Jak prawidłowo karmić butelką?

Najlepszym i rekomendowanym przez specjalistów sposobem karmienia małych dzieci jest karmienie piersią. Czasem jednak mama, z różnych przyczyn, decyduje się na podawanie dziecku mleka za pomocą butelki. Jednak, podobnie jak w przypadku karmienia piersią, sukces tego sposobu karmienia zależy od wielu czynników.

Eksperci mający wiedzę na temat karmienia niemowląt rekomendują wyłączne karmienie piersią przez okres 6 miesięcy i kontynuowanie tego sposobu karmienia przez pierwszy rok życia dziecka, przy jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających. Karmienie piersią mama powinna utrzymać do 2 roku życia i dłużej. Badania nie wykazały żadnego negatywnego wpływu na dzieci długo karmione piersią.  

Według polskich rekomendacji zgodnych ze Standardem Opieki Okołoporodowej, każde dziecko, niezależnie od czasu trwania ciąży i rodzaju porodu, powinno otrzymać jako pierwszy pokarm matki tzw. siarę. Siara to pierwsze krople mleka o kolorze żółtym lub pomarańczowym, zawierające dużą ilość ważnych dla odporności immunoglobulin z klasy sIgA. Przeciwciała z siary zapobiegają namnażaniu się chorobotwórczych bakterii w układzie pokarmowym i oddechowym noworodka. W licznych badaniach zostało udowodnione, że siara podana wcześniakom zmniejsza również ryzyko martwiczego zapalenia jelit.  

Karmienie piersią nie zawsze jest wystarczające

Prawidłowe, efektywne karmienie piersią warunkuje prawidłowe przyrosty masy ciała dziecka. Matka powinna czuć, że piersi są wypełnione przed karmieniem i opróżnione po karmieniu. Karmienie nie powinno boleć. Jeżeli jednak boli albo czujemy wyraźny dyskomfort, to należy skorzystać z pomocy położnej lub doradcy laktacyjnego.  

Choć początki są dla wielu mam sporym wyzwaniem, to około 2-4 tygodnia po porodzie następuje stabilizacja laktacji.  

Jak często powinno się karmić?  

Dziecko powinno zgłaszać się do piersi 8-12 razy na dobę i ssać pierś minimum 10-15 min. Podczas jednego karmienia można proponować dwie piersi. Należy pamiętać o 1-2 karmieniach nocnych.  

Oceniając laktację, zwracamy uwagę na masę ciała dziecka. Dzieci w wieku 0-3 miesiące powinny przybierać 180-220 g na tydzień, w 3-6 miesiącu przyrosty to 120-130 g w tygodniu, po 6 miesiącu dzieci przybierają na wadze wolniej – tygodniowo 85-90 g. Dziecko dziewięciomiesięczne powinno przyrastać ok. 60 g na tydzień.  

Aby uzyskać pokarm do dokarmienia, trzeba dodatkowo stymulować pierś za pomocą laktatora. Wykonuje się to po karmieniu dziecka piersią. W przypadku laktatorów jednofazowych zaleca się system naprzemienny. Zaczynamy od stymulacji jednej piersi przez 5-7 minut, potem druga pierś przez 5-7 minut, wracamy na pierś pierwszą przez 3-5 minut i znów druga pierś 3-5 minut. Na zakończenie pierwsza pierś 2-3 minuty i druga znów 2-3 minuty. Dla laktatorów dwufazowych stymulacja obejmuje po 10-15 minut na każdej piersi. Najszybszym rozwiązaniem jest laktator dwufazowy z dwoma końcówkami. Stymulacja zajmuje tylko 10-15 minut, ponieważ pokarm odciągany jest z obu piersi jednocześnie.  

Odciągnięte mleko należy podać dziecku najlepiej w ciągu 4 godzin (przechowywane w temperaturze pokojowej), ale dopuszcza się też 6-8 godzin. Pokarm w lodówce może być przechowywany do 96 godzin. Mleko z lodówki należy ogrzać w kąpieli wodnej do temp ok. 36°C. Pokarm w zamrażarce (-18°C) można przechowywać do 6 miesięcy.  

Alternatywne metody dokarmiania dzieci karmionych piersią

Personel na polskich oddziałach położniczych dokarmia noworodki najczęściej w sposób najłatwiejszy i najszybszy, czyli butelką. Niekiedy do podania dziecku mleka matki używa się łyżeczek lub kubeczków. W przypadku dzieci urodzonych przedwcześnie lub w ciężkim stanie podaje się kilka kropel pierwszego pokarmu, czyli siary, za pomocą strzykawki na wewnętrzną stronę policzka. Jeśli matka może przystawiać dziecko do piersi, a z różnych przyczyn dziecko nie przybiera na wadze, można zastosować cewnik. Metoda polega na umieszczeniu bardzo cieniutkiego drenu na piersi, którym podaje się mleko w trakcie gdy dziecko ssie pierś. Technika ta może sprawiać mamom trudności – dodatkowa rurka utrudnia efektywne przystawienie do piersi. Wybór metody powinien być jak najbardziej zbliżony do naturalnego pobierania pokarmu. W pierwszej kolejności powinno się dokarmiać mlekiem matki, odciągniętym za pomocą laktatora bądź pozyskanym ręcznie.  

Wybór butelki  

Dla dzieci słabo ssących, chorych, u których należy regulować tempo podawania pokarmu, warto skorzystać z butelek specjalistycznych (np. antykolkowych, ze specjalnie wyprofilowanymi smoczkami, dedykowanych np. wcześniakom albo dzieciom z rozszczepem wargi, podniebienia lub z zaburzeniami ssania). Pobieranie pokarmu przez taką butelkę ma działanie rehabilitacyjne i jest bardzo łatwe.  

W okresie stabilizacji laktacji, czyli między 2 a 4 tygodniem, można dokarmiać dziecko butelką ze smoczkiem, który będzie wymuszał na dziecku wytworzenie odpowiedniego podciśnienia. Smoczek powinien być odpowiednio długi, co jest dobrym rozwiązaniem, gdy dziecko płytko chwyta pierś. Butelka taka nie pozwala na rozleniwienie dziecka, ponieważ ucisk na smoczek nie spowoduje wypływu pokarmu. Dziecko musi zassać butelkę tak jak pierś, aby pozyskać pokarm. Butelka ta służy często do czasowego dokarmiania dziecka.  

Na rynku dostępne są butelki w kształcie piersi. Przeznaczone są dla dzieci prawidłowo ssących pierś w okresie noworodkowym i niemowlęcym. Mamy korzystają z takich butelek w czasie krótkiego oddzielenia od dziecka czy krótkotrwałej odmowy ssania ze strony dziecka.  

U donoszonych noworodków po okresie stabilizacji laktacji można skorzystać z butelki z silikonowym smoczkiem, który u podstawy jest szeroki. Z butelki nie wypływa pokarm pod wpływem naciśnięcia, ale mogą sączyć się krople po odwróceniu do góry dnem. Rodzice często korzystają z takiego rozwiązania, kiedy mama wraca do szkoły, pracy czy po prostu wychodzi z domu bez dziecka.

Smoczek jest najważniejszy

Smoczek w butelce, którą dokarmiamy dziecko, powinien być zbliżony wyglądem i budową do sutka kobiecego. Dla dzieci prawidłowo ssących powinien być długi i symetryczny, o szerokiej podstawie. Najlepiej z otworem w kształcie litery Y, przez który po naciśnięciu nie wypływa pokarm. Kupując butelkę w renomowanym sklepie, matki mają pewność, że dostają produkty atestowane i przeznaczone do kontaktu z żywnością. Warto dbać o higienę akcesoriów dziecięcych, używać płynów i detergentów przeznaczonych do mycia butelek niemowląt. W przypadku wcześniaków i dzieci chorych trzeba sterylizować je przed każdym użyciem.  

Rozważając kwestię dokarmiania butelką warto wspomnieć o smoczkach uspokajaczach (pamiętając, że żaden smoczek nie zastąpi bliskości z rodzicem). Smoczek kształtem też powinien być zbliżony do piersi kobiety, czyli długi i symetryczny, odpowiednio twardy. W trakcie stabilizowania laktacji smoczek może spowodować zmniejszenie częstotliwości karmienia „na żądanie”, a co za tym idzie – utrudnić prawidłowe przyrosty masy ciała u dziecka, spowodować ryzyko niedostatecznej produkcji mleka u matki lub powikłań związanych z niedostatecznym opróżnieniem piersi. Jeśli natomiast dziecko mimo prawidłowych przyrostów ciała ma potrzebę ciągłego ssania, smoczek zaspokoi jego wygórowane potrzeby. W przypadku dzieci cierpiących z powodu kolki smoczek uspokajacz przynosi wytchnienie dla rodzica. Według badaczy smoczek uspokajacz po okresie stabilizacji laktacji (po pierwszym miesiącu) nie ma niekorzystnego wpływu na długość i wyłączność karmienia piersią.  

Dokonując wyboru butelki warto przeprowadzić test. Najprostszym jest napełnienie jej ciepłą wodą i odwrócenie do góry dnem. Jeśli woda wypływa swobodnie bądź kapie pod wpływem grawitacji, jest to „łatwa” butelka. Z butelki nie powinno samoistnie wydobywać się mleko. Dziecko powinno jeść porcję odpowiednio długo, czyli ok. 10 min. Informacja z żołądka do mózgu o nasyceniu też zajmuje organizmowi czas. Dziecko jedzące łapczywie i szybko z butelki będzie przekarmiane lub niespokojne.