Badanie poziomu aminokwasów w organizmie – kiedy należy sprawdzić ich poziom?
Barbara Sitek

Badanie poziomu aminokwasów w organizmie – kiedy należy sprawdzić ich poziom?

Do oceny stężenia wolnych aminokwasów służy aminogram (profil aminokwasów). Badanie jest stosowane w diagnostyce wrodzonych wad metabolicznych, ale także przy projektowaniu odpowiedniej diety uzupełniającej lub obniżającej poziom konkretnych aminokwasów. Badanie poziomu aminokwasów zaleca się także sportowcom. Wynik oznaczenia w tym przypadku pozwala na wprowadzenie właściwej suplementacji diety, od której m.in. zależy osiągnięcie założonych celów treningowych.  Czy do profilu aminokwasów trzeba być na czczo, ile kosztuje aminogram i jakie są objawy niedoboru i nadmiaru aminokwasów?

Aminokwasy są podstawowymi jednostkami budującymi wszystkie białka, a więc także enzymy i hormony w organizmie człowieka. Część z nich organizm jest w stanie wytworzyć samodzielnie, inne muszą zostać dostarczone wraz z przyjmowanym pożywieniem. Zarówno niedobór, jak i nadmiar któregokolwiek z aminokwasów może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych, a gdy stan ten utrzymuje się przez dłuższy czas, może skutkować pojawieniem się chorób przewlekłych. Defekty w poziomie aminokwasów we krwi mają często podłoże genetyczne, a ich nieprawidłowe stężenie jest jednym z pierwszych objawów wrodzonych chorób metabolicznych.

Czym są aminokwasy?

Aminokwasy są związkami organicznymi, z których zbudowane są wszystkie białka występujące w ludzkim organizmie. Białka te pełnią rolę substancji budulcowych, immunoglobulin (białek odpornościowych), enzymów, koenzymów, hormonów i neuroprzekaźników oraz biorą udział w licznych procesach niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Odpowiadają za metabolizm składników odżywczych (m.in. węglowodanów i lipidów), prawidłową gospodarkę hormonalną organizmu, transport tlenu, żelaza i składników odżywczych, regenerację komórek, przewodzenie impulsów w układzie nerwowym, produkcję płynów ustrojowych, a przede wszystkim są źródłem energii oraz podstawowym materiałem budulcowym dla tkanek, zwłaszcza dla mięśni w trakcie wysiłku fizycznego.

Sprawdź, jakie aminokwasy dla sportowców znajdziesz na DOZ.pl

W przyrodzie występuje ponad 300 różnych aminokwasów, jednak do budowy ludzkich białek jest wykorzystywanych tylko około 20 z nich. W tej grupie znajdują się zarówno aminokwasy endogenne, czyli takie, które organizm jest w stanie wytworzyć samodzielnie, jak i aminokwasy egzogenne, które muszą być dostarczane drogą pokarmową. W organizmie człowieka występują także aminokwasy niebiałkowe, czyli takie, które nie wchodzą w skład białek, ale biorą udział w innych przemianach metabolicznych: np. w syntezie mocznika – ornityna i cytrulina lub w powstawaniu miażdżycy – homocysteina.

U osoby chorującej na zespół metaboliczny również aminokwasy endogenne mogą stać się egzogennymi, ponieważ organizm może produkować je w niewystarczających ilościach. Niedobory aminokwasów wynikające z nieprawidłowej diety, czy też będące wynikiem wspomnianej choroby, niewątpliwie prowadzą do osłabienia organizmu. Do objawów niedoborów aminokwasowych zaliczono problemy ze snem, pamięcią i koncentracją, ponadto anemię, nawracające infekcje i kontuzje mięśni, a także występowanie innych chorób przewlekłych, zaburzeń hormonalnych (u dzieci wzrostu i prawidłowego rozwoju) lub osteoporozy.

Rodzaje aminokwasów

Aminokwasy dzieli się najczęściej ze względu na to, czy są syntezowane przez organizm, czy też powinny być dostarczane (najlepiej) wraz z pożywieniem.

U osób zdrowych aminokwasy endogenne są produkowane w wystarczającej ilości, jednak w przypadku zaburzeń metabolicznych lub chorób towarzyszących konieczna może być ich suplementacja. Do grupy tej zaliczamy: alaninę, glicynę, prolinę, asparaginę, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, cysteinę i serynę.

