CBCT (tomografia stożkowa) – przebieg badania, wskazania, wady i zalety

CBCT to szybkie i bezbolesne badanie z zakresu diagnostyki obrazowej, znajdujące zastosowanie w wielu dziedzinach stomatologii (m.in. w ortodoncji i chirurgii szczękowo-twarzowej), a także w radioterapii i laryngologii. Tomografia CBCT pozwala na precyzyjną ocenę stanu zębów, szczęki, żuchwy, zatok czy stawów skroniowo-żuchwowych.

Co to jest tomografia stożkowa CBCT?

CBCT (ang. Cone Beam Computed Tomography) jest nazywana również stożkową tomografią komputerową lub stomatologiczną tomografią wolumetryczną. Określenie „stożkowa” podchodzi od wykorzystywanej w trakcie badania wiązki promieniowania, która ma kształt stożka. Podczas tomografii CBCT lampa rentgenowska wykonuje obrót wokół głowy pacjenta, co pozwala na zebranie dużej ilości danych, umożliwiając tym samym uzyskanie szczegółowego obrazu badanego obszaru. Badanie CBCT charakteryzuje się większą dokładnością niż badanie RTG. Możliwe jest wykonanie rekonstrukcji (przetworzenia) skanów na obraz trójwymiarowy, co pozwala lekarzowi na obejrzenie badanej struktury pod dowolnym kątem. Dzięki zniwelowaniu nakładania się tkanek CBCT obciążona jest niskim ryzykiem wystąpienia artefaktów (zakłóceń), możliwe jest jednak ich powstanie, jeśli w trakcie skanowania pacjent się poruszy lub gdy w obrębie głowy będą się znajdować metalowe elementy. Obraz uzyskuje się w formie cyfrowej na komputerze, a pacjent dostaje wynik na płycie CD/DVD.

CBCT – wskazania do badania

Badanie CBCT ma zastosowanie praktycznie w każdej dziedzinie stomatologii. Tomografię stożkową wykonuje się w celu oceny struktur zębowych przed zabiegami implantacji, w diagnostyce zębów zatrzymanych, nadliczbowych i dodatkowych, schorzeń stawów skroniowo-żuchwowych i wad twarzoczaszki. CBCT jest także przydatna w planowaniu leczenia ortodontycznego, lecz metodą z wyboru w tej dziedzinie nadal jest zdjęcie pantomograficzne, ze względu na ekspozycję pacjenta na mniejszą dawki promieniowania. Badanie tomografii stożkowej wykonuje się również po urazach twarzoczaszki, ponieważ pozwala ono na dostrzeżenie nawet niewielkich złamań. Kolejnym wskazaniem do przeprowadzenia CBCT jest ocena przed rozpoczęciem leczenia kanałowego, ocena próchnicy czy chorób przyzębia, a także sytuacja, gdy zwykłe badanie RTG nie przyniesie wystarczających informacji do postawienia diagnozy lub zaplanowania leczenia.

CBCT – przeciwwskazania do badania

Przeciwwskazaniem do wykonania tomografii stożkowej CBCT, ze względu na narażenie na promieniowanie w trakcie badania, jest ciąża. Badanie to charakteryzuje się co prawda mniejszą dawką promieniowania rentgenowskiego niż standardowa tomografia komputerowa, jednak przeprowadzanie tego badania u kobiet w ciąży nie jest wskazane. Wyjątek stanowi sytuacja, w której życie pacjentki jest zagrożone i korzyści z wykonania badania przewyższają ryzyko ewentualnego wpływu promieniowania na płód.

Jak wygląda badanie CBCT?

CBCT to badanie diagnostyczne niewymagające wcześniejszego przygotowania. Przed jego wykonaniem należy zdjąć wszystkie metalowe przedmioty z okolicy głowy, takie jak okulary, biżuteria, spinki do włosów czy aparat słuchowy. Pacjent dostanie do założenia fartuch ołowiany, który ma za zadanie ograniczyć dawkę promieniowania docierającą do ciała. W trakcie badania lampa rentgenowska wykonuje obrót wokół głowy pacjenta. Konieczne jest wówczas, aby pacjent w momencie wykonywania skanu (przez kilka – kilkanaście sekund) pozostał nieruchomo, najlepiej w pozycji, w której został ustawiony przez osobę wykonującą badanie. Najczęściej jest to pozycja stojąca lub siedząca. 

CBCT – cena/refundacja, skierowanie

Skierowanie na wykonanie CBCT jest konieczne zarówno w przypadku badań refundowanych, jak i tych opłacanych przez pacjenta. Skierowanie może wystawić stomatolog lub inny lekarz specjalista. Cena tomografii stożkowej zależy od badanego obszaru oraz od placówki wykonującej badanie. CBCT zatok kosztuje około 170 zł, CBCT szczęki lub żuchwy – od 165 do 250 zł, a CBCT wszystkich zębów (badanie łączone szczęki i żuchwy) – od 220 do 350 zł. Cena CBCT stawów skroniowo-żuchwowych wynosi od 165 (badanie w jednej pozycji) do 450 zł (badanie czynnościowe – w zwarciu i rozwarciu). W niektórych pracowniach wykonanie opisu przez lekarza radiologa jest płatne dodatkowo.