Wysokoprzetworzona żywność zagrożeniem dla zdrowia
Katarzyna Szulik

Wysokoprzetworzona żywność zagrożeniem dla zdrowia

Dwa duże europejskie badania opublikowane na łamach czasopisma „The BMJ” wykazały bezpośrednią relację między spożyciem żywności wysokoprzetworzonej (ultraprzetworzonej) a ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia i śmierci.

Za ultraprzetworzone produkty spożywcze uważa się pakowane wyroby piekarnicze i przekąski, napoje gazowane, słodkie płatki zbożowe, gotowe posiłki zawierające dodatki do żywności, odwodnione zupy warzywne, a także odtworzone produkty mięsne i rybne, które często zawierają wysoki poziom dodanego cukru, tłuszczu i/lub soli, ale brakuje im witamin oraz błonnika. Uważa się, że stanowią one od 25 do nawet 60% dziennych źródeł energii w wielu krajach.

Wcześniejsze badania łączyły spożycie ultraprzetworzonej żywności z wyższym ryzykiem otyłości, wysokiego ciśnienia krwi, wysokiego poziomu cholesterolu i niektórych nowotworów, ale wciąż nie istnieją niezbite dowody na bezpośredni związek między tymi zjawiskami.

Wysokoprzetworzona żywność szkodzi sercu

W pierwszym badaniu naukowcy z Francji i Brazylii ocenili potencjalne powiązania między ultraprzetworzoną żywnością a ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych oraz mózgowo-naczyniowych (stanów wpływających na dopływ krwi do serca i mózgu). Ich odkrycia opierają się na danych o zdrowiu 105 159 francuskich dorosłych (21% mężczyzn, 79% kobiet) ze średnią wieku 43 lata, którzy wypełnili mniej więcej 6 (trwających 24 godziny) kwestionariuszy dietetycznych, aby zmierzyć zwykłe spożycie 3 300 różnych produktów spożywczych w ramach NutriNet-Santé study. Pokarmy pogrupowano według stopnia przetworzenia, a wskaźniki zachorowań mierzono przez maksymalny okres obserwacji wynoszący 10 lat (2009-2018).

Wyniki pokazały, że bezwzględny (10%) wzrost udziału ultraprzetworzonej żywności w diecie wiązał się ze znacznie wyższymi wskaźnikami ogólnej choroby układu krążenia, wieńcowej serca i naczyń mózgowych (zwiększenie odpowiednio o 12%, 13% i 11%). Naukowcy odkryli także istotny związek między nieprzetworzoną lub minimalnie przetworzoną żywnością a niższym ryzykiem wszystkich zgłaszanych chorób.

Wysokoprzetworzone jedzenie niesie śmierć?

W drugim badaniu naukowcy z Hiszpanii ocenili możliwe powiązania między spożyciem ultraprzetworzonej żywności a ryzykiem śmierci z jakiejkolwiek przyczyny („śmiertelność całkowita”). Ich wyniki opierają się na analizie stanu zdrowia 19 899 hiszpańskich absolwentów uniwersytetów (7 786 mężczyzn, 12 113 kobiet) ze średnią wieku 38 lat, którzy wypełnili 136-punktowy kwestionariusz dietetyczny w ramach badania Seguimiento Universidad de Navarra (SUN). Ponownie żywność była pogrupowana według stopnia przetworzenia, a zgony mierzono średnio przez 10 lat.

Wyniki pokazały, że wyższe spożycie ultraprzetworzonego jedzenia (więcej niż 4 porcje dziennie) wiązało się z 62% zwiększonym ryzykiem śmiertelności całkowitej w porównaniu z niższym spożyciem (mniej niż 2 porcje dziennie). Dla każdej dodatkowej dziennej porcji  tego rodzaju żywności ryzyko śmiertelności względnie wzrosło o 18% (efekt odpowiedzi na dawkę).

Obydwa badania są obserwacyjne, więc nie można ustalić przyczynowości i istnieje możliwość, że niektóre z zaobserwowanych zagrożeń mogą wynikać z niezmierzonych czynników zakłócających.

Polecane dla Ciebie

Promocja zdrowego żywienia jest kluczowa

W obu badaniach uwzględniono dobrze znane czynniki ryzyka związane ze stylem życia i markery jakości dietetycznej, a odkrycia potwierdzają inne analizy łączące wysokoprzetworzoną żywność ze słabym zdrowiem. W związku z tym zespoły badawcze twierdzą, że polityka ograniczająca udział ultraprzetworzonego pokarmu w diecie i promująca spożycie nieprzetworzonego lub minimalnie przetworzonego jedzenia bywa potrzebna do poprawy zdrowia publicznego na świecie. Ten pogląd jest popierany przez australijskich badaczy, którzy wyrazili swoje stanowisko w powiązanym artykule wstępnym. Wynika z niego, że porady dietetyczne w tym wypadku są stosunkowo proste: należy jeść mniej żywności ultraprzetworzonej i więcej nieprzetworzonej lub minimalnie przetworzonej.

Badania prowadzone w przyszłości powinny zarówno przyglądać się bliżej związkom między ultraprzetworzonym pożywieniem a szkodami zdrowotnymi w różnych populacjach na całym świecie, jak i również zbadać, z czego wypływa szkodliwość (na przykład ze zmiany mikrobiomu jelitowego w sposób, który mógłby zakłócić równowagę energetyczną).

Zdaniem badaczy w międzyczasie politycy powinni przestawić swoje priorytety z przetwórstwa żywności, co grozi pozycjonowaniem ultraprzetworzonego pożywienia jako rozwiązania problemów żywieniowych — w kierunku większego nacisku na promowanie dostępności i przystępności nieprzetworzonych lub minimalnie przetworzonych pokarmów.

