Przeciwciała po zakażeniu COVID-19 z czasem zanikają. Dlaczego tak się dzieje? Czy ta zależność dotyczy szczepionek?

Dlaczego z czasem tracimy ochronę immunologiczną?

Istnieje wiele powodów, dla których przebycie infekcji lub zaszczepienie nie zawsze zapewnia długotrwałą ochronę. Jej trwałość jest zależna od indywidualnej odpowiedzi immunologicznej organizmu. Rodzaj zastosowanej szczepionki, także może w pewien sposób determinować charakter reakcji odpornościowej.

Dlaczego poziom przeciwciał spada? Są one białkami, więc jak każde inne białko zostają naturalnie rozbite i usunięte z organizmu w ciągu maksymalnie kilku miesięcy. Z tego powodu biernie uzyskana ochrona nie trwa zbyt długo. Samodzielne wytworzenie przeciwciał okazuje się najlepszym sposobem, aby zapewnić sobie długoterminową ochronę.

Jak działa pamięć immunologiczna?

Steven Smith, starszy wykładowca na Uniwersytecie Brunel w Londynie, w artykule przygotowanym dla “The Conversation” tłumaczy, że nasz organizm ma zdolność do zapamiętywania przeszłych spotkań z patogenami i wytwarzania przed nimi naturalnej ochrony. Wynika to ze zjawiska pamięci immunologicznej, za którą odpowiedzialne są białe krwinki – limfocyty.

Limfocyty B

Jeśli limfocyty B wykryją jakąkolwiek infekcję lub szczepionkę, niektóre z nich będą przekształcać się w komórki plazmatyczne wytwarzające przeciwciała. Obecność komórek plazmatycznych została powiązana z określonymi lokalizacjami – wykryto je w szpiku kości udowej, kości ramiennej i piszczelowej, w żebrach, kości promieniowej, kręgach oraz grzebieniu biodrowym.

Po ustaniu stanu chorobowego lub działania szczepionki, limfocyty B nie uzupełniają już populacji komórek plazmatycznych, w związku z tym jej liczebność spada. Niektóre z nich mogą jednak przetrwać i żyć przez wiele lat w naszym szpiku kostnym, nieustannie wytwarzając i uwalniając duże ilości przeciwciał. Komórki plazmatyczne nie zawsze powstają po infekcji, ale jeśli tak jest, przeciwciała można znaleźć we krwi przez długi czas po ustąpieniu zakażenia. Jeśli komórki tego typu nie zostaną utworzone, nie oznacza to, że organizm nie może wygenerować więcej przeciwciał, jeśli patogen zostanie ponownie napotkany. Można założyć, że dana osoba wygenerowała komórki B pamięci, które rozpoznają znane zagrożenie i przez to niektóre z nich zaczną przekształcać się w nowe komórki plazmatyczne, aby ponownie rozpocząć produkcję przeciwciał.

Limfocyty T

Ekspert z dziedziny patologii i biologii komórki, dr Stuart Weinsberg z Columbia University, w wywiadzie dla “Healthline” wyjaśnia, że limfocyty T pomagają układowi odpornościowemu rozpoznawać i reagować na wirusy, z którymi już się zetknął. Szybko mogą się reaktywować po ponownym kontakcie z patogenem, co sprawia, że kolejne infekcje przebiegają z mniejszym nasileniem. Po ustaniu choroby, niewielka populacja długowiecznych komórek T pozostaje w tkankach, które zostały zakażone i nadal krąży w organizmie.

Co w przypadku szczepionek przeciw COVID-19?

Szczepionki od dziesięcioleci są kluczowym narzędziem zdrowia publicznego, więc fakt, że są zatwierdzane i trafiają na rynek zanim jest jasne, jak długo trwa ochrona, może zaskakiwać. Po zaszczepieniu zanikająca z czasem ochrona może być niezauważona, ponieważ, gdy szczepionka jest powszechnie stosowana, może w znacznym stopniu wyeliminować przenoszenie drobnoustrojów, przed którymi chroni oraz sprawić przez to, że „przełomowe” infekcje będą rzadkie.

Badanie z 2018 roku opublikowane w „PLoS Biology” wykazało, że przeciwciała wywołane przez immunizację białkami zanikają szybciej niż te, wywołane przez replikujące się wirusy. Chociaż u większej liczby osób uczestniczących w eksperymencie, które otrzymały szczepionki przeciw tężcowi i błonicy (zawierają tylko izolowane białka), wytworzyły się przeciwciała ochronne, znikały one szybciej niż te, wytwarzane przez szczepionki przeciw odrze, śwince lub ospie (zawierają żywe, osłabione wersje wirusów).

Nowe szczepionki przeciwko COVID-19 bazują na nowatorskich metodach, takich jak wektory wirusowe lub cząsteczki mRNA. Mają za zadanie stymulować układ odpornościowy do wytwarzania odpowiedzi ochronnej i produkcji przeciwciał anty-SARS-CoV-2, które będą krążyć we krwi i zostaną wykorzystane, gdy zostaniemy zainfekowani koronawirusem. Są bardzo skuteczne w zapewnianiu szybkiej ochrony, jednak nie wiadomo jeszcze, jak dobrze będą aktywować limfocyty B pamięci i komórki plazmatyczne, które odpowiadają za długotrwałą odporność.