Henna – co warto o niej wiedzieć? Czy może uczulać?
Joanna Orzeł

Henna – co warto o niej wiedzieć? Czy może uczulać?

Henna to barwnik znany i stosowany od czasów starożytnych. Popularny był i jest również nowożytnie: stosowały go i nasze babcie, i nasze mamy, a teraz sięgają po niego – i to coraz chętniej – pokolenia nasze i naszych dzieci. Co warto wiedzieć o hennie? Czy i dlaczego henna może uczulać? 

Poszukując naturalnych, ekologicznych produktów, wielu konsumentów wybierze hennę w miejsce typowo chemicznych, często uczulających farb do włosów. Czy słusznie? Raz po raz pojawiają się przecież wiadomości o silnych alergiach wywołanych, jak się donosi, właśnie przez hennę. Czy hennę można zatem uznać za bezpieczną? Wyjaśnienie tej kwestii przedstawimy w niniejszym artykule. 

Henna – co to takiego? 

Henna jest barwnikiem naturalnym pochodzenia roślinnego. Pozyskuje się ją ze sproszkowanych liści i pędów krzewu hennowego, czyli z lawsonii bezbronnej (Lawsonia intermis) z rodziny krwawnicowatych (Lythraceae), który występuje głównie w gorącym klimacie Azji Południowej i Afryki. Krzew ten osiąga wysokość do trzech metrów, kwitnie w kiściach podobnych do gron winogron. Uprawia się go ze względu na kwiaty o pięknej, porównywanej do róży woni, ale przede wszystkim dla żółtego lub czerwono-pomarańczowego barwnika zwanego lawsonem

Lawson (2-hydroksy-1,4-naftochinon) to aktywny barwnik henny chemicznie należący do grupy naftochinonów. Pozyskuje się go, gotując w wodzie sproszkowane liście i pędy lawsonii. Ma właściwości barwienia skóry i włosów. 

Henna to jeden z najdłużej stosowanych barwników naturalnych w historii, używana była już w starożytności. Do codziennego użytku wprowadzona została przez Persów, to oni zapoczątkowali barwienie henną włosów, malowanie paznokci, malowanie stóp i dłoni – zwyczaje te podchwyciły kobiety z krajów arabskich (np. Egipcjanki), kobiety tureckie, armeńskie. W Indiach tatuaż z henny nosi nazwę mehendi i również współcześnie wykonywany jest na stopach i dłoniach z okazji ceremonii zaślubin. 

Jakie inne składniki może zawierać henna? 

Czysta henna ma postać zielonoszarego proszku. By przygotować ją do malowania ciała, rozpuszcza się ją w gorącej wodzie, często dodatkowo zakwaszając środowisko. Farbę w postaci gęstej papki uzyskuje się, mieszając hennę z olejkami (np. z eukaliptusowym), z naftą, z sokiem z cytryny, z herbatą. Trwałość tak wykonanego tatuażu to ok. 10–14 dni. 

Produkty do farbowania włosów na bazie henny mogą zawierać inne barwniki naturalne (np. indygo), wpływające na końcowe efekty kolorystyczne. W składzie mogą też być substancje zakwaszające (np. tzw. amla, czyli susz z Emblica officinalis) oraz substancje poprawiające kondycję włosa, np. brahmi (Bacopa monnieri). 

W celu skrócenia czasu barwienia, wzmocnienia koloru oraz przedłużenia czasu utrzymywania się zdobienia do henny naturalnej dodaje się często barwniki chemiczne, najczęściej z zawartością parafenylenodiaminy (PPD) – otrzymujemy wtedy tzw. hennę sztuczną lub hennę czarną. 

Powiązane produkty

Henna – rodzaje 

Terminem „henna” należy wedle sztuki nazywać produkty, w których składzie znajduje się wyłącznie lawsonia bezbronna. Jakiekolwiek dodatki powodują, że mamy do czynienia z preparatem na bazie henny (np. wszelkie farby do włosów o złożonym składzie) i takie szczegółowe informacje zawsze powinny znajdować się na opakowaniach. 

