Jakie jest ryzyko przeniesienia zakażenia od matki zarażonej koronawirusem na dziecko? Czym jest zakażenie wertykalne?

Czym jest zakażenie wertykalne? Kiedy może dojść do transmisji SARS-CoV-2 z matki na dziecko?

Media donoszą, że w marcu w województwie wielkopolskim, w 32. tygodniu ciąży, na świat przyszło dziecko, u którego testy PCR wykazały obecność wirusa SARS-CoV-2. Lekarze nie są pewni, w jaki dokładnie sposób doszło do zakażenia. Wiadomo jedynie, że miało to miejsce w trakcie porodu (cesarskiego cięcia) – matka była wówczas zakażona koronawirusem. Pewne jest również, że dziecko wytworzyło przeciwciała. Jest to pierwsza taka sytuacja w Polsce

Zakażenie wertykalne oznacza przeniesienie patogenu zakaźnego:

• z matki na płód w okresie przedporodowym i śródporodowym,
• z matki na noworodka w okresie poporodowym przez łożysko i kontakt z płynem ustrojowym podczas porodu, 
• po urodzeniu, poprzez bezpośredni kontakt w czasie karmienia piersią.

Jakie jest prawdopodobieństwo zakażenia wertykalnego koronawirusem SARS-CoV-2?

Naukowcy z Yale University dokonali przeglądu aktualnej literatury dotyczącej przypadków zakażenia wertykalnego SARS-CoV-2. Skorzystali z publikacji dostępnych w bazach danych Pubmed, EMBASE, medRxiv i bioRxiv. Wyniki ukazały się niedawno w „American Journal of Obstetrics & Gynaecology”. Uczeni zaobserwowali, że w trzecim trymestrze ciąży szansa transmisji wertykalnej SARS-CoV-2 wynosi około 3,2%. Testy wykazały, że 22 z 923 noworodków zostało zainfekowanych w ten sposób koronawirusem. Ze względu na niedostatek danych nie byli w stanie ocenić, czy i jak często może dochodzić do zakażenia we wczesnym okresie ciąży oraz oszacować wskaźników potencjalnego ryzyka zachorowania płodu i śmiertelności.

Wyniki badania opublikowanego w „Nature Communications” wskazują na to, że do zakażenia wertykalnego doszło w 2 z 31 zarejestrowanych przypadków ciąż, gdy matka miała dodatni wynik testu na SARS-CoV-2. Na podstawie dokonanych obserwacji uczeni z Uniwersytetu w Mediolanie sądzą, że „ryzyko przeniesienia wirusa z matki na dziecko nie zależy bezpośrednio od nasilenia progresji choroby”. Ponadto autorzy pracy stwierdzili u uczestniczek projektu obecność swoistych przeciwciał IgM i IgG anty-SARS-CoV-2 i IgG we krwi pępowinowej, a także w próbkach mleka.

Co się dzieje, gdy istnieje ryzyko zakażenia wertykalnego?

W przypadku, gdy istnieje podejrzenie, że matka może być zakażona SARS-CoV-2 należy pobrać wymaz i ocenić możliwość wystąpienia transmisji wertykalnej wirusa. Ponowne testy wykonuje się przed wypisem ze szpitala oraz jeśli wystąpią objawy kliniczne, które mogą wskazywać na chorobę koronawirusową matki w celu potwierdzenia zakażenia SARS-CoV-2 i wykluczenia innych infekcji wirusowych, takich jak grypa czy RSV.

Dalej istnieje kilka scenariuszy:

1. Jeśli u matki stwierdza się zakażenie, ale noworodek był od niej izolowany i wykluczono u niego obecność wirusa w pierwszej dobie od narodzin, może zostać wypisany do domu i pozostać z opiekunem, który nie jest chory na COVID-19.
2. Kiedy dziecko nie było izolowane od matki, wówczas wykonuje się ponowny test. Jeżeli wynik jest negatywny, noworodek zostaje wypisany do domu.
3. Noworodki urodzone przez matki zakażone SARS-CoV-2 muszą być przebadane i dokładnie monitorowane. Potwierdzenia infekcji dokonuje się na podstawie wymazu pobranego z nosogardzieli noworodka badanego testem RT-PCR.
4. W przypadku, gdy kobieta jest zakażona SARS-CoV-2, po zapoznaniu się z informacjami dotyczącymi możliwości potencjalnej transmisji wirusa na noworodka, uwzględnia się podjętą przed porodem (przedstawiona w pisemnej formie) decyzję matki — o pozostaniu z nią w bezpośrednim kontakcie lub umieszczeniu dziecka w oddzielnym pomieszczeniu, ale z zachowaniem laktacji.
5. Dalsze postępowanie zależy od stanu zdrowia matki i dziecka oraz możliwości placówki, w której oboje są hospitalizowani. Jeśli istnieje ku temu sposobność, zaleca się zachowanie kontaktu dziecka z matką i karmienie go naturalnym pokarmem.

Transmisja wirusa za pośrednictwem mleka matki jest mało prawdopodobna. Światowa Organizacja Zdrowia, Amerykańska Agencja Pediatryczna, UEN PS nie przedstawiają przeciwwskazań innych niż stan kliniczny matki do karmienia piersią, jednak zalecają zachowanie niezbędnych procedur ostrożności w przypadku zakażeń tzn. izolację, stosowanie maseczek ochronnych, zadbanie o higienę rąk oraz piersi.