Rozpoznanie ciąży

Objawy w pierwszej połowie ciąży

Objawy prawdopodobne odczuwane przez kobietę:

• Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego

Jest to zazwyczaj pierwszy objaw ciąży u zdrowej, regularnie miesiączkującej kobiety. Należy jednak pamiętać, że czasem na początku ciąży u niektórych kobiet może pojawić się delikatne krwawienie lub plamienie w okresie kolejno przypadających miesiączek.

• Nudności, wymioty, ślinotok, zgaga

Występują z bardzo różnym nasileniem u wielu kobiet. Często pojawiają się w godzinach porannych, ale mogą także trwać przez cały dzień. Poranne nudności i wymioty zaczynają się najczęściej w 6-8 tygodniu ciąży i ustępują po 12-14 tygodniach ciąży. W tym okresie kobiety powinny stosować lekkostrawną dietę, jeść często, ale niewielkie posiłki oraz unikać zdenerwowania.

•  Częstsze oddawanie moczu

Objaw ten spowodowany jest działaniem estrogenów i progesteronu, które powodują przekrwienie całego układu moczowego, co zwiększa parcie na mocz. Dodatkowo, wraz z rozwojem ciąży, powiększająca się macica uciska na pęcherz moczowy, co także przyczynia się do częstszego oddawania moczu.

• Zaparcia

Pojawiają się zazwyczaj na początku ciąży i trwają przez cały jej okres. Związane są z działaniem progesteronu, który zwiotcza mięśnie gładkie odpowiedzialne za proces defekacji. W celu zmniejszenia dolegliwości należy stosować lekkostrawną dietę, jak również pić duże ilości płynów.

• Zmiana samopoczucia

Najczęściej jest to zmęczenie, rozdrażnienie, bardzo często występuje także niechęć do niektórych zapachów, potraw oraz zmniejszone bądź zwiększone łaknienie.

•  Bolesność gruczołów sutkowych

Może pojawić się około 6 tygodnia ciąży, związana jest z działaniem progesteronu i estrogenów na miąższ gruczołu sutkowego.

• Zmiany w paznokciach

Czasem płytka paznokciowa staje się cienka, bardziej miękka i łamliwa. Zmiany te mogą pojawić się od 6 tygodnia ciąży.

Objawy obiektywne:  

• Podwyższenie podstawowej temperatury ciała. W okresie wczesnej ciąży temperatura ciała utrzymuje się nieznacznie powyżej 37 stopni przez co najmniej trzy tygodnie od okresu owulacji. Jest to spowodowane dużą produkcją progesteronu.
• Zmiany w gruczołach sutkowych. Pojawiają się około 6-8 tygodnia ciąży i są spowodowane podwyższonym poziomem estrogenów i progesteronu oraz prolaktyny. Zalicza się do nich:

Powiększenie, wzmożone napięcie i obrzmienie piersi,

Poszerzenie żylnych naczyń podskórnych,

Przebarwienie brodawek piersiowych,

Wydzielanie płynu pod wpływem ucisku - widoczne wyraźnie od 12 tygodnia ciąży.

Zmiany w narządach płciowych

• Zasinienie przedsionka i ścian pochwy, rozpulchnienie pochwy, wzmożona elastyczność pochwy. Objawy te związane są z przekrwieniem wywołanym działaniem progesteronu.
• Zmiany w szyjce macicy. Występuje kilka charakterystycznych dla ciąży objawów:

Zasinienie - podobnie jak w pochwie związane jest z przekrwieniem narządu.
Rozpulchnienie - pojawia się zazwyczaj około 4 tygodnia ciąży.
Zmiana śluzu szyjkowego - traci on swą rozciągliwość, przez okres ciąży jest cały czas nierozciągliwy, zmętniały.

• Zmiany w dolnym odcinku macicy - pojawiają się około 6 tygodnia ciąży, charakteryzują się rozpulchnieniem tej części narządu.
• Zmiany w trzonie macicy - pojawiają się prawie od razu od momentu zagnieżdżenia się zarodka, czyli około 4-5 tygodnia ciąży. Polegają na rozpulchnieniu i powiększeniu wymiarów narządu - pod koniec ciąży macica jest ponad 2 razy większa od macicy nieciężarnej.
• Wzmożona wydzielina z pochwy - jest ona najczęściej biała lub szarawa, związana jest z dużą produkcją hormonów płciowych.

Wymienione zmiany w narządach płciowych mogą być oczywiście stwierdzone tylko przez lekarza ginekologa, mającego doświadczenie w rozpoznawaniu subtelnych objawów ciąży w kobiecym organizmie.

Próby ciążowe

Wszystkie próby ciążowe polegają na stwierdzeniu w organizmie kobiety podwyższonego poziomu hormonu gonadotropiny kosmówkowej, czyli beta-HCG. Test potwierdzający ciążę można wykonać samodzielnie w domu (są to testy paskowe, które badają stężenie beta-HCG w moczu, aczkolwiek nie dają one stuprocentowej pewności), jak również w laboratorium, gdzie ocenie zostaje poddana zawartość beta-HCG w surowicy krwi. Jednak dodatni wynik testu niekoniecznie musi świadczyć o ciąży. Istnieją bowiem stany, w których także dochodzi do podniesienia poziomu beta-HCG, np. niektóre nowotwory.

Metody pewne 

• USG: za pomocą badania USG narządów rodnych można uzyskać najwcześniejsze rozpoznanie ciąży, bowiem zapłodniona komórka jajowa widoczna jest już na monitorze urządzenia od 5 tygodnia ciąży.

• Elektrokardiografia płodowa: dzięki temu badania można stwierdzić czynność serca płodu. Badanie wykonuje się od około 12 tygodnia ciąży.

Druga połowa ciąży 

Objawy, które mogą występować u kobiet ciężarnych:

• Zwiększenie owłosienia (hirsutyzm) na twarzy i całym ciele. Jeśli w ogóle występuje, to najczęściej u brunetek mających ciemną karnację.
• Zmiany skórne. Najczęściej mają charakter wzmożonego zabarwienia skóry - zaciemnienie wokół brodawek sutkowych i brzucha, często także pojawiają się rozstępy.

Objawy pewne - stwierdzenie któregokolwiek z nich wystarcza do rozpoznania ciąży

• Ruchy płodu. Wieloródki zaczynają odczuwać ruchy dziecka około 18 tygodnia ciąży, natomiast kobiety nigdy wcześniej nierodzące około 20 tygodnia ciąży. 

• Wyczucie przez lekarza w trakcie badania części płodu. Możliwe od około 22 tygodnia ciąży.

• Wysłuchanie czynności serca płodu. Daje niepodważalną możliwość stwierdzenia ciąży.

Różnicowanie objawów ciążowych z innymi zmianami w organizmie

Wszystkie wyżej wymienione zmiany i objawy doświadczony lekarz musi potrafić zróżnicować z innymi zjawiskami zachodzącymi w organizmie kobiety, nie mającymi żadnego związku z ciążą.

Zatrzymanie krwawienia miesiączkowego. Do jego zahamowania może dojść także w następujących sytuacjach:

•  Duży stres.
• Choroby endokrynologiczne, np. zaburzenia czynności jajników, przysadki czy nadnerczy.
• Choroby i zaburzenia metaboliczne, np. cukrzyca, nieprawidłowe odżywianie (anoreksja).
• Wady narządów płciowych, np. zarośnięcie macicy.

Nudności i wymioty. Mogą być spowodowane:  

• Wzmożonym napięciem emocjonalnym.
• Zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego, np. zatruciem, zakażeniem przewodu pokarmowego, zapaleniem wyrostka robaczkowego, niedrożnością jelit.
• Chorobami neurologicznymi.

Powiększenie się i bolesność gruczołów sutkowych. Do tego stanu mogą przyczyniać się także:

• Ostre lub przewlekłe zapalenie gruczołu sutkowego.
• Zespół napięcia przedmiesiączkowego.
• Ciąża rzekoma.
• Mastopatia.

Częste oddawanie moczu. Objaw ten należy różnicować z:

• Stanami zapalnymi układu moczowego.
• Cukrzycą.
• Stanami napięcia emocjonalnego.

Zwiększona ilość wydzieliny z pochwy. Duża ilość wydzieliny pochwowej może być spowodowana również:  

• Stanami zapalnymi szyjki macicy lub pochwy.
• Rakiem szyjki macicy.
• Endometriozą.

Zmiany zabarwienia błony śluzowej szyjki macicy i pochwy. Często objaw ten spowodowany jest:

• Okresem przedmiesiączkowym.
• Stanami zapalnymi szyjki macicy i pochwy.
• Guzami jajników produkującymi hormony płciowe.

 Zmiany wielkości oraz kształtu szyjki macicy i trzonu macicy. Mogą być związane z: 

• Mięśniakami macicy.
• Ciążą szyjkową.
• Endometriozą. 

Wydzielina z gruczołów sutkowych. Czasem występuje także:  

• Po stosowaniu tabletek antykoncepcyjnych.
• Po niektórych lekach psychotropowych.
• W związku z gruczolakami przysadki lub guzami gruczołu sutkowego oraz niektórymi chorobami endokrynologicznymi.

Podwyższona temperatura ciała. Może być wynikiem stanu zapalnego lub terapii progesteronem.

Dodatnie testy z gonadotropiną kosmówkową. Wynik dodatni może być uzyskany przez:  

• Błąd w laboratorium.
• Zaburzenia hormonalne.
• Nieprawidłową zbiórkę moczu.
• Niektóre nowotwory produkujące beta-HCG.

Co należy zrobić, kiedy kobieta podejrzewa, że jest w ciąży? 

Kobieta zaczyna myśleć, że jest w ciąży, kiedy w planowanym terminie nie występuje u niej krwawienie miesięczne. Wiele kobiet, zwłaszcza tych bardzo młodych, zaczyna zastanawiać się, co powinno zrobić. 

W pierwszej kolejności należy udać się do apteki i zakupić test ciążowy.  

Mechanizm działania domowego testu ciążowego polega na ocenie zawartości poziomu hormonu, jakim jest gonadotropina kosmówkowa (beta-HCG) w moczu. Test taki nigdy nie daje stuprocentowej pewności, ale warto go wykonać. Najbardziej pewny wynik uzyskuje się wtedy, kiedy wykona się test w terminie wystąpienia planowanej miesiączki lub kilka dni później. Wcześniejsze wykonywanie testu, czyli przed terminem miesiączki, daje zdecydowanie mniej wiarygodny wynik.

W aptekach dostępnych jest kilka rodzajów testów ciążowych (w cenach zawartych mniej więcej pomiędzy 10 a 20 zł), których mechanizm działania jest ten sam, a różnią się one tylko między sobą sposobem oceniania stężenia beta-HCG:

• Testy płytkowe - najbardziej popularne, wymagają zebrania moczu w naczyniu (najlepiej, jeśli jest to mocz poranny, bezpośrednio po wstaniu z łóżka) i naniesieniu kilku jego kropel na specjalną płytkę. Wynik uzyskuje się już po kilkunastu sekundach lub kilku minutach w postaci najczęściej różowego (wynik dodatni-ciąża) lub niebieskiego (wynik ujemny-brak ciąży) prążka. Kolory prążków mogą być jednak odwrotne lub zupełnie inne - zależy to od producenta testu.
• Testy w postaci flamastra - test należy umieścić na kilka sekund pod strumieniem moczu, na wynik czeka się około 5 minut.
• Testy paskowe - wymagają zebrania moczu w naczyniu i umieszczeniu w nim specjalnego paska z przeciwciałami skierowanymi przeciwko beta-HCG.

Kolejny krok to wizyta u ginekologa.

Nawet, jeśli domowy test da wynik ujemny (brak ciąży), wizyta u lekarza jest niezbędna. Tylko bowiem lekarz po zbadaniu pacjentki może z całą pewnością stwierdzić lub wykluczyć ciążę. Dodatkowo, lekarz na pewno zleci wykonanie usg narządów rodnych, badanie beta-HCG z surowicy krwi oraz inne badania laboratoryjne, które uzna za potrzebne.

Właściwa dieta i rzucenie używek.

Nawet, kiedy nie ma jeszcze stuprocentowej pewności o ciąży, a istnieje jedynie jej przypuszczenie, konieczne jest zaprzestanie palenia i picia alkoholu oraz wprowadzenie do swojego jadłospisu zdrowego żywienia.

Poinformowanie rodziców w przypadku bardzo młodych kobiet.

Młode dziewczyny nie powinny bać się powiedzieć o swoich podejrzeniach rodzicom. Rodzice, wbrew temu, co myśli wiele młodych ludzi, zawsze wspierają swoje dzieci i pomagają im w trudnych sytuacjach życiowych.