Uczulenie na hennę (PDD, parafenylodwuaminę) – objawy, leczenie

Świąd, zaczerwienie na brwiach, powiekach skórze głowy lub pieczenie czy zgrubienie naskórka – to jedne z objawów uczulenia na sztuczną hennę występujących po zabiegu koloryzacji brwi, rzęs, farbowaniu włosów lub wykonaniu tatuażu. Zazwyczaj na ten rodzaj alergii kontaktowej pomogą leki antyhistaminowe bez recepty lub maści z hydrokortyzonem aplikowane miejscowo. Groźniejsze przypadki uczelnia na hennę objawiające się jako ropne pęcherze czy przebarwienia na skórze, wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. Czy istnieją skuteczne domowe sposoby na uczulenie na hennę?

Naturalna henna pozyskiwana jest ze sproszkowanych liści i pędów lawsonii bezbronnej (łac. Lawsonia inermis L.). Jej stosowanie jest dość dobrze tolerowane i bezpieczne. Jednak często pod nazwą henny wykorzystuje się syntetyczną substancję – parafenylenodiaminę (PPD), która może stanowić zagrożenie dla zdrowia. Zazwyczaj związek ten jest składnikiem tuszu wykorzystywanego do wykonywania wakacyjnych tatuaży, które mogą się skończyć silnymi reakcjami alergicznymi lub barwników, które służą do wykonywania zabiegów potocznie określanych jako henna na brwi lub henna na rzęsy.

Czym jest henna? Jakie są typy henny?

Henna jest barwnikiem pozyskiwanym naturalnie z liści i pędów rośliny lawsonii bezbronnej (łac. Lawsonia inermis L.), nazywanej również krzewem hennowym. Powszechnie występuje w rejonie Afryki oraz Azji południowej. Jej właściwości barwiące są znane od tysięcy lat. Już w starożytnym Egipcie były wykorzystywane do farbowania skóry, włosów i paznokci oraz tkanin.

W kosmetyce wyróżnia się trzy rodzaje barwnika:

• sztuczna henna żelowa – najdelikatniejsza forma, barwi wyłącznie włoski, nie działa na skórę, zazwyczaj używana w warunkach domowych do nadania koloru brwiom lub rzęsom, efekt barwienia utrzymuje się 4–6 tygodni;
• sztuczna henna proszkowa – nieco silniejsza postać, barwi zarówno włoski brwi, rzęs, jak i skórę, rezultaty utrzymują się ok. 2–3 tygodni;
• henna pudrowa – barwi włoski brwi lub rzęs, dodatkowo ma działanie regenerujące oraz odżywcze, stosowana głównie profesjonalnie w gabinetach kosmetycznych, efekt utrzymuje się 6–8 tygodni.

Uczulenie na hennę – czynniki ryzyka

Stosowanie „sztucznej henny”, czyli z dodatkiem parafenylenodiaminy wywołuje wiele kontrowersji w związku z bezpieczeństwem jej używania. U osób mających bezpośrednią styczność z tym składnikiem odnotowano liczne przypadki uczuleń, reakcji alergicznych, chorób przewlekłych, a nawet zgonów. Działania niepożądane występowały zarówno u kobiet stosujących preparaty zawierające sztuczną hennę, jak również u pracowników fabryk produkujących lub korzystających z tego związku. Pomimo tych doniesień parafenylenodiamina jest nadal powszechnie stosowana.

Uczulenie na hennę – objawy na skórze

Najczęściej występującym skutkiem ubocznym związanym ze stosowaniem sztucznej henny kosmetycznej (parafenylenodiaminy) są reakcje uczuleniowe, ponieważ związek ten może przenikać do skóry właściwej. Przeważnie w wyniku alergii kontaktowej na ten związek pojawia się alergiczny wyprysk kontaktowy. W przypadku tatuaży czasowych wykonanych przy użyciu tuszu ze sztucznej henny mogą się pojawić odczyny pęcherzowe, czasami prowadzące nawet do trwałych odbarwień oraz nadmiernego owłosienia w miejscu wystąpienia reakcji zapalnej.

W sytuacji wystąpienia reakcji alergicznej na hennę (PPD) mogą pojawić się:

• świąd,
• pieczenie,
• zaczerwienienie,
• obrzęk.

W cięższym przebiegu uczelnia na hennę (PPD) mogą wystąpić:

• nadżerki,
• pęcherze,
• blizny,
• przebarwienia.

Odnotowywano przypadki osób, u których po wykonaniu „wakacyjnego krótkotrwałego tatuażu z henny” dochodziło do powstania zmian skórnych przypominających rumień wielopostaciowy, liszaja płaskiego pęcherzowego, eozynofilowe zapalenia tkanki łącznej (zespół Wellsa). Z kolei po zastosowaniu „sztucznej henny” (np. na brwiach lub rzęsach), która zawierała PPD, zdarzały się przypadki obrzęku w obrębie centralnej części twarzy oraz nasilonego i przewlekłego zapalenia powiek i spojówek. Dodatkowo parafenylenodiamina może przenikać do krwioobiegu i powodować reakcje uogólnione. Wzrasta wówczas ryzyko wystąpienia zaburzeń ze strony układu oddechowego.

Kremy, maści, tabletki na uczulenie po „sztucznej hennie"

Jeśli po zastosowaniu sztucznej henny pojawiły się obrzęk, zaczerwienienie, swędzenie, pieczenie, ropne pęcherze lub jakiekolwiek inne wskazujące na wystąpienie reakcji alergicznej nie należy bagatelizować problemu, reagując błyskawicznie. W takiej sytuacji należy udać się do apteki po doustny lek o działaniu przeciwhistaminowym (zawierające np. fexofenadynę, lewocetyryzynę, desloratadynę) dostępny bez recepty oraz maść z hydrokortyzonem. W przypadku tych produktów zawsze warto skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem. Specjaliści wskażą odpowiednią dawkę oraz częstotliwość stosowania. Dodatkowo zmiany ropne zaleca się przemywać preparatami dezynfekcyjnymi z oktenidyną. Jeżeli objawy się nasilą lub nie ustąpią po 3. dniach leczenia, wówczas należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Tatuaż z henny – leczenie uczulenia, łagodzenie objawów

W wielu krajach plażowi tatuażyści wykonują barwne, wakacyjne tatuaże, które są krótkotrwałe i zmywają się po kilku tygodniach. Zazwyczaj określane są one jako naturalne, wykonywane przy użyciu roślinnej henny. Jednak jak wskazują przeprowadzone kontrole, przeważnie w składzie tuszy wykorzystywanych do wykonania „tymczasowych tatuaży” występuje parafenylenodiamina.

Tatuaż z roślinnej henny można łatwo odróżnić, ponieważ pozostawia ona na skórze zabarwienie w kolorze: zielonym, rudym lub brązowym. Jeśli kolor produktu jest czarny, wskazuje to na wykorzystanie tuszu z dodatkiem parafenylenodiaminy, który może doprowadzić do ostrych reakcji alergicznych.  

Czy wapno pomaga na uczelnie (na sztuczną hennę)?

Dowiedziono, że niedobory wapnia sprzyjają między innymi powstawaniu alergii i wysypek. Dodatkowo związek ten, podobnie jak witamina C, zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych, co może wpływać na ograniczenie stanów zapalnych i reakcji alergicznych. Powyższe doniesienia najprawdopodobniej doprowadziły do rekomendowania wapnia w alergiach i uczuleniach. Jednak najnowsze badania wskazują na brak działania calcium w leczeniu i łagodzeniu objawów uporczywej alergii. Dlatego obecnie ten sposób raczenia sobie z uczuleniem lub alergią nie jest już oficjalnie rekomendowany.