Wysokoprzetworzona żywność zagrożeniem dla zdrowia
Katarzyna Szulik

Wysokoprzetworzona żywność zagrożeniem dla zdrowia

Dwa duże europejskie badania opublikowane na łamach czasopisma „The BMJ” wykazały bezpośrednią relację między spożyciem żywności wysokoprzetworzonej (ultraprzetworzonej) a ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia i śmierci.

Za ultraprzetworzone produkty spożywcze uważa się pakowane wyroby piekarnicze i przekąski, napoje gazowane, słodkie płatki zbożowe, gotowe posiłki zawierające dodatki do żywności, odwodnione zupy warzywne, a także odtworzone produkty mięsne i rybne, które często zawierają wysoki poziom dodanego cukru, tłuszczu i/lub soli, ale brakuje im witamin oraz błonnika. Uważa się, że stanowią one od 25 do nawet 60% dziennych źródeł energii w wielu krajach.

Wcześniejsze badania łączyły spożycie ultraprzetworzonej żywności z wyższym ryzykiem otyłości, wysokiego ciśnienia krwi, wysokiego poziomu cholesterolu i niektórych nowotworów, ale wciąż nie istnieją niezbite dowody na bezpośredni związek między tymi zjawiskami.

Wysokoprzetworzona żywność szkodzi sercu

W pierwszym badaniu naukowcy z Francji i Brazylii ocenili potencjalne powiązania między ultraprzetworzoną żywnością a ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych oraz mózgowo-naczyniowych (stanów wpływających na dopływ krwi do serca i mózgu). Ich odkrycia opierają się na danych o zdrowiu 105 159 francuskich dorosłych (21% mężczyzn, 79% kobiet) ze średnią wieku 43 lata, którzy wypełnili mniej więcej 6 (trwających 24 godziny) kwestionariuszy dietetycznych, aby zmierzyć zwykłe spożycie 3 300 różnych produktów spożywczych w ramach NutriNet-Santé study. Pokarmy pogrupowano według stopnia przetworzenia, a wskaźniki zachorowań mierzono przez maksymalny okres obserwacji wynoszący 10 lat (2009-2018).

Wyniki pokazały, że bezwzględny (10%) wzrost udziału ultraprzetworzonej żywności w diecie wiązał się ze znacznie wyższymi wskaźnikami ogólnej choroby układu krążenia, wieńcowej serca i naczyń mózgowych (zwiększenie odpowiednio o 12%, 13% i 11%). Naukowcy odkryli także istotny związek między nieprzetworzoną lub minimalnie przetworzoną żywnością a niższym ryzykiem wszystkich zgłaszanych chorób.

Wysokoprzetworzone jedzenie niesie śmierć?

W drugim badaniu naukowcy z Hiszpanii ocenili możliwe powiązania między spożyciem ultraprzetworzonej żywności a ryzykiem śmierci z jakiejkolwiek przyczyny („śmiertelność całkowita”). Ich wyniki opierają się na analizie stanu zdrowia 19 899 hiszpańskich absolwentów uniwersytetów (7 786 mężczyzn, 12 113 kobiet) ze średnią wieku 38 lat, którzy wypełnili 136-punktowy kwestionariusz dietetyczny w ramach badania Seguimiento Universidad de Navarra (SUN). Ponownie żywność była pogrupowana według stopnia przetworzenia, a zgony mierzono średnio przez 10 lat.

Wyniki pokazały, że wyższe spożycie ultraprzetworzonego jedzenia (więcej niż 4 porcje dziennie) wiązało się z 62% zwiększonym ryzykiem śmiertelności całkowitej w porównaniu z niższym spożyciem (mniej niż 2 porcje dziennie). Dla każdej dodatkowej dziennej porcji  tego rodzaju żywności ryzyko śmiertelności względnie wzrosło o 18% (efekt odpowiedzi na dawkę).

Obydwa badania są obserwacyjne, więc nie można ustalić przyczynowości i istnieje możliwość, że niektóre z zaobserwowanych zagrożeń mogą wynikać z niezmierzonych czynników zakłócających.

Powiązane produkty

Promocja zdrowego żywienia jest kluczowa

W obu badaniach uwzględniono dobrze znane czynniki ryzyka związane ze stylem życia i markery jakości dietetycznej, a odkrycia potwierdzają inne analizy łączące wysokoprzetworzoną żywność ze słabym zdrowiem. W związku z tym zespoły badawcze twierdzą, że polityka ograniczająca udział ultraprzetworzonego pokarmu w diecie i promująca spożycie nieprzetworzonego lub minimalnie przetworzonego jedzenia bywa potrzebna do poprawy zdrowia publicznego na świecie. Ten pogląd jest popierany przez australijskich badaczy, którzy wyrazili swoje stanowisko w powiązanym artykule wstępnym. Wynika z niego, że porady dietetyczne w tym wypadku są stosunkowo proste: należy jeść mniej żywności ultraprzetworzonej i więcej nieprzetworzonej lub minimalnie przetworzonej.

Badania prowadzone w przyszłości powinny zarówno przyglądać się bliżej związkom między ultraprzetworzonym pożywieniem a szkodami zdrowotnymi w różnych populacjach na całym świecie, jak i również zbadać, z czego wypływa szkodliwość (na przykład ze zmiany mikrobiomu jelitowego w sposób, który mógłby zakłócić równowagę energetyczną).

Zdaniem badaczy w międzyczasie politycy powinni przestawić swoje priorytety z przetwórstwa żywności, co grozi pozycjonowaniem ultraprzetworzonego pożywienia jako rozwiązania problemów żywieniowych — w kierunku większego nacisku na promowanie dostępności i przystępności nieprzetworzonych lub minimalnie przetworzonych pokarmów.

Naukowcy twierdzą, że potrzebne są dalsze prace, aby lepiej zrozumieć te efekty, a bezpośrednie (przyczynowe) powiązanie pozostaje do ustalenia. Badania nie pozostawiają jednak wątpliwości, że konieczne jest wdrożenie polityki promującej spożycie świeżej lub minimalnie przetworzonej żywności w stosunku do jej wysokoprzetworzonych odpowiedników.

  1. A. Rico-Campà, I. Alvarez-Alvarez, M. A. Martínez-González i in., Association between consumption of ultra-processed foods and all cause mortality: SUN prospective cohort study, ,,BMJ” [online], l1949 DOI: 10.1136/bmj.l1949, [dostęp: 03.06.2019].
  2. B. Srour, E. Kesse-Guyot, L.K. Fezeu i in., Ultra-processed food intake and risk of cardiovascular disease: prospective cohort study (NutriNet-Santé), ,,BMJ” [online], l1451 DOI: 10.1136/bmj.l1451, [dostęp: 03.06.2019].
  3. M. A. Lawrence, P.I. Baker, Ultra-processed food and adverse health outcomes, ,,BMJ” [online], l2289 DOI: 10.1136/bmj.l2289, [dostęp: 03.06.2019].

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • O to musisz zadbać jesienią w trosce o odporność, skórę, sen i udany powrót na siłownię

    Jesień to pora roku, która może wyjątkowo dać się nam we znaki. To okres przejściowy między krótkim rękawem a kurtką, długimi dniami a szybką szarówką, powrót z wakacji do szkoły oraz powrót do rutyny związanej z dietą czy aktywnością fizyczną. Co zrobić, żeby nie przebodźcować swojego organizmu, wzmocnić odporność, ukoić zmęczone mięśnie i zasypiać bez problemu?

  • Jesienne osłabienie organizmu - jak uniknąć choroby?

    Jesienna aura sprzyja nie tylko obniżeniu nastroju, ale również osłabieniu organizmu, co powoduje, że jesteśmy bardziej podatni na infekcje i częściej chorujemy. Poznaj kilka sposobów na wzmocnienie organizmu i ograniczenie ryzyka wystąpienia choroby.

  • Dynia – wartości odżywcze i właściwości lecznicze. Dietetyczne przepisy z dynią

    Dynia jest warzywem bogatym w witaminy i minerały – m.in. w magnez, selen, potas i cynk. Stanowi także źródło białka i błonnika pokarmowego. Kto powinien włączyć ją do swojej diety? Jakie właściwości mają pestki z dyni i olej z dyni? Czy to warzywo będzie odpowiednie dla cukrzyków?

  • Gruszka – właściwości, wartości odżywcze, przepisy

    Jej dodatek do diety może pomóc przy uciążliwych zaparciach. Świetnie sprawdzi się jako element maseczki na przetłuszczającą się cerę. W dodatku pysznie smakuje zarówno w daniach na słodko, jak i na wytrawnie. Gruszka – jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzuje? Czy jedzenie jej może zaszkodzić? Co dobrego przygotować z gruszek?

  • Czym jest układ odpornościowy i jak skutecznie go wspierać?

    Po z natury ciepłym lecie przychodzi sezon jesienny, który wystawia na ciężką próbę nie tylko nasz nastrój, ale również układ odpornościowy, który w tym czasie jest wyjątkowo obciążony. Jest to okres infekcji, często nawracających lub przewlekłych. Istnieją jednak sposoby, aby sobie skutecznie pomóc i zniwelować ryzyko uciążliwych i osłabiających przeziębień, na tle których mogą rozwinąć się dużo poważniejsze choroby, jak zapalenie płuc czy oskrzeli. Spośród czynników mających wpływ na prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny, niewątpliwie ogromne znaczenie ma zdrowa dieta.

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Czy proteinowa dieta Dukana działa? Fazy diety i skutki uboczne

    Dieta Dukana jest znana inaczej jako dieta proteinowa, białkowa oraz Protal (z jęz. fr. protéines alternatives). Pomysłodawcą tej słynnej diety jest były francuski dietetyk Pierre Dukan, który w 2013 roku otrzymał zakaz wykonywania zawodu lekarza na terenie Francji. Mimo to dieta Dukana zyskała w ostatnich latach miano jednej z najpopularniejszych diet odchudzających na całym świecie i stanowi model żywienia dla wielu osób.

  • Kiwi – właściwości odżywcze, wartości

    Kiwi jest niezwykle popularnym owocem, który nazywany bywa również chińskim agrestem. Owoce kiwi są jagodami, a ich miąższ jest soczysty, galaretowaty i zasobny w brązowe lub czarne nasiona. Kiwi zawiera wiele różnych składników bioaktywnych (m.in. witamin, składników mineralnych, karotenoidów i polifenoli), dzięki czemu wywiera pozytywny wpływ na organizm człowieka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij