Rak sutka - coraz lepsze wyniki leczenia

Do rozwoju raka sutka predysponuje nosicielstwo pewnych genów dziedzicznych, stąd występowanie rodzinne raka u matki, babci, siostry i innych krewnych w linii żeńskiej. Do tej pory wykryto 2 geny, których mutacje są odpowiedzialne za raka sutka. U członków rodziny, w której wykryto nosicielstwo tych genów, wskazane jest przeprowadzenie badań genetycznych (próbka krwi żylnej) i wczesne postępowanie profilaktyczne (badania kontrolne, wczesne usuwanie podejrzanych zmian).

Do innych czynników ryzyka należą:

• wiek powyżej 50 lat,
• rak w drugim sutku (nawet po radykalnym wyleczeniu pierwszego sutka),
• występowanie zmian łagodnych sutka,
• wystąpienie pierwszej miesiączki przed 11 rokiem życia,
• urodzenie pierwszego dziecka po 35 roku życia,
• narażenie na promieniowanie jonizujące,
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej przez ponad 4 lata, zwłaszcza przez młode kobiety przed urodzeniem pierwszego dziecka,
• menopauza w wieku 50 lat,
• hormonalne leczenie zastępcze przez ponad 10 lat,
• otyłość, która wystąpiła po menopauzie.

Jak leczyć raka piersi?

Leczenie jest kompleksowe - składa się z leczenia chirurgicznego, radio-, chemio- i hormonoterapii. Pierwszym i podstawowym etapem leczenia jest leczenie operacyjne. Polega ono na całkowitym usunięciu gruczołu piersiowego w jednym bloku z węzłami chłonnymi pachy, do których rak daje przerzuty. Operacja nosi nazwę mastektomii i przeprowadza się ją w znieczuleniu ogólnym. Musi być poprzedzona biopsją, czyli pobraniem komórek z guza, i ich badaniem mikroskopowym, w którym patomorfolog stwierdzi komórki raka sutka.

Następnego dnia po mastektomii chora wykonuje ćwiczenia, które mają zapobiec obrzękowi ręki po stronie operowanej. Obrzęk wynika z usunięcia węzłów chłonnych pachy - chłonka ma utrudniony przepływ do serca. Pacjentki zwykle wychodzą ze szpitala po tygodniu od operacji. Czasami wymagają nakłuwania okolicy operowanej i opróżniania zbiorników chłonki, ale zwykle wykonuje się to już w ambulatorium. U niektórych pacjentek można wykonać zabiegi o nieco mniejszym rozmiarze, tj. zabiegi oszczędzające sutek lub oszczędzające pachę. Uzyskuje się w ten sposób lepszy efekt kosmetyczny i unika się obrzęku kończyny. Po operacji przeprowadza się badania kontrolne przez całe życie chorej, a poza tym zaleca się jej samodzielne badanie blizny i drugiej piersi. Postępowanie to ma na celu wczesne wykrycie ewentualnego nawrotu choroby lub pojawienia się raka w drugim sutku.

Gruczoł piersiowy można odtworzyć!

Amputacja piersi prowadzi nie tylko do okaleczenia fizycznego, ale jest też dla kobiety wstrząsem psychicznym. Istnieje cała grupa zabiegów rekonstrukcyjnych sutka, które mają poprawić komfort życia chorej po mastektomii. Pozytywne skutki psychologiczne operacji odtwórczych spowodowały, że zabiegi te zyskały stałe miejsce jako element nowoczesnego kompleksowego leczenia raka sutka. Podstawowym wskazaniem do rekonstrukcji piersi jest silna motywacja psychologiczna chorej, która nie może pogodzić się z deformacją swojego ciała. Tym samym, kobiety wahające się z decyzją nie są kwalifikowane do operacji, podobnie jak chore o podwyższonym ryzyku operacyjnym (np. z wadą serca, cukrzycą czy nieuregulowanym nadciśnieniem tętniczym). Przeciwwskazaniem jest też rozsiew choroby.
Rekonstrukcja sutka nie pogarsza w żaden sposób przebiegu choroby. Obecnie istnieje kilka metod odtwarzania gruczołu piersiowego.

Endoprotezy i rozprężanie tkanek

Endoproteza piersiowa to poduszeczka z polimeru silikonowego lub wypełniona fizjologicznym roztworem soli , która na przekroju ma kształt kropli lub owalny. Wszczepia się ją pod skórę i mięsień piersiowy większy. W ten sposób odtwarza się sutek niewielkich rozmiarów. W celu rekonstrukcji gruczołu o większych rozmiarach stosuje się rozprężacz tkankowy, tzw. ekspander, który podobnie jak endoprotezę, umieszcza się pod skórą i mięśniem piersiowym większym. Jest to okrągły pojemnik silikonowy z zastawką, która umożliwia przepływ płynu tylko w jedną stronę. Do pustego początkowo pojemnika podaje się porcjami roztwór soli fizjologicznej i ekspander powiększa się, rozciągając w ten sposób mięsień i skórę. W ten sposób powstaje loża, w którą po usunięciu ekspandera wszczepia się endoprotezę.

Płat skórny z mięśnia najszerszego grzbietu

Operacja polega na przeszczepieniu tzw. wyspy skórno tłuszczowej wraz z przylegającą do niej warstwą tkanki tłuszczowej i fragmentem mięśnia najszerszego grzbietu. Płat ten pobiera się z górnej części pleców i nie odcinając go od naczyń krwionośnych przemieszcza się go pod pachą (w tunelu podskórnym) na miejsce po amputowanej piersi. Przy dużym gruczole piersiowym dodatkowo pod płat wszczepia się endoprotezę. Miejsce po pobraniu wyspy pokrywa się bardzo cienkim (prawie przezroczystym) przeszczepem skórnym, pobranym z uda.

Wolne płaty z mikrochirurgicznym zespoleniem naczyń

W tej metodzie pobiera się płat skórno-tłuszczowy z pośladka, odcinając go razem z szypułą naczyniową. Naczynia zespala się po mikroskopem z odpowiednimi naczyniami w miejscu rekonstrukcji.
Płat skórno-mięśniowy z mięśnia prostego brzucha
W skład tego płata wchodzi, oprócz skóry i tkanki tłuszczowej, fragment mięśnia prostego brzucha, pobrany z okolicy podbrzusza. Płat przeprowadza się w tunelu podskórnym na brzuchu na miejsce po mastektomii. Można też dodatkowo wykonać zespolenia mikrochirurgiczne drobniejszych naczyń w celu poprawy ukrwienia płata lub przeszczepić płat bez szypuły naczyniowej, a następnie wykonać zespolenia wszystkich naczyń płata z naczyniami na klatce piersiowej.

Rekonstrukcja brodawki i otoczki

Brodawkę piersi odtwarza się, przeszczepiając fragment drugiej brodawki lub metodą plastyki miejscowej. Otoczkę można zrekonstruować z fragmentu drugiej otoczki lub za pomocą przeszczepu skóry z pachwiny.
Rekonstrukcję piersi można przeprowadzić bezpośrednio po mastektomii w trakcie tego samego znieczulenia, co pozwala uniknąć stresu związanego z poczuciem okaleczenia. Z drugiej strony porównanie odtworzonego sutka z jego wyglądem przed amputacją zwykle nie wypada korzystnie. Zabieg wykonywany później, tj. w trybie odroczonym, pozwala uniknąć tego problemu za cenę czasowego dyskomfortu psychicznego. Wybór terminu operacji odtwórczej jest więc indywidualny.