pojedynczych miejscach nie stosuje się żadnych ograniczeń. Według najnowszych badań nie ma także konieczności stosowania restrykcji kalorycznych w dniach poprzedzających badanie. Na podstawie wielu badań można wyciągnąć wnioski, że wszystkie stosowane restrykcje wcześniej niż dzień przed badaniem mogą być niepotrzebne, gdyż nie wiążą się one z lepszym przygotowaniem pacjentów do zabiegu. 

Co można jeść i pić w okresie restrykcji przed kolonoskopią? 

Dieta w czasie, kiedy spożywanie posiłków przez lekarza jest dozwolone, ale wskazane jest spożywanie diety ze zmniejszoną zawartością błonnika, powinna bazować na produktach i daniach łatwostrawnych oraz pozbawionych włókna pokarmowego. Niektóre zalecenia zakładają także usunięcie z jadłospisu przed badaniem nabiału: mleka i jego przetworów. W ciągu tygodnia pić można właściwie wszystko: wodę, kawę, herbatę. Unikać należy soków z miąższem, koktajli i innych dań dostarczających włókien roślinnych. Dzień przed badaniem powinno się także przestać pić kawę. 

Dania powinny być gotowane lub duszone, wyeliminować należy dania smażone i pieczone. Wyklucza się z diety warzywa i owoce zawierające pestki, takie samo założenie dotyczy także nasion, orzechów i pestek. Warzywa należy przyjmować w formie gotowanej (na przykład marchewkę lub buraka), z surowych można zjeść sałatę lub obranego ze skórki i pestek pomidora. Wyłączyć z jadłospisu należy razowe pieczywo, ciemne i grube kaszę (jęczmienna, gryczana, quinoa, bulgur) i zamienić je na ziemniaki, ryż biały oraz kaszę kuskus lub jaglaną. 

Z owoców spożywać można banany. W ostatniej fazie przygotowania, kiedy spożywa się dietę płynną, można przyjmować rozwodniony kisiel, niezbyt gęste zupy bez przecieranych warzyw. 

Co jeść po kolonoskopii? 

W pierwszych godzinach po badaniu w związku z podrażnieniem jelita oraz wypełnieniem go do badania gazem możliwe jest odczuwanie dyskomfortu. Z tego powodu lepiej wstrzymać się z pierwszym posiłkiem po badaniu przez 2–3 godziny. Przez pierwsze dni zalecana jest także dieta łatwostrawna, aby nie obciążać zbytnio jelit po badaniu. Niewskazane jest spożywanie dań ciężkostrawnych, z dużą zawartością błonnika pokarmowego. Dobrą praktyką będzie także spożywanie częstszych posiłków, ale mniejszych objętościowo. 

Przykładowy jadłospis łatwostrawny bezresztkowy przed kolonoskopią (przed dietą płynną) 

Śniadanie: kasza manna na mleku ryżowym z cynamonem i przecierem z jabłek.

II śniadanie: kanapki z pszennego jasnego chleba z masłem i miodem. 

Lunch: pulpety drobiowe w sosie koperkowym z ziemniakami i gotowaną marchewką. 

Podwieczorek: kisiel z przetartych jagód. 

Kolacja: jajecznica na parze z pieczywem pszennym jasnym posmarowanym masłem.