Badanie poziomu aminokwasów w organizmie – kiedy należy sprawdzić ich poziom?
Barbara Sitek

Badanie poziomu aminokwasów w organizmie – kiedy należy sprawdzić ich poziom?

Do oceny stężenia wolnych aminokwasów służy aminogram (profil aminokwasów). Badanie jest stosowane w diagnostyce wrodzonych wad metabolicznych, ale także przy projektowaniu odpowiedniej diety uzupełniającej lub obniżającej poziom konkretnych aminokwasów. Badanie poziomu aminokwasów zaleca się także sportowcom. Wynik oznaczenia w tym przypadku pozwala na wprowadzenie właściwej suplementacji diety, od której m.in. zależy osiągnięcie założonych celów treningowych.  Czy do profilu aminokwasów trzeba być na czczo, ile kosztuje aminogram i jakie są objawy niedoboru i nadmiaru aminokwasów?

Aminokwasy są podstawowymi jednostkami budującymi wszystkie białka, a więc także enzymy i hormony w organizmie człowieka. Część z nich organizm jest w stanie wytworzyć samodzielnie, inne muszą zostać dostarczone wraz z przyjmowanym pożywieniem. Zarówno niedobór, jak i nadmiar któregokolwiek z aminokwasów może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych, a gdy stan ten utrzymuje się przez dłuższy czas, może skutkować pojawieniem się chorób przewlekłych. Defekty w poziomie aminokwasów we krwi mają często podłoże genetyczne, a ich nieprawidłowe stężenie jest jednym z pierwszych objawów wrodzonych chorób metabolicznych.

Czym są aminokwasy?

Aminokwasy są związkami organicznymi, z których zbudowane są wszystkie białka występujące w ludzkim organizmie. Białka te pełnią rolę substancji budulcowych, immunoglobulin (białek odpornościowych), enzymów, koenzymów, hormonów i neuroprzekaźników oraz biorą udział w licznych procesach niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odpowiadają za metabolizm składników odżywczych (m.in. węglowodanów i lipidów), prawidłową gospodarkę hormonalną organizmu, transport tlenu, żelaza i składników odżywczych, regenerację komórek, przewodzenie impulsów w układzie nerwowym, produkcję płynów ustrojowych, a przede wszystkim są źródłem energii oraz podstawowym materiałem budulcowym dla tkanek, zwłaszcza dla mięśni w trakcie wysiłku fizycznego.

Sprawdź, jakie aminokwasy dla sportowców znajdziesz na DOZ.pl

W przyrodzie występuje ponad 300 różnych aminokwasów, jednak do budowy ludzkich białek jest wykorzystywanych tylko około 20 z nich. W tej grupie znajdują się zarówno aminokwasy endogenne, czyli takie, które organizm jest w stanie wytworzyć samodzielnie, jak i aminokwasy egzogenne, które muszą być dostarczane drogą pokarmową. W organizmie człowieka występują także aminokwasy niebiałkowe, czyli takie, które nie wchodzą w skład białek, ale biorą udział w innych przemianach metabolicznych: np. w syntezie mocznika – ornityna i cytrulina lub w powstawaniu miażdżycy – homocysteina.

U osoby chorującej na zespół metaboliczny również aminokwasy endogenne mogą stać się egzogennymi, ponieważ organizm może produkować je w niewystarczających ilościach. Niedobory aminokwasów wynikające z nieprawidłowej diety, czy też będące wynikiem wspomnianej choroby, niewątpliwie prowadzą do osłabienia organizmu. Do objawów niedoborów aminokwasowych zaliczono problemy ze snem, pamięcią i koncentracją, ponadto anemię, nawracające infekcje i kontuzje mięśni, a także występowanie innych chorób przewlekłych, zaburzeń hormonalnych (u dzieci wzrostu i prawidłowego rozwoju) lub osteoporozy.

Rodzaje aminokwasów

Aminokwasy dzieli się najczęściej ze względu na to, czy są syntezowane przez organizm, czy też powinny być dostarczane (najlepiej) wraz z pożywieniem.

U osób zdrowych aminokwasy endogenne są produkowane w wystarczającej ilości, jednak w przypadku zaburzeń metabolicznych lub chorób towarzyszących konieczna może być ich suplementacja. Do grupy tej zaliczamy: alaninę, glicynę, prolinę, asparaginę, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, cysteinę i serynę.

