Doula przy porodzie – w czym może pomóc?

Ciąża, poród i połóg to wyjątkowy czas dla każdej matki, związany nie tylko z wyczekiwaniem i radością z przyjścia na świat dziecka, ale też ze stresem, bólem i niepokojem. Ten zwłaszcza na etapie porodu łagodzić powinny położne, specjalnie wykwalifikowane medycznie do opieki nad rodzącą i jej dzieckiem. W szpitalach jednak ich możliwości bywają ograniczone brakiem czasu i natłokiem formalności, przez co nie mogą wspierać kobiety w sposób, którego mogłaby oczekiwać. Tę lukę emocjonalną może wypełnić doula, która korzystając z własnych doświadczeń związanych z macierzyństwem wspiera kobietę często od momentu rozpoczęcia ciąży, przez poród po pierwsze chwile tuż po nim. 

Nauka wspiera doule

Zbawienny wpływ douli na rodzące dostrzeżono już ponad pół wieku temu. W latach 70. Ubiegłego wieku Amerykanie dr Mashall Klaus i dr Josh Kennel dowiedli, że kobiety rodzące w towarzystwie osoby, w której czuły oparcie, rodziły szybciej, rzadziej sięgały po medyczne formy znieczulenia i były mniej narażone na porodowe komplikacje.

Zgodnie z definicją, którą posługuje się Stowarzyszenie Doula w Polsce, czyli aktualnie jedyny oficjalny organ certyfikujący kobiety chcące wykonywać tę profesję (doula w świetle prawa jest zawodem od 2015 roku ), doula jest wykształconą i doświadczoną w swoim macierzyństwie kobietą, która zapewnia ciągłe oaz niemedyczne, emocjonalne, informacyjne i fizyczne wsparcie matce i jej rodzinie w czasie ciąży, porodu i po porodzie. Oznacza to, że doula może być obecna także na Sali porodowej podczas porodu fizjologicznego np. w zastępstwie ojca dziecka, ponieważ zgodnie z polskim prawem rodzącej w takiej sytuacji może towarzyszyć jedna, wybrana przez nią i niekoniecznie spokrewniona osoba. 

Wsparcie niemedyczne

Jak podkreślono, doula udziela rodzącej wsparcie niemedycznego, co oznacza, że na żadnym etapie nie może wchodzić w kompetencje lekarza czy położnej. Co więcej, nawet jeśli ma wykształcenie medyczne, w swojej pracy nie występuje z pozycji ekspertki z tego zakresu. Niezależnie od typu wyksztalcenia doula powinna oczywiście dysponować wiedzą z zakresu przebiegu ciąży, porodu i połogu, ale nie po to, żeby ingerować w pracę lekarza lub położnej, ale przede wszystkim by móc dostarczać informacji rodzącej. Dodatkowo, jeśli podstawowe wykształcenie douli mogłoby także przydać się rodzącej z jakichś względów, udzielanie porad z tego zakresu powinno być ściśle oddzielone od pracy douli. Ma ona swoją ściśle określoną i z założenia intymną rolę, której powinna przestrzegać. 

Kompetencje douli

Wspomniane Stowarzyszenie opracowało również zasady postępowania i kodeks etyczny postępowania douli, która w jego myśl oferuje:

•    spotkania przed porodem,
•    pomoc w opracowaniu planu porodu (w tym m.in. pozycję porodową lub miejsce jego przebiegu, jeśli szpital oferuje szersze możliwości w tym względzie),
•    wsparcie telefoniczne/e-mailowe,
•    „gotowość porodową” przez wcześniej ustalony czas,
•    ciągłość wsparcia w czasie porodu i po nim,
•    kontakt/wizyty w połogu,
•    wsparcie w zakresie opieki, karmienia i pielęgnacji noworodka,
•    wsparcie emocjonalne w połogu.

To w jaki sposób wygląda współpraca matki i douli jest więc kwestią całkowicie indywidualną i wynikającą z jej preferencji. Wspierająca może, ale nie musi towarzyszyć jej przy porodzie, a zakres pomocy jest ustalany wcześniej. Doula w największym stopniu zbliża się do położnej, gdy oferuje matce masaże, np., pleców lub łydek, które łagodzą ból porodowy, a także pomaga w porodzie w pozycji wertykalnej (na stojąco), która siłą rzeczy wymaga dodatkowego wsparcia. Jej pomoc może ograniczyć się do rozmowy w czasie porodu, ale część kobiet zamiast niej prosi np. o puszczenie w słuchawkach ulubionej muzyki lub czytanie książek na głos. 

Doula może udzielić wsparcia także kobiecie przygotowującej się do porodu przez cięcie cesarskie. W takiej sytuacji nie może ona być obecna na Sali porodowej, ale jej rola rośnie tuż po operacji. Wówczas, gdy kobieta odzyskuje siły po porodzie, może czasowo przejąć rolę opiekunki dziecka, zajmować się kangurowaniem (noszeniem go) i asystować przy myciu lub ubieraniu matki.

Doula w szpitalu

Biorąc pod uwagę liczbę douli aktywnie działających w Polsce, ich obecność przy porodzie bywa różnie przyjmowana przez położne lub lekarzy. Personel medyczny powinien obowiązkowo być informowany o tym fakcie, najlepiej z omówieniem sposobów wsparcia, jakie oferuje matce. Doule są obecne przede wszystkim przy porodach fizjologicznych, przebiegających bez komplikacji, podczas których mogą możliwie najbardziej efektywnie wspierać matkę i położną w jej zadaniu. 

Warunkiem praktykowania zawodu douli w Polsce jest przejście odpowiednich kursów. Szkolenia podstawowe z tego zakresu prowadzą Stowarzyszenie Doula w Polsce oraz Fundacja Rodzić po Ludzku. Po nim przyszła doula musi odbyć staż pod okiem douli-mentorki, po którym następuje egzamin certyfikujący sprawdzający jej kompetencje. Doula certyfikowana może wykonywać swój zawód samodzielnie. Koszt wynajęcia douli, w zależności od rejonu Polski i zakresu współpracy, to około 1,5 tys. złotych. 

Źródło: Gazeta Wyborcza Bydgoszcz, Stowarzyszenie Doula w Polsce