Wapno na alergię – czy wapń rzeczywiście pomaga w walce z objawami alergii?

Wapń to nie tylko budulec kości. Ma wiele bardzo ważnych zadań w naszym organizmie, o których często zapominamy, bo – jak wynika z badań – zaspokajamy jedynie ok. 60 proc. zapotrzebowania na ten pierwiastek. Po wapń, zwany potocznie wapnem, sięgamy przy objawach alergii. Czy słusznie? Komu i kiedy faktycznie potrzebny jest wapń?

Wapń – czym jest i jaką pełni funkcję w organizmie?

Wapń to jeden z niezbędnych dla organizmu człowieka makroelementów, czyli pierwiastków, na które zapotrzebowanie jest stosunkowo duże. Zalicza się go również do grupy składników mineralnych – prócz niego należą do nich m.in.: fosfor, magnez, żelazo, cynk, jod, mangan, selen czy fluor.

Rola wapnia w organizmie większości z nas kojarzy się ze stanem kości. I słusznie. Wapń to przede wszystkim materiał budulcowy tkanek twardych: kości i zębów. Jednak jego znaczenie dla człowieka jest szersze. To bohater wielu procesów zachodzących w naszym ciele: buduje naczynia krwionośne, paznokcie, włosy, bez niego wiele ważnych substancji nie działałoby sprawnie. To właśnie on bierze udział w aktywacji i uwalnianiu niektórych enzymów i hormonów oraz przekaźników nerwowych. Wiele zawdzięcza mu układ krwionośny – wapń wspomaga bowiem pracę serca i naczyń, choćby poprzez regulowanie działania mięśni. Co ważne, stoi na straży homeostazy, czyli równowagi w podstawowych procesach biologicznych człowieka i stałości wielu parametrów – poprzez kontrolowanie procesów zapalnych, ciśnienia krwi, utrzymanie odpowiedniej przepuszczalności błon komórkowych czy wspomaganie procesu krzepnięcia krwi.

Jeśli go zabraknie, dzieciom grozi krzywica, dorosłym osteoporoza, a także tężyczka. Z kolei jego nadmiar prowadzić może do niewydolności nerek, kamicy nerkowej i zaburzeń przyswajania innych składników mineralnych.

Jakie jest zapotrzebowanie na wapń u dorosłych i dzieci?

Zapotrzebowanie na wapń różni się w zależności od wieku. Według norm żywienia dla populacji polskiej opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia zalecane dzienne spożycie wapnia w poszczególnych grupach wynosi:

Niemowlęta:

• do 0,5 roku: 200 mg,
• 0,5-1 rok: 260 mg.

Dzieci i młodzież:

• 1-3 lata: 700 mg,
• 4-9 lat: 1000 mg,
• 10-18 lat: 1300 mg.

Mężczyźni:

• 19-65 lat: 1000 mg,
• powyżej 65 lat: 1200 mg.

Kobiety:

• 19-50 lat: 1000 mg,
• powyżej 50 lat: 1200 mg.

Ciężarne:

• poniżej 19 lat: 1300 mg,
• powyżej 19 lat: 1000 mg.

Matki karmiące:

• poniżej 19 lat: 1300 mg,
• powyżej 19 lat: 1000 mg.

Gdzie znajduje się najwięcej wapnia w żywności? Głównie w mleku i jego przetworach (szacowana przyswajalność to ok. 80 proc.), rybach (zwłaszcza jedzonych z elementami szkieletu; niektóre preparaty bazują na wapniu z muszli skorupiaków), produktach pełnoziarnistych (jednak tu występuje obniżona przyswajalność przez zawartość fitynianów). Najlepiej przyjmować go z produktami bogatymi w białko i witaminę D (w miesiącach jesienno-zimowych lekarze rekomendują suplementację tej witaminy z powodu naszej ograniczonej ekspozycji na słońce), ale nie w tłuszcze, bo te obniżają wchłanianie pierwiastka. Wiadomo też, że nasza dieta nie jest wystarczająco bogata w wapń, dlatego warto rozważyć jego suplementację.

Wapń a alergia – czy wapno pomaga w leczeniu alergii?  

Wapń jako przyswajalny składnik leków i suplementów, potocznie zwany też wapnem, powszechnie zalecano i stosowano jako środek wspomagający zmniejszenie objawów alergii (przy świądzie skóry, alergicznych zmianach skórnych, alergicznym nieżycie nosa i spojówek czy po ukąszeniach owadów).  

Wiadomo, że niedobory tego pierwiastka w organizmie sprzyjają licznym problemom zdrowotnym, w tym również skłonności do alergii i wysypek. Wykorzystywanie wapnia w leczeniu alergii wzięło się najpewniej stąd, że jako pierwiastek zmniejszający przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych może mieć działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Kolejne obserwacje zdają się jednak tego nie potwierdzać.

Badań klinicznych poświęconych działaniu wapnia na objawy alergii jest niewiele, a ich wyniki są niespójne. Jednym z ostatnich jest badanie przeprowadzone na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, sugerujące, że wapń nie pomaga w leczeniu alergii. Wzięło w nim udział 40 dorosłych osób z alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa i spojówek lub astmą (albo obiema przypadłościami jednocześnie). Badacze nie zaobserwowali różnicy w objawach między grupą przyjmującą preparaty wapnia (dokładnie węglanu wapnia) a placebo. Podawany pacjentom wapń był dobrze tolerowany, jednak nie powinien być to środek rekomendowany dla alergików, a nawet powinien być odradzany ze względu na możliwy wpływ na przyswajane leki przeciwalergiczne (np. glikokortykosteroidy) – takie jest stanowisko autorów badania.

Kwestię suplementacji wapnia warto omówić z lekarzem. Na rynku jest wiele preparatów, które pomogą nadrobić niedobory. O to, które z nich są najlepiej przyswajalne i jak je przyjmować, spytajmy farmaceutę.