Z kolei aminokwasy egzogenne dzielą się na podgrupę aminokwasów względnie egzogennych, czyli takich, które organizm jest w stanie wyprodukować, pod warunkiem dostarczenia mu odpowiednich składników odżywczych (najczęściej innych aminokwasów). Aminokwasy względne są to: arginina, histydyna, tyrozyna. Aminokwasy bezwzględnie egzogenne, czyli te, które w całości muszą być dostarczone wraz z pożywnieniem lub w postaci suplementów: leucyna, izoleucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, walina,  treonina i tryptofan.

Profil aminokwasów – przebieg badania i wskazania do wykonania aminogramu

Aminogram jest badaniem, które warto wykonać przy podejrzeniu wrodzonych chorób metabolicznych, ale także w przypadku pojawienia się chorób, mogących wskazywać na niedobory i nadmiary aminokwasów, takich jak:

  • nadciśnienie,
  • miażdżyca tętnic,
  • stany zapalne stawów,
  • nawracające choroby dróg oddechowych,
  • zaburzenia depresyjne,
  • infekcje dróg moczowych,
  • wypadanie włosów,
  • stany zapalne wątroby i nerek,
  • osteoporoza,
  • uszkodzenia chrząstki,
  • zaburzenia trawienne.

Badanie profilu aminokwasów obejmuje zazwyczaj oznaczenie poziomu 20. podstawowych, wolnych aminokwasów. Niekiedy jednak może być rozszerzone o kolejne kilkadziesiąt form pośrednich, czyli metabolitów powstających w wyniku przemian aminokwasów podstawowych. Do wykonania testu konieczne jest pobranie próbki krwi od pacjenta, który na badanie powinien stawić się na czczo, czyli po przerwie od jedzenia i picia, najlepiej 12 godzin.  Możliwe jest także wykonanie oznaczenia poziomu aminokwasów w moczu lub płynie mózgowo-rdzeniowym, jeżeli takie jest zalecenie lekarza. Bez względu na rodzaj materiału używanego do badania, na 4 dni przed pobraniem próbki pacjent powinien przerwać stosowanie wszystkich leków, które nie są absolutnie niezbędne, szczególnie steroidów i kortykosteroidów, preparatów antyhistaminowych, penicyliny i antybiotyków aminoglikozydowych oraz pochodnych fenotiayzyny, jak również odstawić preparaty witaminowe, suplementy diety oraz unikać spożywania produktów zawierających aspartam i glutaminian sodu (głównie żywność wysoceprzetworzona). Na wynik badania czeka się zazwyczaj dłużej niż w przypadku innych badań biochemicznych przez wzgląd na specyfikę metody wykorzystywanej do analizy. Ze względu na  różnice w stosowanej aparaturze, zakresy referencyjne dla aminokwasów są ustalane indywidualnie dla każdej stacji diagnostycznej. Z tego powodu wyniki badania powinny być odnoszone wyłącznie do zakresów norm podanych przez dane laboratorium. Wartości te najczęściej znajdują się na wyniku, który otrzymuje pacjent.

Powiązane produkty

Aminokwasy w organizmie – podwyższone, obniżone

Do podwyższenia poziomu aminokwasów dochodzi najczęściej na skutek ich nadmiernej podaży w diecie lub w przebiegu wrodzonych chorób metabolicznych. Fizjologicznie zdarza się to także w czasie trwania ciąży. Objawy wskazujące na podwyższenie stężenia aminokwasów to m. in. nadciśnienie (rozwijające się w wyniku podwyższenia stężenia tyrozyny), choroby stawów, tętniaki aorty i wypadanie włosów (przy podwyższonym poziomie histydyny), autyzm (związany z podwyższonym poziomem kwasu glutaminowego), podwyższone ryzyko udaru lub zawału serca (na skutek wzrostu poziomu metioniny).

Z kolei do obniżenia stężenie aminokwasów prowadzą m.in.: choroby nerek i wątroby, nowotwory, urazy i rozległe oparzenia, zatrucia metalami ciężkimi lub fosforem, niedokrwistość z niedoboru witaminy B12, schorzenia tarczycy, zaburzenia trawienia i wchłaniania w przewodzie pokarmowym, problemy psychiczne i neurologiczne (np. depresja lub zaburzenia rozwojowe) oraz część chorób metabolicznych, np. fenyloketonuria. Wynik aminogramu powinien być zawsze omówiony z lekarzem chorób wewnętrznych.

