Poznaj strategie walki ze skutkami choroby Alzheimera

W stadium lekkim chory może mieć problemy z pamięcią, mową, orientacją, zrozumieniem pytań i wykonywaniem codziennych czynności – na przykład z zarządzaniem budżetem. To właśnie w tym stadium najczęściej diagnozuje się chorobę Alzheimera. W średnim stadium problemy pogłębiają się, chory wymaga opieki innych osób. W najbardziej zaawansowanym etapie pacjent prowadzi fotelowo-łóżkowy lub łóżkowy tryb życia. Na każdym z tych etapów obserwuje się zróżnicowane problemy rzutujące na stan odżywienia chorego – między innymi utratę apetytu, węchu i smaku, które są czynnikami ryzyka niedożywienia. Ponadto chorzy zapominają o konieczności przyjęcia posiłku lub o już spożytym przed chwilą posiłku. Często uważają, że posiłki lub pewne produkty są trujące. Badania obserwacyjne dowodzą większej akceptacji smaku słodkiego, co rodzi za sobą zbyt częste preferowanie słodyczy w codziennym jadłospisie. Chorzy często zwracają uwagę, że ulubione potrawy nie mają już smaku takiego jak dawniej.

Zróżnicowane zachowania żywieniowe

Na każdym etapie choroby możemy zaobserwować różne zachowania żywieniowe powodujące trudności w karmieniu chorego, co bezpośrednio wpływa na ilość przyjętego pokarmu. Badania dowodzą, że wraz z progresją choroby rośnie odsetek osób z niedożywieniem. Na początku choroby pacjent samodzielnie spożywa posiłek, choć czasami chory nie wykazuje zainteresowania jedzeniem. W miarę rozwoju choroby pacjent wymaga karmienia, na tym etapie zakrywa usta ręką, wypluwa jedzenie, odpycha opiekuna podczas karmienia lub odwraca głowę. Zdarzają się też zachowania bardziej agresywne jak gryzienie czy bicie. Później dołączają się problemy z unikaniem posiłków, konsumpcją niejadalnych rzeczy. Pacjent w trakcie posiłku wydaje się rozkojarzony, zdezorientowany. W kolejnych etapach chorzy preferują pokarmy o konsystencji płynnej, ale jednocześnie nie wypijają odpowiedniej ilości płynów, co prowadzi do odwodnienia. Pacjenci mają tendencje do jedzenia tylko wybranych, zaakceptowanych produktów, co znacząco ogranicza wachlarz składników odżywczych pobranych wraz z dietą.

Jednym z istotniejszych problemów są zaburzenia połykania (dysfagia), początkowo obejmujące fazę ustną a później gardłową połykania. Pacjent zaciska wargi lub po przyjęciu kęsa wypluwa bądź przetrzymuje jedzenie w jamie ustnej. Jednak z punktu widzenia   bezpieczeństwa połykania najważniejsza jest obserwacja chorego pod kątem występowania kaszlu w trakcie lub po posiłku, odchrząkiwanie, zmiana głosu na mokry, a także zalegania pokarmu w jamie ustnej, np. na języku.

Problem z przyjmowaniem leków

Chorzy ze względu między innymi na zaburzenia połykania mają trudności z połykaniem leków. Należy podkreślić, że Pacjenci często przyjmują leki z powodu chorób współistniejących, które mogą mieć wpływ na zmiany masy ciała lub odczuwanie suchości w ustach.

Problem z komunikacją 

Pacjenci w średnim, a zwłaszcza ciężkim stadium choroby nie potrafią opowiedzieć o swoich dolegliwościach. Poza tym należy rozważyć wpływ chorób współistniejących. Często dolegliwości bólowe są wyrażane odmową posiłku, brakiem apetytu. 

Problem z niedożywieniem

Szereg czynników zwiększa ryzyko niedożywienia – choćby utrata apetytu (powodowana przez leki), problemy z połykaniem, zmiana zachowań żywieniowych czy utrata samodzielności. Pomimo podejmowanych określonych działań chory nadal może tracić masę ciała. Przyjmuje się, że utrata masy ciała powyżej 5% w ciągu 3 miesięcy i powyżej 10% w nieokreślonym czasie wskazuje na niedożywienie. Badania podkreślają znaczną skalę występowania sarkopenii, czyli utraty masy i siły mięśniowej, co niekorzystnie wpływa na stan funkcjonalny. W profilaktyce sarkopenii oprócz aktywności fizycznej zaleca się – przy braku przeciwwskazań – zwiększoną podaż białka. Badania obserwacyjne wskazują, iż większość chorych spożywała główny posiłek przez ponad 45 minut – w dodatku tylko połowę porcji.

Warto dodać, iż kwasy omega-3 (EPA i DHA), urydyna oraz cholina stanowią kluczowe składniki biorące udział w syntezie fosfolipidowej błony synaptycznej, co jest ważne w chorobach neurodegeneracyjnych. Ponadto zaobserwowano, iż podawanie kwasów omega-3 wraz z witaminami z grupy B, a zwłaszcza kwasu foliowego, witaminy B6 i B12, poprawiło pamięć i inne funkcje poznawcze po kilku miesiącach stosowania, choć tylko u osób z lekkim stadium choroby. Zatem w przypadku wskazań można podjąć suplementację diety ww. składnikami pod kontrolą dietetyka i lekarza celem opóźnienia rozwoju choroby.