Z kolei aminokwasy egzogenne dzielą się na podgrupę aminokwasów względnie egzogennych, czyli takich, które organizm jest w stanie wyprodukować, pod warunkiem dostarczenia mu odpowiednich składników odżywczych (najczęściej innych aminokwasów). Aminokwasy względne są to: arginina, histydyna, tyrozyna. Aminokwasy bezwzględnie egzogenne, czyli te, które w całości muszą być dostarczone wraz z pożywnieniem lub w postaci suplementów: leucyna, izoleucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, walina,  treonina i tryptofan.

Profil aminokwasów – przebieg badania i wskazania do wykonania aminogramu

Aminogram jest badaniem, które warto wykonać przy podejrzeniu wrodzonych chorób metabolicznych, ale także w przypadku pojawienia się chorób, mogących wskazywać na niedobory i nadmiary aminokwasów, takich jak:

  • nadciśnienie,
  • miażdżyca tętnic,
  • stany zapalne stawów,
  • nawracające choroby dróg oddechowych,
  • zaburzenia depresyjne,
  • infekcje dróg moczowych,
  • wypadanie włosów,
  • stany zapalne wątroby i nerek,
  • osteoporoza,
  • uszkodzenia chrząstki,
  • zaburzenia trawienne.

Badanie profilu aminokwasów obejmuje zazwyczaj oznaczenie poziomu 20. podstawowych, wolnych aminokwasów. Niekiedy jednak może być rozszerzone o kolejne kilkadziesiąt form pośrednich, czyli metabolitów powstających w wyniku przemian aminokwasów podstawowych. Do wykonania testu konieczne jest pobranie próbki krwi od pacjenta, który na badanie powinien stawić się na czczo, czyli po przerwie od jedzenia i picia, najlepiej 12 godzin.  Możliwe jest także wykonanie oznaczenia poziomu aminokwasów w moczu lub płynie mózgowo-rdzeniowym, jeżeli takie jest zalecenie lekarza. Bez względu na rodzaj materiału używanego do badania, na 4 dni przed pobraniem próbki pacjent powinien przerwać stosowanie wszystkich leków, które nie są absolutnie niezbędne, szczególnie steroidów i kortykosteroidów, preparatów antyhistaminowych, penicyliny i antybiotyków aminoglikozydowych oraz pochodnych fenotiayzyny, jak również odstawić preparaty witaminowe, suplementy diety oraz unikać spożywania produktów zawierających aspartam i glutaminian sodu (głównie żywność wysoceprzetworzona). Na wynik badania czeka się zazwyczaj dłużej niż w przypadku innych badań biochemicznych przez wzgląd na specyfikę metody wykorzystywanej do analizy. Ze względu na  różnice w stosowanej aparaturze, zakresy referencyjne dla aminokwasów są ustalane indywidualnie dla każdej stacji diagnostycznej. Z tego powodu wyniki badania powinny być odnoszone wyłącznie do zakresów norm podanych przez dane laboratorium. Wartości te najczęściej znajdują się na wyniku, który otrzymuje pacjent.

Powiązane produkty

Aminokwasy w organizmie – podwyższone, obniżone

Do podwyższenia poziomu aminokwasów dochodzi najczęściej na skutek ich nadmiernej podaży w diecie lub w przebiegu wrodzonych chorób metabolicznych. Fizjologicznie zdarza się to także w czasie trwania ciąży. Objawy wskazujące na podwyższenie stężenia aminokwasów to m. in. nadciśnienie (rozwijające się w wyniku podwyższenia stężenia tyrozyny), choroby stawów, tętniaki aorty i wypadanie włosów (przy podwyższonym poziomie histydyny), autyzm (związany z podwyższonym poziomem kwasu glutaminowego), podwyższone ryzyko udaru lub zawału serca (na skutek wzrostu poziomu metioniny).

Z kolei do obniżenia stężenie aminokwasów prowadzą m.in.: choroby nerek i wątroby, nowotwory, urazy i rozległe oparzenia, zatrucia metalami ciężkimi lub fosforem, niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, schorzenia tarczycy, zaburzenia trawienia i wchłaniania w przewodzie pokarmowym, problemy psychiczne i neurologiczne (np. depresja lub zaburzenia rozwojowe) oraz część chorób metabolicznych, np. fenyloketonuria. Wynik aminogramu powinien być zawsze omówiony z lekarzem chorób wewnętrznych.