Naukowcy twierdzą, że potrzebne są dalsze prace, aby lepiej zrozumieć te efekty, a bezpośrednie (przyczynowe) powiązanie pozostaje do ustalenia. Badania nie pozostawiają jednak wątpliwości, że konieczne jest wdrożenie polityki promującej spożycie świeżej lub minimalnie przetworzonej żywności w stosunku do jej wysokoprzetworzonych odpowiedników.

  1. A. Rico-Campà, I. Alvarez-Alvarez, M. A. Martínez-González i in., Association between consumption of ultra-processed foods and all cause mortality: SUN prospective cohort study, ,,BMJ” [online], l1949 DOI: 10.1136/bmj.l1949, [dostęp: 03.06.2019].
  2. B. Srour, E. Kesse-Guyot, L.K. Fezeu i in., Ultra-processed food intake and risk of cardiovascular disease: prospective cohort study (NutriNet-Santé), ,,BMJ” [online], l1451 DOI: 10.1136/bmj.l1451, [dostęp: 03.06.2019].
  3. M. A. Lawrence, P.I. Baker, Ultra-processed food and adverse health outcomes, ,,BMJ” [online], l2289 DOI: 10.1136/bmj.l2289, [dostęp: 03.06.2019].

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Tłusty Czwartek na zdrowo. Co zamiast pączków?

    Pączek średniej wielkości dostarcza ok. 300 kalorii. W Tłusty Czwartek najczęściej zjadamy więcej niż jeden, często przy tej okazji kosztujemy również popularnych faworków, co w sumie daje bardzo dużą ilość dostarczanych kalorii. Niestety po zjedzeniu tłustych pączków możemy odczuwać nieprzyjemną zgagę lub niestrawność.

  • W Tłusty Czwartek nie zapomnij o zdrowiu

    Zjedzenie przynajmniej pączka w Tłusty Czwartek ma gwarantować pomyślność przez cały nadchodzący rok. W imię tradycji i zdrowia z ich liczbą lepiej nie przesadzać, bo obżarstwo nie przysporzy nam szczęścia, a tylko problemów z wątrobą bądź trzustką.

  • ABC biegania. Od czego zacząć przygodę z bieganiem?

    Bieganie wyszczupla sylwetkę, wzmacnia mięśnie, pozwala na trening w zasadzie w każdych warunkach i okolicznościach. Można biegać zarówno na siłowni (na bieżni), jak i pod gołym niebem. Na początku bieganie wymaga chwili przygotowania i dostosowania swojego organizmu do nowych warunków, jednak w miarę zdobywania doświadczenia i wiedzy staje się codziennym nawykiem. Od czego zacząć, aby nie zrobić sobie krzywdy?

  • Dlaczego warto biegać? Korzyści wynikające z treningów biegowych

    Do zalet biegania, poprawiających nasze zdrowie i możliwości fizyczne, chyba nie trzeba nikogo przekonywać. Regularnie wykonywana aktywność fizyczna przyczynia się do poprawy parametrów krwi, obniżenia odkładającego się w naczyniach cholesterolu, uregulowania glikemii i uwrażliwienia tkanek na insulinę. Zapobiega to rozwijaniu się chorób, takich jak cukrzyca, miażdżyca tętnic, choroby serca i układu krążenia. Jeśli należysz do osób, które bardziej niż zasadę „lepiej zapobiegać niż leczyć” cenią efektywność w pracy – tutaj również bieganie może okazać się czynnikiem wpływającym na Twoje lepsze wyniki. Dlaczego warto uwzględnić biegową terapię antystresową w naszym planie dnia?

  • Blue Monday – co to jest? Kiedy wypada? Czy Blue Monday to mit?

    Blue Monday to termin określający najbardziej depresyjny dzień w roku. Według wyliczeń twórcy tej teorii przypada on na trzeci poniedziałek stycznia. To właśnie w tym dniu we wszystkich mediach słyszymy o niebieskim poniedziałku. Wiele osób zastanawia się wówczas, ile jest prawdy w teorii Blue Monday.

  • Posiłek potreningowy – czy trzeba go jeść? Co najlepiej jeść po treningu?

    Posiłek potreningowy to jedzenie, które zazwyczaj jest spożywane po to, aby zapewnić organizmowi odpowiednie zasoby energetyczne i składniki odżywcze do prawidłowej regeneracji i rozwoju mięśni. Mogą to być na przykład jogurty, batony energetyczne lub specjalne suplementy diety. Co jeść po treningu na masę, a co podczas redukcji? Kto powinien uzupełniać „węgle” w trakcie treningu?  

  • Nunchi – na czym polega koreański przepis na relacje międzyludzkie?

    Czym jest tajemnicze nunchi – element koreańskiej kultury, który ma zapewnić zdrowe relacje międzyludzkie, a co za tym idzie również dobrostan psychiczny. Czy taka strategia ma szansę sprawdzić się także w Polsce?  

  • Jak się przygotować do maratonu?

    Przygotowania do maratonu należy rozpocząć jak najwcześniej. Specjaliści zalecają, aby stopniowo zwiększać dystans treningów biegowych. Poprawę wydolności organizmu można uzyskać również poprzez inne formy aktywności – pływanie czy jazdę na rowerze. W czasie treningów ważna jest także regeneracja i wykonywanie przerw w cyklach ćwiczeń. Dostępnych jest szereg zabiegów sprzyjających regeneracji powysiłkowej, np. pole magnetyczne i masaż pneumatyczny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij