Szampon przeciwłupieżowy – jak wybrać najlepszy?

Łupież to choroba skóry głowy powodowana przez grzyby drożdżopodobne (tzw. drożdżaki) z rodziny Malassezia. Objawia się drobnymi płatkami złuszczającej się skóry – w zależności od typu schorzenia płatki te mogą być białe lub jasnożółte. Dodatkowo skóra może swędzieć i być podrażniona oraz zaczerwieniona. Z łupieżem da się walczyć i trzeba to robić. Skuteczną bronią może być prawidłowo dobrany szampon przeciwłupieżowy. Przy wyborze odpowiedniego warto kierować się tą samą zasadą, co w przypadku każdego innego kosmetyku – składem.

Dobierz szampon do rodzaju łupieżu

Wyróżniamy dwa rodzaje łupieżu owłosionej skóry głowy:

• łupież zwykły (suchy) – występuje u osób z delikatną, suchą i wrażliwą skórą. Charakteryzuje się suchymi białymi płatkami, które powstają na skutek złuszczania się chorego naskórka, a przy ruchach głowy opadają na ubranie. Może mu towarzyszyć swędzenie skóry głowy. Patologiczny rozwój grzyba może być spowodowany przez kontakt z alergenami, nieodpowiedni szampon, nadmierne stosowanie kosmetyków do stylizacji włosów, stres czy złą dietę (np. niedobór cynku);
• łupież tłusty – częściej można go zauważyć u osób z tendencją do łojotoku; wygląda jak żółte, cienkie, warstwowe strupy przylegające do skóry głowy, a sypiące się łuski są jasnożółte. Często towarzyszy mu stan zapalny i silny świąd skóry głowy. Rozwojowi drożdżaków sprzyja nadmierne wydzielanie sebum, przez co ich populacja wzrasta do patologicznych ilości. Nierzadko powstaje z nieleczonego łupieżu suchego.

Wybierając szampon przeciwłupieżowy należy zwrócić uwagę, czy jest przeznaczony do łupieżu suchego, czy tłustego. Niektóre szampony mają więcej niż jedną substancję czynną i mogą zwalczać oba rodzaje łupieżu – są pomocne szczególnie dla osób, które nie potrafią jednoznacznie określić, jaki mają rodzaj łupieżu.

Natomiast przy łupieżu tłustym dobre rezultaty przynoszą szampony zawierające związki przeciwgrzybiczne, leki cytostatyczne i keratolityczne służące przywróceniu właściwego procesu odnowy warstwy rogowej naskórka.

Dodatkowo szampon przeciwłupieżowy powinien likwidować świąd skóry, działać profilaktycznie, zmniejszając populację drożdżaków, a także mieć działanie odżywcze.

– Pierwszym krokiem do pozbycia się łupieżu jest zastosowanie produktów o działaniu keratolitycznym, cytostatycznym oraz przeciwgrzybiczym. Preparaty keratolityczne, które są stosowane przy pierwszych objawach łupieżu, eliminują zrogowaciały naskórek, minimalizując przyleganie korneocytów (zrogowaciałych komórek naskórka). Natomiast preparaty cytostatyczne pełnią funkcję regulacji proliferacji (rozmnażania się) komórek naskórka. Tym samym zastosowanie w takim stopniu skomponowanej terapii pozwala na eliminację obecnego łupieżu oraz zapobiega jego nawrotom – mówi trycholog Anna Mackojć.

Substancje przeciwgrzybicze w szamponach przeciwłupieżowych

Jak już wiemy, łupież wywoływany jest przez drożdżaki z rodziny Malassezia, dlatego w szamponie przeciwłupieżowym nie może zabraknąć związków niszczących te grzyby. Najczęściej występujące substancje to siarczek selenu, pirytonian cynku, kwas undecylenowy, piroktolamina oraz imidazole takie jak: klotrimazol, ketokonazol, flutrimazol, bifonazol, mikonazol, climbazol oraz cyklopiroksolamina. Ich mechanizm działania polega na zmniejszaniu ilości występujących na skórze głowy grzybów. Poniżej krótka charakterystyka wybranych substancji:

• ketokonazol – tak jak inne pochodne imidazolu hamuje syntezę ergosterolu, niezbędnego składnika błony komórkowej grzybów. W wyniku tego ulega ona uszkodzeniu, a komórki grzyba obumierają. Lek dodatkowo działa przeciwłojotokowo, likwiduje swędzenie oraz złuszczanie skóry;
• siarczek selenu – hamuje rozwój grzybów oraz przeciwdziała nadmiernemu podziałowi komórek naskórka i mieszków włosowych, przez co zmniejsza zaczerwienienie, swędzenie i nadmierne złuszczanie skóry;
• pirytonian cynku – zaburza metabolizm błony komórkowej grzyba, jest substancją lipofilną, a więc dobrze rozpuszcza się w wydzielinie gruczołów łojowych skóry głowy i pozostaje na niej nawet po spłukaniu szamponu przeciwłupieżowego wodą;
• pirokton olaminy – działa przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie oraz redukuje nieprawidłowe podziały komórek naskórka.

Leki cytostatyczne w składzie szamponu

Leki cytostatyczne w szamponie przeciwłupieżowym zmniejszają szybkość odnawiania się komórek naskórka, przez co regulują ich nieprawidłowe namnażanie. Działanie substancji cytostatycznych jest jedynie objawowe, więc po zaprzestaniu używania preparatów z tymi lekami problem z łupieżem najprawdopodobniej powróci. Do tej grupy należą:

• dziegcie – produkty suchej destylacji drewna lub węgla kamiennego hamują syntezę DNA, prowadząc do zmniejszenia namnażania się komórek naskórka, mają działanie antyseptyczne i bakteriobójcze;
• ichtiol – to produkt destylacji łupków bitumicznych, działa odkażająco i przeciwzapalnie, zmniejsza podrażnienia, działa przeciwświądowo oraz spowalnia proces złuszczania się naskórka;
• siarczek selenu;
• pirokton olaminy.

Substancje keratolityczne w szamponach przeciwłupieżowych

Działanie keratolityczne polega na zmiękczaniu i usuwaniu warstwy zrogowaciałego naskórka wraz z łuskami łupieżu. Długotrwałe stosowanie szamponów przeciwłupieżowych z tymi związkami może zaburzać fizjologiczną funkcję ochronną skóry głowy. Do najczęściej stosowanych należą:

• kwas salicylowy w stężeniu powyżej 5%;
• siarka w stężeniu do 2%;
• rezorcyna w stężeniach 10%-20%;
• mocznik w stężeniach ponad 10%;
• dziegcie w stężeniach 0,5%.

Substancje pielęgnujące i roślinne w szamponie przeciwłupieżowym

Oprócz związków leczniczych bardzo ważna jest odpowiednia pielęgnacja skóry głowy. Szampon przeciwłupieżowy powinien zawierać witaminy A, E oraz PP, które regenerują naskórek, pobudzają syntezę kolagenu, mikrokrążenie, a także produkcję ochronnych lipidów skóry. W szamponach należy również szukać witaminy B3 (niacyny), która zmniejsza łojotok oraz pantenolu (jednej z substancji stanowiących witaminę B5), który działa odżywczo i łagodząco na skórę głowy. Dobrym dodatkiem do szamponów przeciwłupieżowych jest gliceryna nawilżająca skórę głowy i włosy oraz kompleksy glinki delikatnie usuwające komórki nabłonka i wchłaniające nadmiar łoju skórnego.

– Dodatkowym wsparciem dla włosów są szampony, które zawierają substancje wzmacniające mieszek włosowy i pobudzające mikrokrążenie skóry, takie jak np. molekuła REGEN7. Istotne dla kondycji naszych włosów są ponadto substancje, które wpływają na regulację ochronnej bariery naskórka. Jest to ważny element terapii zapobiegający nawrotom łupieżu, ponieważ wpływa na wyrównanie ilości ceramidu w naskórku. Dzięki temu w jego warstwie rogowej nie dochodzi do złuszczania się łuski łupieżowej, a łupież nie powraca - twierdzi Anna Mackojć.