czerwone plamy i pęcherze na skórze ręki spowodowane fotouczuleniem
Marta Pietroń

Fotoalergia – czym jest? Jak ją leczyć?

Fotoalergia jest nieprawidłową reakcją skóry, która wiąże się z promieniowaniem oraz lekiem lub kosmetykiem zawierającym składnik wrażliwy na światło słoneczne. W związku z tym fotouczulenie może dotknąć np. osoby przyjmujące leki przeciwcukrzycowe. Jak rozpoznać fotoalergię? Jakie substancje zawarte w preparatach mogą wywołać odczyny fotoalergiczne? Podpowiadamy.

Wraz z nadejściem wakacji i spędzania większej ilości czasu na zewnątrz zwiększa się również czas eksponowania skóry na działanie promieniowania ultrafioletowego. U niektórych osób wiąże się to z występowaniem na skórze odczynów fotoalergicznych w postaci rumienia, grudek czy też pęcherzyków. Przyczyna tkwi w stosowaniu niektórych leków lub kosmetyków. Sprawdź, czy masz je w swojej apteczce lub kosmetyczce, i dowiedz się co robić, jeśli wystąpią u Ciebie objawy fotoalergii.  

Fotoalergia – co to takiego?

Promieniowanie słoneczne, a dokładniej promieniowanie ultrafioletowe oprócz pożytecznego działania na organizm człowieka (m. in. umożliwia syntezę witaminy D3), może również wywoływać negatywne skutki w postaci chorób skóry zwanych fotodermatozami. Jedną z nich jest fotoalergia będąca skórną reakcją fotonadwrażliwości, której wystąpienie związane jest z nieprawidłową reakcją układu immunologicznego i zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu.

Żeby doszło do wystąpienia fotoalergii, oprócz promieniowania, niezbędny jest czynnik zewnętrzny (lek lub kosmetyk) uwrażliwiający skórę na światło słoneczne.  

Mechanizm fotoalergii

Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego typu A (zdarzają się nieliczne przypadki, gdzie fotoalergia została wywołana przez promieniowanie UV typu B) dochodzi do powstania lub aktywacji substancji fotouczulającej, czyli przekształcenia prohaptenu w hapten, zwanego inaczej alergenem, wchodzącym w skład leku lub kosmetyku. Następnie dochodzi do pobudzenia układu immunologicznego i odpowiedzi obronnej organizmu, identycznej jak w przypadku każdej reakcji alergicznej. 

Polecane dla Ciebie

Przyczyny fotoalergii

Odczyny fotoalergiczne wywoływane są przez składniki kosmetyków oraz leków, stosowanych zarówno na skórę, jak i doustnie.  

Wśród leków szczególną uwagę należy zwrócić na:

  • antybiotyki i chemioterapeutyki:
  1. fluorochinolony: kwas nalidyksowy i jego pochodne,
  2. sulfonamidy: sulfametoksazol, sulfadiazyna, sulfacetamid, sulfoguanidyna,
  3. leki przeciwmalaryczne: hydroksychlorochina, chinidyna,
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ): ketoprofen (zwłaszcza po podaniu miejscowym w formie żelu), diklofenak,
  • leki działające na układ sercowo-naczyniowy:
  1. blokery kanału wapniowego: diltiazem,
  2. inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę: kaptopryl, enalapryl;
  • leki przeciwcukrzycowe,
  • leki przeciwdepresyjne: klomipramina,  
  • leki przeciwnowotworowe: fluorouracyl.

Natomiast wśród składników kosmetyków potencjalnie wywołujących fotoalergię wyróżniamy m.in.:  

  • balsam peruwiański,
  • bitionol,
  • diglukonian chlorheksydyny,
  • trisiloksan drometrizolu,
  • salicylan oktylu, 
  • tryklosan.  

Fotoalergia – objawy  

Odczyny fotoalergiczne mogą pojawić się w przeciągu kilku minut lub kilku godzin od momentu kontaktu z promieniowaniem słonecznym, przy czym najczęściej pierwsze objawy obserwuje się z opóźnieniem – po 24–48 godzinach. Zazwyczaj występują w miejscach najbardziej eksponowanych na słońce, czyli na twarzy, rękach, nogach, ramionach, plecach.

Objawy fotoalergii mogą szerzyć się również poza miejsca bezpośrednio wystawione na działanie promieni słonecznych, co odróżnia je od odczynów fototoksycznych, przypominających oparzenia słoneczne i nieszerzących się poza obszar ekspozycji na słońce.

