6 zasad diety łatwostrawnej

Wątroba – ludzka fabryka

Wątroba to największy i jeden z najważniejszych narządów metabolicznych człowieka, zintegrowany z procesami biochemicznymi, które wpływają na prawidłowy stan naszego odżywienia. Do wybranych funkcji tego narządu należą m.in.:

• wytwarzanie* glukozy i jej zużywanie**
• synteza cholesterolu
• detoksykacja leków i trucizn – a więc funkcje ochronne i oczyszczające
• wychwyt i magazynowanie witamin A, D, B12, B oraz folianów
• usuwanie bakterii

I choć wątroba ma ogromne zdolności regeneracyjne, jej ciężkie uszkodzenie prowadzi do wielu zmian metabolicznych, a w konsekwencji m.in. do niedożywienia energetyczno-białkowego.

Twój styl życia ma ogromny wpływ na stan Twojej wątroby. Wyeliminuj, albo przynajmniej ogranicz do minimum używki, przede wszystkim alkohol, naucz się umiejętnie radzić sobie ze stresem.

Choroby wątroby – z czym możemy mieć do czynienia

Choroby wątroby możemy podzielić na dwa rodzaje: choroby ostre i przewlekłe. W przypadku tych pierwszych, najczęstszą ich przyczyną są zakażenia wirusowe (wirus A, B, rzadziej C). Mogą one pojawić się również w wyniku działania określonych substancji, takich jak leki (np. acetaminofen) bądź alkohol. Chorzy mogą nie wykazywać żadnych objawów, przechodzić chorobę łagodnie (np. skarżąc się na nudności, wymioty, niechęć do jedzenia), bądź rozwinąć obraz ciężkiej niewydolności wątroby.

W przypadku przewlekłych chorób dochodzi do stałego, stopniowego pogarszania się funkcji narządu. Wczesne zgłaszane objawy to m.in. uczucie zmęczenia, stany podgorączkowe, jadłowstręt, utrata masy ciała, dalej pojawiają się powikłania m.in. niedożywienie białkowo-energetyczne, wodobrzusze, hiponatremia albo żółtaczka. Etiologia samego niedożywienia w przewlekłych chorobach wątroby może mieć charakter wieloczynnikowy. Przeważnie jednak związana jest z nieprawidłowym wchłanianiem i metabolizmem pokarmów oraz zwiększoną utratą substancji odżywczych. Pacjenci skarżą się też na brak apetytu, zaburzenia smaku, uczucie wczesnej sytości.

Brak apetytu, wczesne uczucie sytości to sygnały alarmowe w przypadku rozwinięcia się choroby wątroby.

Leczenie żywieniowe – co możemy zrobić

Zawsze lepiej zapobiegać, aniżeli leczyć. Bywa jednak, że nie każdy potrafi wziąć sobie to hasło to serca i na profilaktykę jest już za późno. Co więc zrobić gdy choroba się rozwinęła?

Jeśli mówimy o pacjencie chorującym dłużej, dokładny wywiad żywieniowy powinien zostać skierowany przede wszystkim na ocenę stopnia niedożywienia, sytości poposiłkowej oraz apetytu. Dietetyk kliniczny wylicza zapotrzebowanie na energię, białko i tłuszcz u pacjenta, proponuje ewentualną suplementację dla wyrównania niedoborów (głównie kwas foliowy, cynk, magnez, wapń i witamina D3). O dalszym postępowaniu, wdrożeniu leczenia żywieniowego oraz farmakologicznego decyduje lekarz.

Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu – najczęściej ale czy na pewno?

Standardowe postępowanie zwykle dotyczy zastosowania u chorego diety łatwostrawnej z ograniczeniem tłuszczu, aczkolwiek każda dieta powinna zostać dobrana indywidualnie, biorąc pod uwagę inne, towarzyszące chorobie wątroby schorzenia. Na ogół pacjenci z chorobami wątroby dobrze tolerują normalną dietę. Większość z nich nie musi wcale ograniczać się w codziennym żywieniu, a nawet mogłoby by być to dla nich szkodliwe. Ograniczenie spożycia tłuszczów może być za to wskazane w przypadkach tzw. biegunki tłuszczowej u pacjentów z cholestazą. Nadmierne ograniczenie może nieść ze sobą ryzyko niewystarczającej podaży kalorii i nie zostało poparte odpowiednimi badaniami klinicznymi. Jeśli więc Twoja dieta nie należała do tej pory do typowej, tłustej diety naszych Rodaków, pełnej wiejszczyzny i tłustych, smażonych posiłków, prawdopodobnie ograniczenie Cię nie dotyczy.

6 zasad diety łatwostrawnej

Do wybranych zasad wyżej wspomnianej diety (jeśli już lekarz zaleci) należą:

1. spożywanie czterech do nawet siedmiu niewielkich objętościowo posiłków dziennie
2. wybieranie produktów, które nie obciążają przewodu pokarmowego i łatwo ulegają trawieniu, zawierające umiarkowaną ilość błonnika pokarmowego, niewzdymające ani ostro przyprawione (a więc raczej pieczywo jasne, biały ryż, makaron, drobne kasze, jaja z umiarem, chudy nabiał, chude mięso, chude ryby, chude zupy na wywarach warzywnych, warzywa: marchew, kalafior, buraki, dynia, surowe warzywa i owoce bez skórki, a najlepiej gotowane, przecierane)
3. ograniczenie spożycia tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego – wybór olei roślinnych, ew. prawdziwego masła; oliwę, olej lniany etc. najlepiej dodawać do potraw na zimno
4. przygotowywanie potraw metodą gotowania we wodzie, na parze, pieczenia we folii, rękawie, duszenia bez obsmażania
5. wykluczenie z diety alkoholu
6. ograniczenie do minimum stresu, spożywanie posiłków w spokojnej, miłej atmosferze bez pośpiechu

*w procesie glukoneogenezy i glikogenolizy

**w procesach syntezy glikogenu, kwasów tłuszczowych i cyklu kwasów tri karboksylowych

Piśmiennictwo:

1. Payne A., Barker H., 2013, Dietetyka i żywienie kliniczne, Elsevier Urban & Partner sp. z o.o., Wrocław
2. Sobotka L.,(wyd. polskie: Kłęk S., Korta T., Łyszkowska M.), 2013, Podstawy żywienia klicznego. Edycja czwarta, Scientifica, Kraków