Opalanie pod kontrolą

Coraz częściej zdajemy sobie jednak sprawę z faktu, że promienie słoneczne mogą być przyczyną wielu niepożądanych efektów. Wraz z systematycznie rosnącym „faktorem świadomości" nieodzownym elementem pielęgnacji skóry staje się poszukiwanie coraz lepszych form jej fotoprotekcji.

Liczne obserwacje efektów fizjologicznych promieniowania ultrafioletowego doprowadziły do jego podziału na trzy zakresy: UVA (320-400 nm), UVB (280-320 nm) i UVC (200-280 nm).

Promieniowanie UVC charakteryzuje się silnym efektem bakteriobójczym. Praktycznie jest ono całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową znajdującą się w stratosferze.

Docierające do ziemi promienie UVB mają silne działanie rumieniotwórcze, wzmagają syntezę melaniny, są odpowiedzialne za oparzenia. Negatywne skutki poparzeń słonecznych kumulują się. Mechanizmy obronne skóry ludzkiej i jej zdolność naprawiania szkód wyrządzonych przez promienie słoneczne maleją wraz z upływem lat.

Promienie UVA niszczą włókna kolagenowe i elastynowe, przyspieszają proces powstawania zmarszczek, w ponad 80% stanowią przyczynę fotostarzenia się skóry. Poddana ich działaniu skóra bardzo często staje się sucha, traci jędrność i elastyczność. Odpowiadają one także za teleangiektazje, czyli rozszerzanie i pękanie naczyń włosowatych.

Filtry słoneczne i ich rodzaje

O konieczności stosowania środków promieniochronnych w ciągu lata wie coraz więcej osób i systematycznie tę wiedzę wykorzystuje w praktyce. Na półkach drogerii i sklepów kosmetycznych z roku na rok przybywa kosmetyków słonecznych . W segmencie tym wyróżniamy trzy grupy wyrobów: typowe preparaty promieniochronne,samoopalacze, oraz środki pielęgnacyjne po opalaniu . Najbardziej dynamicznie rozwijającą się grupę stanowią kosmetyki ochronne zawierające w układzie recepturalnym odpowiednio dobrane filtry UV. Warto zwrócić uwagę na fakt, że surowce te coraz częściej można znaleźć także w wyrobach przeznaczonych do codziennej pielęgnacji skóry czy też kosmetykach kolorowych.

Stosowane w kosmetyce filtry słoneczne można podzielić na trzy grupy. Pierwszą z nich, najbardziej liczną, stanowią układy otrzymywane na drodze typowej syntezy chemicznej, w wyniku której pozyskuje się związki mające zdolność pochłaniania promieni słonecznych. Surowce te, nie dopuszczając ich do głębszych warstw naskórka, chronią komórki naszej skóry przed uszkodzeniami.

Syntetyczne filtry wywodzą się z różnych klas chemicznych. Poszczególne układy różnią się między sobą fotostabilnością, zdolnością absorbowania przez skórę oraz zakresem działania. Najczęściej obejmuje on bądź promieniowanie UVA, bądź UVB, niemniej w ofercie firm surowcowych pojawiają się także filtry szerokozakresowe (UV A +B).

Do najczęściej występujących środków promieniochronnych tego segmentu należą pochodne zawierające elementy strukturalne kwasów: p-aminobenzoesowego, p-metoksycynamonowego, salicylowego czy też benzofenonu. Istotnymi ich przedstawicielami są np. butylometoksydibenzoilometan (INCI Butyl Methoxydibenzoylmethane) oraz benzofenon-3 (INCI Benzophenone-3). Oba surowce są efektywnymi środkami promieniochronnymi, pierwszy głównie w zakresie promieniowania UVA, drugi natomiast UVB.

Kolejny segment środków wykorzystywanych w recepturach preparatów słonecznych stanowią stałe, nierozpuszczalne związki naturalne pochodzenia mineralnego, które tworzą na powierzchni skóry cienki film, od którego odbijane są promienie słoneczne. Zaliczamy do nich ditlenek tytanu i tlenek cynku, które działają w szerokim zakresie zarówno promieniowania UVA, jak i UVB. Surowce te są fotostabilne, a ich jakość kosmetyczna i działanie uwarunkowane są w dużej mierze stopniem rozdrobnienia.

W przypadku wyrobów zawierających filtry mineralne o dużych cząsteczkach może pojawić się efekt bielenia skóry. Częściowe rozwiązanie tego problemu stanowią tzw. kosmetyki  tinted, zawierające odpowiednio dobrany barwnik, który lekko tonuje i koryguje jej koloryt. Do istotnych ich wad należy również łatwość ścierania, która może wpływać na obniżenie właściwości ochronnych preparatu. Efekt ten może się dodatkowo pogłębiać, kiedy kosmetyk z filtrem wykorzystywany jest jako warstwa ochronna stosowana pod  inne wyroby, szczególnie produkty stałe segmentu kosmetyki kolorowej.

Z tego też powodu produkty przeciwsłoneczne coraz częściej zawierają filtry mineralne w postaci zmikronizowanej, dzięki którym zostają wyeliminowane wszystkie wymienione wady. Spośród związków o takich właściwościach należy wymienić pochodną triazyny (INCI - Methylene Bis-Benzotriazolyl Tetramethylbutylphenol). Surowiec ten absorbuje zarówno promieniowanie z zakresu UVA, jak i UVB. Ponadto jego struktura krystaliczna powoduje, że cechuje się on zdolnością do odbijania promieniowania ultrafioletowego, co zapewnia mu wyjątkową efektywność promieniochronną.

Na szczególną uwagę w ofercie aptek zasługują preparaty przeciwsłoneczne zawierające nowoczesne surowce łączące cechy filtrów chemicznych - pochłaniających, jak i fizycznych - odbijających promienie UV.

Warunkiem bezpiecznego stosowania preparatów przeciwsłonecznych jest ich udokumentowana, oparta na wiarygodnej, powtarzalnej metodzie oznaczania, efektywność ochrony przeciwsłonecznej. Najczęściej pojawiającym się wskaźnikiem charakteryzującym tę skuteczność jest współczynnik ochrony słonecznej określany jako SPF, czyli Sun Protection Factor. Jego wielkość definiowana jest jako stosunek progowego czasu naświetlania potrzebnego do wystąpienia pierwszego rumienia na skórze chronionej badanym preparatem do progowego czasu naświetlania koniecznego do wystąpienia rumienia na skórze niechronionej.