Łokieć golfisty – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja zespołu nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej

Łokieć golfisty objawia się ostrym, kłującym bólem łokcia po wewnętrznej stronie, promieniującym w dół, aż do palców ręki. Przyczyną łokcia golfisty jest wykonywanie przez dłuższy czas powtarzalnych ruchów ruchów zginania nadgarstka i pronacji (obracania) przedramienia (np. podczas gry w golfa czy tenisa). Dochodzi wówczas do przeciążenia stawu łokciowego i powstania stanu zapalnego nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej. Jak przebiega diagnostyka bólu łokcia po wewnętrznej stronie? Jak wygląda leczenie i rehabilitacja łokcia golfisty?

Łokieć golfisty – na czym polega to schorzenie?

Łokieć golfisty (łac. epicondylitis medialis humeri) jest schorzeniem, któremu towarzyszy ból po przyśrodkowej stronie łokcia. Jest on wynikiem często powtarzających się niewielkich urazów oraz przeciążeń w obrębie stawu łokciowego – dochodzi wówczas do tendinopatii ścięgien przyśrodkowej części mięśni zginaczy stawu łokciowego. Łokieć golfisty często nazywany jest także łokciem miotacza oraz zespołem nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej.

W tej okolicy swój przyczep mają mięśnie: nawrotny obły, zginacz promieniowy nadgarstka i zginacz powierzchowny palców. Unerwiane są przez nerw łokciowy, który w tej dysfunkcji może także ulegać kompresji, prowokując objawy zaburzenia przewodnictwa nerwowego i wywołując zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej.

Łokieć golfisty – kogo dotyka zespół nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej?

Co ciekawe i może wydać się paradoksem, to gra w tenisa ziemnego oraz wszystkie sporty rakietowe mogą predysponować zarówno do wystąpienia schorzenia o nazwie łokieć tenisisty, jak i łokieć golfisty. Prawdopodobnie jest to uzależnione od rodzaju stosowanych uderzeń, zagrywek i techniki gry. Istnieje pewna grupa zawodów, które także są mocno narażone na tego rodzaju kontuzje i urazy. Zapalenie łokcia może występować wśród stolarzy, budowlańców, szlifierzy, ogrodników czy hydraulików. 

Łokieć golfisty – przyczyny

Główną przyczyną pojawienia się stanu zapalnego łokcia połączonego z bólem po wewnętrznej stronie zalicza się konieczność wykonywania monotonnych, powtarzalnych ruchów. Rzadko jednorazowe duże przeciążenia będą doprowadzać do takiego stanu. Najczęściej dotyczy to ręki po stronie dominującej, a symptomy pojawiają się po 35. roku życia. Potencjalnie sprzyjające jest nieustanne narażenie na konieczność wykonywania ruchów zgięcia i wyprostu łokcia przeciwko oporowi. 

Łokieć golfisty – objawy

Objawy choroby łokcia, nazywanej łokciem golfisty, to:

• ból przedramienia mogący promieniować do palca serdecznego i małego,
• ból łokcia od strony wewnętrznej nasilający się pod wpływem zgięcia nadgarstka oraz pronacji (ból w zgięciu ręki),
• bardzo duża tkliwość palpacyjna nadkłykcia przyśrodkowego (ból kości łokcia przy dotyku),
• możliwy obrzęk, zaczerwienienie, „ucieplenie” skóry nad stawem,
• zmniejszenie siły mięśniowej i zakresów ruchomości stawu łokciowego.

Łokieć golfisty – diagnostyka

Diagnostyka bólu w okolicy łokcia po wewnętrznej stronie opiera się w pierwszej kolejności na zebraniu wywiadu i wstępnym ustaleniu możliwej przyczyny bólu w przedramieniu. Następnie specjalista wykonuje testy oceniające siłę mięśniową, zakres ruchu w stawie, przeprowadzane jest również badanie palpacyjne. 

W razie potrzeby stosuje się obrazowanie z wykorzystaniem USG lub, w przypadku podejrzenia poważnych patologii, rezonans magnetyczny. Natomiast badanie tomografii komputerowej (CT) i/lub zdjęcie rentgenowskie (RTG) jest użyteczne w sytuacji prowadzenia diagnostyki różnicowej. Ból łokcia połączony z dolegliwościami okolicy nadkłykcia kości ramiennej jest rekomendacją do przeprowadzenia specjalistycznych testów klinicznych. 

Łokieć golfisty – odwrócony test Cozena

Bolący łokieć w połączeniu z informacjami uzyskanymi podczas wywiadu może stanowić podstawę do przeprowadzenia tzw. odwróconego testu Cozena. Polega on na próbie zgięcia nadgarstka przez pacjenta wbrew oporowi i przy przedramieniu ustawionym w supinacji (supinacja to inaczej rotacja zewnętrzna, czyli odwracanie kończyny na zewnątrz). Fizjoterapeuta musi dobrze ustabilizować kończynę górną, drugą ręką dokonuje palpacji nadkłykcia kości ramiennej. Test jest pozytywny, jeżeli chory odczuwa silny, kłujący ból łokcia w okolicy nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej.

Podobny test wykorzystuje się w diagnostyce zespołu bocznego przedziału stawu łokciowego, jest to test Cozena. Metodyka wykonania uwzględnia wówczas różnicę w topografii objawów pomiędzy łokciem golfisty (zespół nadkłykcia przyśrodkowego) a tenisisty (zespół nadkłykcia bocznego).

Łokieć golfisty – badania

Badania podstawowe przeprowadzane w trakcie rozpoznania łokcia golfisty to RTG stawu łokciowego, USG łokcia, a także – rzadziej – tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.

Podejrzenie schorzeń o podłożu zwyrodnieniowym może wymagać dodatkowych badań laboratoryjnych, jak np. morfologia, odczyn Biernackiego (OB) czy poziom CRP będący wskaźnikiem stanu zapalnego towarzyszącego takim chorobom. Niekiedy zaleca się także wykonanie badania czynności mięśni w postaci badania EMG. 

Łokieć golfisty – leczenie

Leczenie nieoperacyjne skupia się na działaniu zachowawczym. Dopiero w sytuacji zaawansowanych zmian, niekwalifikujących się do zabiegów wykorzystywanych w fizjoterapii, lub w przypadku braku skuteczności takich procedur podejmuje się leczenie chirurgiczne (operacja). Polega ono na usunięciu niekorzystnych patologicznych zmian. 

Łokieć golfisty – fizykoterapia

Popularną metodą rehabilitacji wśród zabiegów fizykoterapii jest wykorzystywanie fali uderzeniowej (fala uderzeniowa wykorzystywana jest także w leczeniu łokcia tenisisty). Ten zabieg fizykoterapeutyczny pozwala szybko pozbyć się niekorzystnych zmian i zredukować ból. Dobrym działaniem analgetycznym i regenerującym odznacza się również krioterapia, magnetoterapia, laseroterapia czy ultradźwięki. Pomocne bywają procedury związane z zastosowaniem elektroterapii czy fali radiowej. 

Łokieć golfisty – kinesiotaping

Kinesiotaping to metoda terapeutyczna, działająca m. in. przeciwbólowo, polegająca na oklejaniu specjalnymi, elastycznymi taśmami różnych obszarów ciała. Taping łokcia (plastrowanie dynamiczne) jest stosowany zarówno w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z łokciem tenisisty, jak i łokciem golfisty. W przypadku tego drugiego aplikacja obejmuje przyśrodkową część przedramienia oraz nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej. Wykorzystuje się zazwyczaj połączenie techniki mięśniowej i więzadłowej. Pozwala to uśmierzyć ból i odciążyć struktury obarczone patologicznymi zmianami. Zakłada się ją zwykle na 7 dni. 

Łokieć golfisty – sterydowe leki przeciwzapalne

Leczenie bolącego łokcia golfisty może wymagać podania niesteroidowych przeciwzapalnych. Jak sama nazwa mówi ich zadaniem jest zmniejszenie zapalenia i ułatwienie procesu regeneracji, gojenia tkanek. Można je podawać w formie miejscowych iniekcji oraz preparatów doustnych. W aptece dostaniemy też maści na ból łokcia, zawierające opisywany rodzaj grupy leków, czyli NLPZ.

Łokieć golfisty – inne metody leczenia 

Jak leczyć zapalenie stawu łokciowego? Oprócz wymienionych wyżej metod walki z łokciem golfisty, ból w łokciach może być poddawany terapii z użyciem metod kinezyterapeutycznych. Doskonale sprawdza się tutaj masaż poprzeczny, terapia manualna, suche igłowanie, pinopresura, terapia FDM czy flossing. Dobór metody zależy od stopnia zaawansowania dysfunkcji, kwalifikacji terapeuty oraz tolerancji samego pacjenta. Niektóre techniki mogą być bowiem bardzo bolesne. 

Domowe leczenie bólu łokcia to możliwość zastosowania zimnych okładów kilka razy dziennie przez około 20 minut. Może to być wykorzystanie woreczków z lodem, zimnych kompresów czy plastrów chłodzących. Preparaty z kory wierzby czy z konopi siewnych również zadziałają kojąco. Okład z liści młodej kapusty, żywokostu także może przyczynić się do okresowego złagodzenia objawów.

Łokieć golfisty – ćwiczenia

Bóle łokcia generują mnóstwo pytań na różnego rodzaju forach. Pacjenci chcą uzyskać jak najwięcej informacji odnośnie tego, co robić w przypadku ostrego i przewlekłego bólu w łokciu. Przykładowy zestaw ćwiczeń na łokieć golfisty może obejmować:

1. Opierając rękę wyprostowaną w łokciu o blat stołu, dokonujemy powolnego rozciągania zginaczy nadgarstka. W tym celu opieramy się na dłoni przylegającej do powierzchni blatu, pogłębiając ruch. Ćwiczenie wykonujemy w 2 seriach po 9 powtórzeń. 
2. Siedząc na krześle, ustawiamy przedramię w supinacji, opierając je na blacie. Ręka powinna być luźno zaciśnięta w pięść. Wykonujemy powolny ruch zgięcia i wyprostu w nadgarstku, ćwiczenie powtarzamy 10 razy w 3 seriach.
3. Kontynuując, w pozycji siedzącej zginamy rękę w łokciu i podpieramy przedramię na blacie. Unosząc rękę od poziomu łokcia do palców wykonujemy naprzemienne ruchy skręcania przedramienia do wewnątrz i na zewnątrz w możliwie pełnym zakresie. Powtarzamy 10 razy w dwóch seriach.

Wymienione ćwiczenia w połączeniu z masażem poprzecznym łokcia pozwolą przywrócić siłę i zakresy ruchu, zapobiegając przykurczom. Warto jednak, przed przystąpieniem do tego rodzaju domowej rehabilitacji, skonsultować się ze specjalistą.

Łokieć golfisty – profilaktyka

Chcąc uniknąć opisywanego bólu w łokciach, należy zastosować działania profilaktyczne. Osoby wymienione jako potencjalnie narażone na występowanie takich przypadłości, powinny zadbać o ergonomię pracy. Aktywność fizyczna musi zmuszać do analizy treningów oraz wykonywanych czynności pod kątem eksploatacji mięśni przyśrodkowej strony przedramienia. 

Pomocne może okazać się stosowanie opasek oraz ortez na łokieć, które pomogą odciążyć zginacze. Po zakupie tego typu zaopatrzenia w sklepie medycznym otrzymamy dokładne instrukcje, jak należy je użytkować. Właściwa rozgrzewka i przebieg sesji treningowej również pomoże w zapobieganiu występowania bólu przedramienia przy łokciu.