Wśród objawów fotoalergii wyróżnia się:  

  • rumień,
  • grudki,
  • pęcherze,   
  • złuszczanie skóry,
  • przebarwienia,  
  • świąd.
Co ciekawe: fotoalergia o wiele częściej występuję u mężczyzn niż u kobiet. 

Fotoalergia – leczenie

Zazwyczaj objawy fotoalergii mijają samoistnie po kilku dniach. Jeśli objawy są na tyle intensywne, że utrudniają normalne funkcjonowanie, należy zastosować leczenie objawowe. W pierwszej kolejności powinno się zaprzestać stosowania środka odpowiedzialnego za fotoalergię. W przypadku wystąpienia objawów podobnych do poparzenia słonecznego ulgę przyniosą kremy lub żele o działaniu łagodzącym i regenerującym, zawierające np. panthenol czy aloes.

Jeśli doszło do pęknięcia pęcherzyka skórnego, warto sięgnąć po maści z antybiotykiem, które można nabyć w aptece bez recepty, aby zapobiec zakażeniu rany i zapewnić prawidłowy proces gojenia się rany.  

W leczeniu fotoalergii zastosowanie mają:

  • leki przeciwhistaminowe (przeciwalergiczne) łagodzące świąd,
  • miejscowo stosowane glikokortykosteroidy i/lub inhibitory kalcyneryny zmniejszające stan zapalny (w postaci emulsji, roztworu lub żelu),
  • pomocniczo: okłady z kwasu bornego lub soli fizjologicznej.  

Dodatkowo powinno zadbać się o odpowiednie natłuszczenie skóry, które zapewni ochronę prze czynnikami drażniącymi, zapobiegnie utracie wody z naskórka i będzie sprzyjać regeneracji.

W przypadku zaawansowanej postaci fotoalergii lekarz może podjąć decyzję o dożylnym podawaniu leków przeciwalergicznych i glikokortykosteroidów. 

Fotoalergia – jak jej zapobiec?  

Pierwszym działaniem profilaktycznym jest eliminacja czynnika wywołującego fotoalergię, dlatego bardzo ważne jest jego trafne rozpoznanie. O ile z kosmetykami nie ma problemu, aby samodzielnie zrezygnować ze stosowania, o tyle w przypadku leków bez konsultacji z lekarzem jest to zabronione – może to bardziej zaszkodzić niż pomóc.   

Jeśli nie ma możliwości eliminacji czynnika fotoalergizujacego – zwłaszcza dotyczy to leków przyjmowanych na stałe – warto ograniczyć ekspozycję na słońce do minimum. A jeśli już zachodzi potrzeba wyjścia, należy sięgnąć po przewiewne ubrania, zakrywające jak największą powierzchnię ciała, zastosować preparaty ochronne i zachować wzmożoną czujność.    

Kolejnym ważnym elementem zapobiegania fotoalergii jest stosowanie preparatów z filtrem przeciwsłonecznym, przy czym dokonując ich zakupu, należy sprawdzić, czy w składzie nie zawierają substancji wywołujących fotonadwrażliwość (benzofenon, oktokrylen). Szczególnie istotne jest prawidłowe stosowanie preparatu, czyli nakładanie warstwy ochronnej na 20 minut przed ekspozycją na słońce i powtarzanie aplikacji średnio co 2–3 godziny. 

  1. R. Śpiewak, Wyprysk fotoalergiczny i fototoksyczny, „Alergoprofil”, nr 2 2009.
  2. A. Lis i inni, Zjawisko fotonadwrażliwości – istotne działanie niepożądane powszechnie stosowanych leków, Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego WUM, Warszawa 2021.
  3. R. Śpiewak, Fotoalergie, „Postępy Dermatologii i Alergologii”, nr 5 2009.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

  • Fosfolipidy niezbędne – czym są i czemu są tak ważne dla wątroby?

    Zapoczątkowany w ubiegłym stuleciu rozwój cywilizacyjny i jego negatywne konsekwencje, jak np. zanieczyszczenie środowiska, nadmierne spożycie produktów przetworzonych czy dodatki do żywności mogą mieć negatywny wpływ na nasz organizm. W tym na wątrobę, główny narząd, w którym dokonują się najważniejsze i podstawowe przemiany metaboliczne.1

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij