Miniudar – czy można mieć udar i o tym nie wiedzieć?

1. Czym jest udar?
2. Miniudar – przyczyny i czynniki ryzyka
3. Miniudar – objawy
4. Jak zdiagnozować miniudar?
5. Pierwsza pomoc w przypadku miniudaru – co robić?
6. Leczenie miniudaru i powikłań po chorobie
7. Jak dbać o układ krwionośny? Suplementy, dieta

Udar mózgu prowadzi do śmierci komórek nerwowych. Jego przyczyną jest zatkanie światła naczynia mózgowego lub jego pęknięcie. Czy można przejść „miniudar” i o tym nie wiedzieć? Czy miniudar może być zapowiedzią pełnego udaru mózgu?

Czym jest udar?

Według definicji WHO udar mózgu to „zespół kliniczny charakteryzujący się nagłym wystąpieniem objawów ogniskowych lub uogólnionych zaburzeń czynności mózgu, które utrzymują się – jeśli nie spowodują wcześniej zgonu – dłużej niż 24 godziny i nie mają innej przyczyny niż naczyniowa”.

Udar mózgu jest stanem, w którym dochodzi do uszkodzenia mózgu na skutek zaburzeń w przepływie krwi przez naczynia mózgowe dostarczające do niego tlen i składniki odżywcze. Może prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu. Wyróżnia się dwa typy udarów mózgu. Pierwszy z nich to udar niedokrwienny – powstały w wyniku zatrzymania dopływu krwi do części mózgu z powodu zamknięcia światła naczynia. Udar niedokrwienny może być również wtórnie ukrwotoczniony. Drugi to udar krwotoczny, potocznie nazywany wylewem, który powstaje na skutek pęknięcia ściany naczynia mózgowego lub tętniaka i skutkuje wylaniem się krwi do mózgu. Objawy udaru zależą od miejsca jego wystąpienia oraz tego, jakie struktury mózgu zostały uszkodzone. Niemniej każdy udar może być stanem bezpośredniego zagrożenia życia, a pacjent nim dotknięty powinien zostać poddany hospitalizacji.

Miniudar – przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny i czynniki ryzyka w przypadku miniudaru są takie same jak w przypadku pełnego udaru mózgu. Dzieli się je na podlegające modyfikacji i niepodlegające modyfikacji:

Podlegające modyfikacji:

• palenie tytoniu,
• nadużywanie alkoholu,
• cukrzyca,
• zaburzenia lipidowe (zbyt wysoki cholesterol i trójglicerydy),
• migotanie przedsionków,
• otyłość,
• niska aktywność fizyczna,
• dna moczanowa,
• zespół bezdechu sennego,
• zaburzenia krzepnięcia,
• stosowanie kokainy i amfetaminy,
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
• ciąża,
• zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej.

Niepodlegające modyfikacji:

• wiek od 55. roku życia (ryzyko zwiększa się dwukrotnie co 10 lat),
• płeć męska,
• rasa czarna i żółta,
• przebyty w przeszłości udar lub TIA,
• predyspozycje genetyczne i dodatni wywiad rodzinny w kierunku udarów i zaburzeń krzepnięcia krwi.

Miniudar – objawy

Objawy miniudaru będą takie same jak przy udarze niedokrwiennym, czyli przede wszystkim niedowład czy też paraliż połowiczny (po jednej stronie ciała) w zakresie kończyn lub twarzy oraz zaburzenia mowy. Miniudar może być także poprzedzony bólem głowy. Objawy będą również zależne od miejsca wystąpienia niedokrwienia w mózgu.

Miniudar mózgu może objawiać się następująco:

• osłabienie lub brak czucia po jednej stronie ciała,
• afazja ruchowa,
• dyzartria – trudności w mówieniu (mowa niezrozumiała, bełkotliwa),
• afazja czuciowa – zaburzenia w obrębie rozumienia mowy,
• dysfagia –zaburzenia połykania,
• niedowidzenie – najczęściej zmniejszenie pola widzenia,
• amnezja – zaburzenie pamięci, zapamiętywania nowych informacji,
• apraksja – niemożność wykonania zaplanowanych, skoordynowanych ruchów,
• zaburzenia świadomości,
• urojenia, omamy,
• napad padaczkowy.

Jak zdiagnozować miniudar?

Diagnozę niedokrwienia przemijającego lekarz stawia na podstawie przeprowadzonego z pacjentem wywiadu, w którym stwierdza objawy występujące nagle, a które ustąpiły samoistnie. Ponadto lekarz zleci wykonanie tomografii komputerowej głowy, aby stwierdzić, czy nie ma żadnych ognisk niedokrwiennych lub krwawienia do tkanki mózgowej. Badanie to pozwala również ocenić, czy nie ma w mózgu innych przyczyn, które mogłyby być odpowiedzialne za aktualny stan pacjenta (np. guz mózgu). Kolejnym istotnym badaniem jest USG tętnic szyjnych metodą Dopplera. Jest to badanie nieinwazyjne, pozwalające stwierdzić, w jakim stanie są tętnice doprowadzające krew do mózgu (np. obecność blaszek miażdżycowych zwężających światło naczynia). Diagnostyka miniudaru powinna obejmować również wykonanie badania echo serca oraz EKG bądź EKG metodą Holtera.

Pierwsza pomoc w przypadku miniudaru – co robić?

W przypadku wystąpienia miniudaru nie należy zwlekać. Jeżeli pacjent jest przytomny, trzeba jak najszybciej udać się do szpitala, najlepiej takiego z oddziałem neurologicznym, aby lekarz neurolog mógł przeprowadzić szczegółowe badania. Natomiast jeśli pacjent jest nieprzytomny, ale oddycha, należy udzielić pierwszej pomocy, tzn. ułożyć go w pozycji bezpiecznej (bocznej ustalonej) i wezwać pogotowie ratunkowe.

Leczenie miniudaru i powikłań po chorobie

Niedokrwienie przemijające leczy się w zależności od przyczyny, która mogła go wywołać. Jeżeli lekarz stwierdzi, że przyczyną miniudaru są zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków), to leczenie będzie opierać się na stosowaniu leków zmniejszających krzepliwość krwi. W przypadku obecności blaszek miażdżycowych w świetle tętnic szyjnych, pacjent może być zakwalifikowany do zabiegu endarterektomii (usunięcia blaszek) oraz będzie miał zalecone stosowanie leków z grupy statyn, które obniżają poziom cholesterolu i stabilizują blaszkę miażdżycową. Jeżeli pacjent zagrożony TIA nie przyjmuje żadnych leków rozrzedzających krew, powinien stosować leki blokujące płytki krwi – kwas acetylosalicylowy (aspirynę). Warto dodać, że epizod miniudaru jest wskazaniem do przyjmowania aspiryny do końca życia.

Jak dbać o układ krwionośny? Suplementy, dieta

W trosce o zdrowy układ krwionośny zaleca się stosowanie diety śródziemnomorskiej, czyli diety opartej na produktach pochodzenia roślinnego, rybach i zdrowych olejach roślinnych. Zaleca się zmniejszenie spożycia mięsa, szczególnie tego czerwonego i przetworzonego. Istotne jest także ograniczenie soli i tłuszczu w diecie, przede wszystkim dotyczy to tłuszczu zwierzęcego. W przypadku podwyższonego poziomu cholesterolu wskazane jest stosowanie suplementów diety, np. witaminy B6, B12, E, kwasu foliowego, czosnku, kwasów omega-3, chromu oraz ekstraktu z ziela karczocha. Można także stosować witaminę C i dbać o prawidłowy poziom witaminy D3 i koenzymu Q10.