I tak na przykład produkt o potocznej nazwie „henna bezbarwna” nie ma nic wspólnego z henną naturalną, ponieważ w jej składzie na próżno szukać lawsonii. Jest to zioło o nazwie senna (Cassia obovata), a stosuje się je nie w celu zafarbowania, lecz wzmocnienia łodygi włosa. 

W kosmetyce popularne są zabiegi hennowania włosków brwi i rzęs, a stosuje się do nich następujące rodzaje produktów: 

  • „henna” żelowa – produkt łatwy do użycia nawet w zaciszu domowym, nie jest naturalną henną, lecz farbką chemiczną. Farbuje tylko włoski, a efekt utrzymuje się do dwóch tygodni; 

  • „henna” proszkowa/pudrowa – produkt na bazie henny, prócz włosków barwi również skórę, więc polecany jest do uzupełniania ubytków dla osób z przerzedzonymi brwiami. Efekt utrzymuje się dłużej, do czterech tygodni. 

Właściwości lecznicze henny 

Już w starożytności hennę ceniono nie tylko za aspekt zdobniczy, lecz również za właściwości lecznicze. Stosowano ją jako środek antyseptyczny, środek zmniejszający wydzielanie potu, jako profilaktyczny i leczniczy środek na grzybicę stóp, a zmieszaną z oliwą i z dziegciem aplikowano jako preparat przeciwłupieżowy. Ze względu na działanie ściągające stosowano ją w postaci okładów na oparzenia, obrzęki, afty, rany wszelkiego rodzaju. 

Henna ma również właściwości przeciwzapalne, może być stosowana jako filtr przeciwsłoneczny. Zawiera wiele cennych składników: wapń, magnez, potas, cynk, miedź, mangan, żelazo. 

Henna w kosmetykach

O najważniejszych i najpopularniejszych zastosowaniach henny już wspomnieliśmy: jest to naturalny barwnik nadający kolor włosom (również brwi i rzęs) oraz skórze. Można go zatem użyć do nietrwałego zafarbowania włosów, uzupełnienia ubytków w brwiach, do wykonania tymczasowego tatuażu. Czysta henna daje zabarwienie czekoladowobrązowe lub ciemnoczerwone (w kolorze ciemnego mahoniu), a jego intensywność zależy przede wszystkim od wyjściowego koloru włosów lub skóry. 

Sztuka mehendi jest obecnie stosowana przez pacjentki onkologiczne, które po leczeniu utraciły włosy (w tym brwi i rzęsy). Henna pozwala podkreślić i zrekonstruować łuk brwiowy, wykonuje się nią również zdobienia całej głowy lub maskowania blizn pooperacyjnych. 

Czy farbowanie, malowanie henną może być szkodliwe? 

Czysta, naturalna henna uznawana jest za bezpieczny i nieszkodliwy środek do farbowania włosów, rzęs, brwi oraz skóry. 

Henna nie wykazuje zdolności do penetrowania do żywych warstw naskórka i do skóry właściwej, zatem jako bezpieczny tatuaż utrzymuje się cały czas w warstwie rogowej naskórka (czyli w warstwie martwych komórek), wykazując powinowactwo do keratyny. 

Co do włosów – henna znana jest z tego, że polepsza kondycję włosów z każdym farbowaniem. Zawiera makro- i mikroelementy istotne dla wzrostu i wzmocnienia włosów, działa przeciwłupieżowo, przeciwgrzybiczo na skórę głowy, a także wspiera naturalną ochronę przed promieniowaniem UV

Lawson, wnikając w strukturę włosa, łączy się (podobnie jak w skórze) z keratyną, tym samym uzupełniając ewentualne ubytki tego związku. Łodygi włosa stają się dzięki temu mocniejsze, gładsze, grubsze i bardziej lśniące (błędne i szkodliwe przekonania mówią, że dzieje się tak dlatego, że henna wyłącznie oblepia i obciąża kosmyki włosów – nic bardziej mylnego). 

Czasem 2–3 dni po hennie obserwuje się lekkie pogorszenie kondycji włosów: przesuszenie, plątanie. Jednak nie wiąże się to z właściwościami lawsonu, lecz innych ewentualnych składników farby lub z aktywacją henny za pomocą roztworów o zbyt kwasowym odczynie. Wystarczy kilka dni po koloryzacji stosować odpowiednią, nawilżającą pielęgnację w postaci odżywek do włosów, masek lub olejowania, by przywrócić im dobry stan. 

Czy henna może uczulać?

Czysta i naturalna henna jest dobrze tolerowana i nie wywołuje podrażnień. Jest zaliczana do alergenów o małej masie cząsteczkowej, może wywołać dolegliwości ze strony skóry i dróg oddechowych – jednak takie reakcje występują bardzo rzadko. Zdarzają się niewielkie objawy astmatyczne u fryzjerów po ekspozycji zawodowej na tę substancję. 

W ostatnich latach zwiększa się jednak ilość alergii na PPD, czyli wspomnianą już parafenylenodiaminę, składnika tzw. sztucznej (czarnej) henny. Powodem jest moda na wakacyjne, tymczasowe tatuaże (tworzone często na skórze dzieci) wykonywane niesprawdzonymi materiałami. Chociaż w niektórych krajach dodawanie PPD do henny zostało już zakazane, wielu „twórców” i tak dodaje ten pigment, by skrócić czas barwienia i by uzyskać mocniejsze wybarwienie tatuażu.

PPD jest też wciąż częstym dodatkiem do ciemnych, trwałych farb do włosów. PPD, w przeciwieństwie do lawsonu, może penetrować aż do skóry właściwej, a następnie przechodzić do krwioobiegu i wywoływać reakcje uogólnione. 

Parafenylenodiamina może wywołać reakcje ze strony układu oddechowego, a także reakcje kontaktowe zarówno u klienta, jak i u osoby nakładającej farbę na włosy lub skórę. Uczulenie może mieć dramatyczny przebieg: prócz świądu, pieczenia, rumienia i obrzęku może dojść do powstawania pęcherzy, sączących nadżerek, a ostatecznie szpecących blizn i przebarwień na całej powierzchni kontaktu z farbą. 

Wniosek jest jeden: henna jest bezpieczna dopóki pozostaje henną. W każdym przypadku poddawania się zabiegowi z jej udziałem należy zapoznać się ze składem produktu, by mieć pewność, że rzeczywiście skorzystamy z naturalnej i bezpiecznej koloryzacji. 
  1. B. Zegarska, M. Woźniak, W. Zegarski, K. Romańska-Gocka, E. Kaczmarek-Skamira, Powikłania po tatuażu wykonanym czarną henną. Opis przypadku, „Postępy Dermatologii i Alergologii”, nr 23 (6) 2006. 
  2. A. Matuła, I. Załęska, A. Lizak, M. Morawiec, J. Drąg, M. Wasylewski, Rola kosmetologa w diagnostyce oraz terapii nowotworowej, „Kosmetologia Estetyczna”, nr 4 2018. 
  3. A. Golińska-Zach, P. Krawczyk-Szulc, J. Walusiak-Skorupa, Współczesne poglądy na etiologię, uwarunkowania, diagnostykę i profilaktykę zawodowej alergii dróg oddechowych u fryzjerów, „Medycyna Pracy”, nr 62 (5) 2011. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Kwas kojowy na przebarwienia, trądzik i zmarszczki. Jak stosować? Z czym łączyć?

    Kwas kojowy (5-hydroksy-2-(hydroksymetylo)-4H-pirano-4-on) jest związkiem chemicznym naturalnego pochodzenia. Jest produkowany przez wiele gatunków grzybów i bakterii. Można go znaleźć w sfermentowanych produktach kuchni azjatyckiej – np. w sosie sojowym, paście miso czy winie ryżowym. Znany jest głównie ze względu na swoje działanie rozjaśniające. Ta niewielka cząsteczka chemiczna wykazuje także szereg innych ciekawych właściwości, dzięki którym znalazła o wiele szersze zastosowanie praktyczne.

  • Pielęgnacja suchej skóry – jak nawilżać odwodnioną skórę twarzy?

    Problem nadmiernie przesuszonej i wrażliwej skóry może dotyczyć każdego, niezależnie od płci i wieku, chociaż częściej występuje u dojrzałych kobiet, co jest związane ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie w okresie okołomenopauzalnym. Przyczyną suchej skóry może być również niewłaściwa pielęgnacja, dermatoza, a nawet źle zbilansowana dieta. Dowiedz się, jak dbać o suchą i wrażliwą cerę.

  • Oczar wirginijski – właściwości i zastosowanie w medycynie oraz w kosmetyce

    Oczar wirginijski jest rośliną, której właściwości są coraz bardziej doceniane. Do celów leczniczych i kosmetycznych wykorzystuje się liście oraz korę, które zawierają m.in. cenne flawonoidy, garbniki, saponiny. Preparaty zawierające oczar wirginijski w swoim składzie mają działanie przeciwbakteryjne, ściągające i antyseptyczne, co wykorzystuje się m.in. w leczeniu ran, owrzodzeń czy hemoroidów. Oczar ma też właściwości uszczelniające naczynia krwionośne, przeciwzapalne i przeciwłojotokowe, dlatego jest składnikiem kosmetyków przeznaczonych do cery trądzikowej czy naczynkowej.

  • Olej ze słodkich migdałów – właściwości. Jak go stosować w pielęgnacji skóry?

    Olej ze słodkich migdałów sprawdzi się w pielęgnacji niemal każdego typu skóry. Doskonale nawilża, regeneruje i koi. Mogą go stosować osoby z cerą suchą, odwodnioną czy trądzikową, a także pacjenci zmagający się z łuszczycą bądź egzemą. Jest on bezpieczny dla dzieci oraz kobiet w ciąży. Poznaj wszystkie właściwości oleju migdałowego.

  • Jak zabezpieczyć pękającą skórę dłoni i ust w zimne dni?

    Jesienią i zimą wiele osób boryka się z problemem pękającej skóry – zwłaszcza na dłoniach i twarzy w okolicach ust. Niska temperatura, wiatr oraz suche powietrze w pomieszczeniach mogą prowadzić do nadmiernego wysuszenia skóry. Jak skutecznie chronić skórę przed pękaniem i co zrobić, gdy już do tego dojdzie?

  • Olej Marula na skórę i włosy – jak stosować? Co daje? Właściwości

    Olej marula to jeden z najcenniejszych skarbów natury, który zdobywa coraz większą popularność w świecie pielęgnacji skóry i włosów. Dzięki swoim wyjątkowym właściwościom stał się nieodzownym elementem wielu rutyn pielęgnacyjnych.

  • Ekstrakt z karczocha – jak działa na nasze włosy?

    Ekstrakt z karczocha to surowiec coraz częściej spotykany w kosmetykach. Zawdzięcza to nie tylko swoim unikatowym właściwościom, ale również naturalnemu pochodzeniu.

  • Ranking najlepszych wcierek na porost włosów

    Odkryj najlepsze produkty pobudzające wzrost włosów i ograniczające ich wypadanie. Nasz ranking to kompendium skutecznych i łatwych w zastosowaniu formuł, które pobudzą cebulki włosów do wzrostu, odżywią skórę głowy i zagwarantują wzrost zdrowszych, gęstszych włosów.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.