Stres w ciąży może wpływać na zachowania dziecka

W terminologii medycznej stres w ciąży ma własne określenie, czyli PNMS – Prenatal Maternal Stress. Zdecydowana, biologiczna reakcja organizmu na bodźce zewnętrzne ma konkretne, fizyczne skutki. W sytuacjach stresowych doświadczamy zwiększenia ciśnienia krwi, spłycenia oddechu, przyspieszonego bicia serca, a także wyrzutu hormonów stresu, czyli kortyzolu i adrenaliny. U kobiety w ciąży wszystkie wspomniane reakcje wpływają na dziecko – płytszy oddech sprawia, że otrzymuje ono mniej tlenu, a hormony przenikają przez łożysko wpływając również na nie. 

Wcześniejsze badania wskazywały między innymi na związek stresu matki z rozwojem mózgu dziecka. W okresie między 10 a 30 tygodniem ciąży następuje niezwykle ważny proces tworzenia nowych komórek nerwowych oraz kształtowanie połączeń między neuronami. Stres doświadczany przez dziecko za pośrednictwem matki może zaburzyć ten proces, wpływając na rozwój jego zdolności poznawczych w późniejszym wieku. Trzeba również brać pod uwagę, że silny stres w pierwszym okresie ciąży może spowodować poronienie. 

Stres w ciąży a ADHD

Badacze z Uniwersytetu w Ottawie zaobserwowali, że dzieci kobiet, które w czasie ciąży doświadczyły dużej dawki stresu, są dwukrotnie bardziej narażone na występowanie zaburzeń zachowania i nadpobudliwości. Wspomniane wnioski zostały opublikowane na łamach czasopisma „Biological Psychiatry”. 

Punktem wyjścia dla badaczy była teza sugerująca, że stres matki w czasie ciąży może negatywnie wpływać na dziecko. By to stwierdzić, zbierali dane od około 10 tys. matek i dzieci pochodzących z Wielkiej Brytanii, od okresu ciąży aż po osiągnięcie przez ich potomstwo 16. roku życia. Informacje od matek pozyskiwano w pierwszych 18. tygodniach ciąży na podstawie kwestionariuszy zawierających pytania o wystąpienie 42 sytuacji stresowych, ocenianych w skali od 0 (nie wystąpiło) do 4 (wystąpiło i miało na mnie duży wpływ). 

Jak się okazało, częstotliwość stresujących sytuacji w życiu matek w ogromnym stopniu przekładała się na rozwój ich dzieci w późniejszym wieku. Około dwukrotnie częściej stwierdzano u nich ADHD, czyli przejawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, a także inne zaburzenia zachowania. 

Łożysko „wchłania” hormony stresu

Tezy naukowców z Kanady łączą się z tymi, które w czerwcu 2017 roku sformułowali badacze ze Szwajcarii. Prowadzone przez nich badania na zwierzętach udowodniły przenikanie hormonów stresu bezpośrednio do wód płodowych. Zdaniem badaczy takie zjawisko może mieć dwojakie skutki. Z jednej strony zwiększa ryzyko nieprawidłowego wykształcenia narządów, z drugiej jednak może być czynnikiem przyspieszającym rozwój płodu, co z kolei polepsza szanse dziecka na przeżycie w razie przedwczesnego porodu. Mimo to negatywne skutki stresu w ciąży zdecydowanie przeważają nad jego potencjalnymi dobrodziejstwami, dlatego w zgodnej opinii specjalistów kobiety w ciąży powinny go unikać. 

Źródło: PAP, Biological Psychiatry Journal