Profil aminokwasów – cena/refundacja, skierowanie

Koszt wykonania profilu aminokwasowego w laboratoriach prywatnych waha się w granicach 200–350 zł, w zależności od ilości aminokwasów, których poziom jest oznaczany. Badanie to można jednak wykonać także w ramach refundacji przez NFZ, niemniej wymaga to posiadana skierowania lekarskiego jeżeli skierowanie zostanie wystawione przez lekarza specjalistę, np. przez neurologa.

  1. E. Saiki i in., Multivariable analysis of host amino acids in plasma and liver during infection of malaria parasite Plasmodium yoelii, Malaria Journal, nr 12 (19), 2013.
  2. J. T. Brosnan i in., Interorgan amino acid transport and its regulation, The Journal of Nutrition, nr 133 (6),  2003.
  3. D. R. Ferrier i in., Biochemia, wyd. 7, Wrocław 2018.
  4. J. Bugajska i in., Profil aminokwasowy osocza krwi chłopców z autyzmem, Psychiatra Polska, nr 51 (2), 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Podwyższona prolaktyna (hiperprolaktynemia) – przyczyny i objawy

    Hiperprolaktynemia może być jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynności tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan.

  • APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie?

    APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo ważne w ocenie stopnia krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub który jest leczony z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilości witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować?

  • D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

    Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów i doprowadzić w ten sposób do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczania stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

  • Cholesterol HDL – badanie, normy. Co oznacza obniżony poziom „dobrego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu HDL jest jednym z głównych oznaczeń zlecanych osobom, u których ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych jest wysokie. Pacjenci chorujący na cukrzycę, po przebytym zawale serca, palacze oraz kobiety przyjmujące hormonalną terapię antykoncepcyjną, beta-blokery lub retinoidy powinni częściej oznaczać poziom dobrego cholesterolu i jego stosunek do LDL. Badaniami dodatkowymi, które zaleca się wykonać przy oznaczeniu HDL, są stężenia cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów. Jak należy się przygotować do oznaczenia poziomu HDL? Ile kosztuje badanie? Czy może być refundowane? Czy aby zbadać poziom cholesterolu HDL, trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Erytropoetyna (EPO) – badanie, normy, interpretacja wyników

    Badanie erytropoetyny (EPO) jest wskazane podczas prowadzenia procesu diagnostycznego chorób krwi i nerek. Dzięki analizie poziomu erytropoetyny możliwe jest kontrolowanie odpowiedzi na wdrożone leczenie anemii, nadkrwistości i niedokrwistości. Wysoki poziom EPO jest charakterystyczny dla sportowców, którzy swoje treningi odbywają w terenach górskich, ale także, co ciekawe, dla osób palących papierosy. Badanie poziomu erytropoetyny często towarzyszy analizie morfologii krwi i hematokrytowi. Jaka jest norma EPO we krwi, czy do badania erytropoetyny należy zgłosić się na czczo i czy stosowanie EPO przez sportowców jest równoznaczne ze stosowaniem dopingu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol LDL – badanie, normy, podwyższony. Jak obniżyć zbyt wysoki poziom „złego cholesterolu”?

    Badanie poziomu cholesterolu LDL jest jednym z elementów tzw. lipidogramu, który zaleca się wykonywać minimum raz do roku, w ramach badań profilaktycznych. Przeprowadzenie tego oznaczenia ma na celu potwierdzenie wydolności lub dysfunkcji pracy wątroby. Na zaburzenia ilości „złego cholesterolu” wpływa szereg czynników, które są związane głównie z dietą i stylem życia. Jak wygląda badanie, jakie są normy cholesterolu LDL, ile kosztuje oznaczenie i czy na pobranie krwi trzeba być na czczo? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Cholesterol całkowity – badanie, norma i interpretacja wyników

    Badanie poziomu cholesterolu całkowitego to jedno z podstawowych badań, które ocenia ogólny poziom cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), cholesterolu HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości) oraz cholesterolu VLDL (lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości).

  • Lipidogram (profil lipidowy). Badanie, normy, przygotowanie

    Lipidy, czyli tłuszcze, to najważniejsze źródło energii w diecie człowieka. Jako składniki błon komórkowych i rozpuszczalniki niektórych substancji, np. witamin i hormonów, pełnią kluczową rolę w utrzymaniu równowagi ludzkiego organizmu. Zaburzenia lipidowe występujące u pacjentów z nadwagą, otyłością lub obciążonym wywiadem rodzinnym mogą skutkować schorzeniami układu krwionośnego i sercowo-naczyniowego oraz podwyższać ryzyko udaru mózgu.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij