Szczepionka na dur brzuszny (tyfus)
Barbara Bukowska

Dur brzuszny (tyfus) – szczepionki, objawy i przyczyny

Chociaż w Polsce i w Europie występują już tylko pojedyncze przypadki duru brzuszny (tyfusu) to w wielu regionach świata nadal jest to bardzo niebezpieczna choroba. Dlatego turyści i osoby podróżujące międzykontynentalnie powinny wziąć pod uwagę zagrożenie, jakie związane jest z durem brzusznym.

Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis), zwany inaczej tyfusem lub tyfusem brzusznym, jest ogólnoustrojową chorobą bakteryjną, którą wywołuje Gram-ujemna pałeczka, Salmonella enterica, a konkretnie serotyp typhi (Salmonella typhi). Okres inkubacji trwa od 1 do 3 tygodni. Nieleczony dur brzuszny ma ciężki przebieg, w którym wyróżnić można trzy odrębne etapy. Każdy z nich trwa ok. 7 dni.

Dur brzuszny – objawy. Jakie są objawy tyfusu?

W pierwszym tygodniu choroby obserwuje się powolny wzrost temperatury ciała, a u chorych stwierdza się również bradykardię, złe samopoczucie, ból głowy i kaszel, rzadziej – krwawienie z nosa i bóle brzucha. W drugim tygodniu dominuje zmęczenie, wysoka gorączka, utrzymująca się na poziomie 40ºC, oraz postępująca bradykardia. Może wystąpić delirium, w przebiegu którego przeplatają się okresy wyciszenia pacjenta i gwałtownego pobudzenia. Temu delirium dur brzuszny zawdzięcza swą inną nazwę – gorączka nerwowa.

U niektórych pacjentów pojawia się charakterystyczny objaw duru brzusznego wysypka na brzuchu i w dolnej części klatki piersiowej (tzw. różyczka durowa). Występują ponadto silne bóle brzucha i biegunka, choć zdarzają się również zaparcia. Charakterystyczna jest również hepatosplenomegalia, czyli powiększenie wątroby i śledziony.

W trzecim tygodniu stan pacjenta pogarsza się, objawy tyfusu pogłębiają, a dodatkowo dochodzi do rozwoju licznych powikłań, m.in.: krwawienia z przewodu pokarmowego, zapalenia pęcherzyka żółciowego, płuc, mózgu lub otrzewnej, objawów neuropsychiatrycznych, posocznicy. Jeśli w tej fazie choroby nie dojdzie do zgonu (co dotyczy 10–30% pacjentów), rozpoczyna się czwarty okres choroby, czyli powolna rekonwalescencja: poprawa samopoczucia, normalizacja temperatury ciała, zwiększenie łaknienia i stopniowy przyrost masy ciała.

Dzieci, w odróżnieniu od dorosłych, z reguły łagodnie przechodzą dur brzuszny. Typowym dla nich objawem jest stałe powiększenie śledziony, a najczęstszym powikłaniem – zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Występowanie duru brzusznego

Dur brzuszny występuje na całym świecie. Szczególnie wysokie ryzyko zachorowania dotyczy rejonów o niskim poziomie higieny. Szacuje się, że na tyfus co roku choruje ponad 20 milionów osób, z czego 200 tys. umiera. Do obszarów częstego występowania duru brzusznego zalicza się:

  • Azję Południową (Indie, Nepal),
  • Azję Południowo-Wschodnią (Indonezję),
  • Amerykę Południową (Peru),
  • Afrykę Północną i Zachodnią.

Powiązane produkty

Dur brzuszny – szczepienie

Kalendarz szczepień nie uwzględnia szczepienia przeciwko durowi brzusznemu, jednak jego wykonanie zaleca się personelowi medycznemu i wojskowemu, osobom udającym się w podróż w rejony wysokiego ryzyka zachorowania oraz migrantom.

Na rynku dostępne są trzy rodzaje szczepionek na dur brzuszny:

  • żywa, do stosowania doustnego (Vivotif);
  • inaktywowana, która zawiera całe komórki pałeczek duru brzusznego (szczepionka durowa – Ty lub durowo-tężcowa – Tyt);
  • polisacharydowa, w skład której wchodzi oczyszczony polisacharyd otoczkowy bakterii (dostępna pod nazwą Typhim Vi).

Schemat szczepienia na tyfus szczepionką do stosowania doustnego zakłada przyjęcie trzech dawek w ciągu 5 dni, szczepionką inaktywowaną – trzech dawek w ciągu roku, a w przypadku Typhim Vi uodpornienie następuje już po przyjęciu jednej dawki.

Szczepienia przeciwko durowi brzusznemu powinny być wykonane co najmniej 10 dni przed planowanym wyjazdem. Niezależnie od rodzaju przyjętej szczepionki zaleca się wykonanie szczepienia przypominającego po 3 latach od przyjęcia ostatniej dawki. Szczepienia przeciwko tyfusowi są dobrze tolerowane, najczęściej występujące działania niepożądane związane z ich podaniem to bóle głowy, gorączka, złe samopoczucie.

Cena jednej dawki Typhim Vi, obecnie najczęściej stosowanej szczepionki przeciwko durowi brzusznemu, wynosi ok. 200 zł (dane z II kwartału 2022 r.).

Dur brzuszny – przyczyny

Przyczyny zachorowania na dur brzuszny obejmują spożycie wody lub żywności skażonych bakteriami S. typhi; zaraźliwy może być również kontakt z nieczystościami osób chorych lub będących nosicielami. Pałeczki duru brzusznego, po trafieniu do organizmu drogą pokarmową, lokalizują się w jelicie krętym i namnażają się w pobliskich węzłach chłonnych (krezkowych i zaotrzewnowych). Po około 2 tygodniach uwalniane są do krwi, z którą trafiają do nowych miejsc namnażania, głównie wątroby i dróg żółciowych. Stąd bakterie ponownie przedostają się do jelit. Uwalniana przez nie endotoksyna powoduje miejscowe zmiany zapalno-martwicze, a toksyna krążąca we krwi powoduje uszkodzenia wielonarządowe.

Biorąc pod uwagę źródła zakażenia, udając się w rejony występowania duru brzusznego, należy bezwzględnie przestrzegać zasad higieny. Szczególnie ważne jest mycie rąk przed jedzeniem i przygotowywaniem posiłków, a także gotowanie wody przeznaczonej do picia. Należy również spożywać wyłącznie żywność ze sprawdzonych źródeł.

Badania na dur brzuszny

Wykonanie badań w kierunku duru brzusznego obejmuje przede wszystkim wykonanie posiewów: w pierwszych dniach objawów klinicznych z krwi, w 2. i 3. tygodniu choroby z kału i moczu. Badania serologiczne, mające na celu wykrycie swoistych przeciwciał, można wykonywać od 2. tygodnia choroby.

W procesie diagnozowania ważne jest wykluczenie innych chorób, które czasami mogą dawać bardzo podobne objawy. Tyfus mylony może być z malarią, durem rzekomym czy brucelozą.

Wiele osób utożsamia dur brzuszny z poliomyelitis, mimo że to dwie różne choroby, o odmiennych symptomach i etiologii. Dur brzuszny to również nie to samo co krztusiec, choć rzeczywiście obie jednostki chorobowe są wywoływane przez Gram-ujemne pałeczki.

  1. J.A. Crump, Progress in Typhoid Fever Epidemiology. Clin Infect Dis" 68(Suppl 1): S4-S9, 2019.
  2. K. Korzeniewski. Dur brzuszny. Medycyna Podróży [online], https://medycynatropikalna.pl/choroba/dur-brzuszny [dostęp:] 6.06.2022 r.
  3. C. Masuet-Aumatell, J. Atouguia, Typhoid fever infection – Antibiotic resistance and vaccination strategies: A narrative review. Travel Med Infect Dis" 40: 101946, 2021.
  4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Typhim Vi, www.rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl [online], https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/22441/characteristic [dostęp:] 6.06.2022 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij