Stres utrudnia zajście w ciążę

Z badań naukowców wynika, że stres rzeczywiście wpływa na obniżenie płodności, ale wyłącznie u kobiet – mężczyźni nie odczuwają negatywnych skutków na jego tle pod tym względem. Mowa oczywiście nie o dowodach na związek przyczynowo-skutkowy między stresem a niższą płodnością, ale badanie jasno wskazuje, że w staraniach o dziecko należy uwzględnić również przygotowanie na tle psychologicznym.

Przy formułowaniu wniosków badacze wykorzystali informacje pochodzące z badania PRESTO (Pregnancy Study Online), które zbiera informacje o parach starających się o dziecko przez okres 12 miesięcy lub do chwili zajścia w ciążę. W tym wypadku skorzystano z informacji dotyczących 4769 kobiet i 1272 mężczyzn, którzy nie mieli problemów z płodnością i starali się o dziecko nie dłużej niż na przestrzeni 6 cyklów menstruacyjnych.

Test na stres

Badacze sprawdzali stres u uczestników, korzystając z dziesięcioelementowej wersji testu PSS badającego subiektywne natężenie stresu. Pytania odnosiły się do sytuacji, które wystąpiły w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie. Uczestnicy mieli oceniać je w skali od 0 (nie wystąpiły nigdy) do 4 (występują bardzo często). Wysoki wynik punktowy wskazuje na wysoki poziom subiektywnie postrzeganego stresu. Rodzice wypełniali testy co miesiąc, a matki dodatkowo w jego połowie. W pytaniach uwzględniono również czynniki demograficzne i behawioralne, takie jak pochodzenie etniczne, dochód gospodarstwa domowego, dieta, nawyki dotyczące snu oraz częstotliwość współżycia.

Wysoki poziom stresu nie służy płodności

Jak się okazało – we wspomnianym teście kobiety zdobywały więcej punktów od mężczyzn i choć mowa o niewielkiej różnicy (1 punkt), była ona znacząca dla formułowania wniosków o wpływie stresu na ich płodność. Kobiety, które zdobyły na teście przynajmniej 25 punktów, miały o 13 procent niższe prawdopodobieństwo poczęcia od tych z wynikiem nie przekraczającym 10, a więc doświadczających znacznie mniejszego stresu. Ta zależność była najsilniejsza wśród kobiet próbujących począć nie dłużej niż dwa cykle menstruacyjne przed przystąpieniem do badania PRESTO, jak również u tych, które nie ukończyły 35. roku życia. Biorąc pod uwagę czynniki behawioralne, badacze sugerują, że związek między stresem a prawdopodobieństwem poczęcia może mieć związek z mniejszą częstotliwością stosunków seksualnych i nieregularnością cykli miesięcznych u kobiet.

Równocześnie naukowcy nie znaleźli związku między wynikami mężczyzn w teście PSS oraz prawdopodobieństwem poczęcia, aczkolwiek szanse na poczęcie było o średnio 25 procent niższe u tych par, u których wynik mężczyzny był niższy od 10, a kobiety wyższy niż 20.

Stres w ciąży to poważne zagrożenie

Stresu należy wystrzegać się również w czasie ciąży, o czym świadczą wyniki badań naukowców z Kanady. Badacze z Uniwersytetu w Ottawie zaobserwowali, że dzieci kobiet, które w czasie ciąży doświadczyły dużej dawki stresu, są dwukrotnie bardziej narażone na występowanie zaburzeń zachowania i nadpobudliwości. Wspomniane wnioski zostały opublikowane na łamach czasopisma „Biological Psychiatry”. 

Punktem wyjścia dla badaczy była teza sugerująca, że stres matki w czasie ciąży może negatywnie wpływać na dziecko. By to stwierdzić, zbierali dane od około 10 tys. matek i dzieci pochodzących z Wielkiej Brytanii – od okresu ciąży aż do osiągnięcia przez ich potomstwo 16. roku życia. Informacje od matek pozyskiwano w pierwszych 18 tygodniach ciąży na podstawie kwestionariuszy zawierających pytania o wystąpienie 42 sytuacji stresowych, ocenianych w skali od 0 (nie wystąpiło) do 4 (wystąpiło i miało na mnie duży wpływ).

Jak się okazało – częstotliwość stresujących sytuacji w życiu matek w ogromnym stopniu przekładała się na rozwój ich dzieci w późniejszym wieku. Około dwukrotnie częściej stwierdzano u nich ADHD, czyli przejawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, a także inne zaburzenia zachowania.

Pozytywne skutki stresu

Tezy naukowców z Kanady łączą się z tymi, które w czerwcu 2017 roku sformułowali badacze ze Szwajcarii. Prowadzone przez nich badania na zwierzętach udowodniły przenikanie hormonów stresu bezpośrednio do wód płodowych. Zdaniem badaczy takie zjawisko może mieć dwojakie skutki. Z jednej strony zwiększa ryzyko nieprawidłowego wykształcenia narządów, z drugiej jednak może być czynnikiem przyspieszającym rozwój płodu, co z kolei polepsza szanse dziecka na przeżycie w razie przedwczesnego porodu. Mimo to negatywne skutki stresu w ciąży zdecydowanie przeważają nad jego potencjalnymi dobrodziejstwami, dlatego w zgodnej opinii specjalistów kobiety w ciąży powinny go unikać.

Źródło: Science Daily, Biological Psychiatry Journal