Profil aminokwasów – cena/refundacja, skierowanie

Koszt wykonania profilu aminokwasowego w laboratoriach prywatnych waha się w granicach 200–350 zł, w zależności od ilości aminokwasów, których poziom jest oznaczany. Badanie to można jednak wykonać także w ramach refundacji przez NFZ, niemniej wymaga to posiadana skierowania lekarskiego jeżeli skierowanie zostanie wystawione przez lekarza specjalistę, np. przez neurologa.

  1. E. Saiki i in., Multivariable analysis of host amino acids in plasma and liver during infection of malaria parasite Plasmodium yoelii, Malaria Journal, nr 12 (19), 2013.
  2. J. T. Brosnan i in., Interorgan amino acid transport and its regulation, The Journal of Nutrition, nr 133 (6),  2003.
  3. D. R. Ferrier i in., Biochemia, wyd. 7, Wrocław 2018.
  4. J. Bugajska i in., Profil aminokwasowy osocza krwi chłopców z autyzmem, Psychiatra Polska, nr 51 (2), 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Próby wątrobowe (ALAT i ASPAT) — co oznaczają podwyższone wyniki?

    Próby wątrobowe to enzymy, po oznaczeniu których można stwierdzić, w jakim stanie jest wątroba i czy pracuje w prawidłowy sposób. Zalicza się do nich aminotransferazy ASPAT i ALAT oraz gamma-glutamylotranspeptydazę (GGTP). ALAT i ASPAT to najczęściej oznaczane próby wątrobowe. Ich pełne nazwy to aminotransferaza alaninowa, czyli ALAT oraz aminotransferaza asparaginowa — ASPAT.

  • Prawidłowe ciśnienie i puls. Jaka jest norma?

    Serce to najważniejszy narząd w organizmie. To dzięki jego pracy można żyć. Razem z nim współpracuje cały układ krążenia — on także powinien funkcjonować prawidłowo. W innym przypadku zaczynają pojawiać się problemy zdrowotne. Z sercem i układem krążenia są bez wątpienia ściśle związane dwa pojęcia — ciśnienie tętnicze oraz puls.

  • CRP – co oznacza CRP wysokie, a co CRP niskie? O jakich chorobach może świadczyć podwyższone CRP?

    Białko C-reaktywne (CRP) to białko ostrej fazy, stanowiące czuły i szybki marker stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek wskutek martwicy, urazu lub infekcji. Oznaczenie poziomu CRP jest wskazane w diagnostyce i monitorowaniu terapii stanów zapalnych i infekcji bakteryjnych, chorób o podłożu autoimmunologicznym i nowotworowym oraz zawału serca. Badanie stężenia CRP pozwala również na ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego u pacjentów z grupy ryzyka.

  • Rezonans magnetyczny głowy – co wykrywa, ile kosztuje, jak wygląda badanie?

    Rezonans magnetyczny (MRI) głowy to badanie, w którym wykorzystywane są właściwości pola magnetycznego. Najczęściej MRI głowy zleca się po wypadkach samochodowych i urazach głowy, a także w sytuacji pogłębienia diagnostyki neurologicznej. Główną wadą rezonansu, będącego badaniem refundowanym, jest czas oczekiwania na to prześwietlenie, liczony nawet w miesiącach. 

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • IgE całkowite – wskazania do badania poziomu immunoglobuliny typu E (IgE), normy, wyniki

    Przeciwciała klasy IgE, obok przeciwciał klasy IgG, IgM, IgA i IgD, należą do jednej z pięciu podklas immunoglobulin wytwarzanych przez komórki układu odpornościowego. Cząsteczki immunoglobulin klasy IgE wytwarzane są w odpowiedzi na alergeny i obecność pasożytów. Badanie poziomu IgE całkowitego wykonywane jest w przebiegu diagnostyki alergii, atopii i parazytoz (obecność pasożytów w organizmie). Poziom IgE całkowitego zależy od wieku pacjenta, najniższy jest u noworodków i niemowląt, a maksimum osiąga pomiędzy 10. a 15. rokiem życia pacjenta.

  • Badanie poziomu witaminy D, metabolit 25(OH). Normy, cena, interpretacja wyników

    Witamina D bierze udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej organizmu, wpływa również na prawidłową budowę i funkcję kości. Oznaczenie poziomu witaminy D ma zastosowanie m.in. w diagnostyce i leczeniu osteoporozy, osteomalacji i krzywicy, chorób wątroby i nerek, a także w monitorowaniu leczenia kortykosteroidami, lekami immunosupresyjnymi i przeciwpadaczkowymi oraz suplementacji witaminą D u pacjentów, którym ją zlecono.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij