Bruksizm – czym jest i jak go leczyć?

Jak rozpoznać bruksizm?

Najczęściej bruksizm u pacjentów jako pierwsi rozpoznają ich partnerzy – zauważający, że osoba chora zgrzyta zębami w nocy lub wydaje odgłosy stukania zębami. Pacjent odczuwa najczęściej ból w okolicy uszu lub kąta żuchwy, szczególnie nasilający się w okresach większego stresu. Dodatkowo może doświadczać lekkiego bólu zębów, a wraz z zaawansowaniem choroby, zauważać zmianę ich wyglądu.

Lekarz dentysta rozpoznaje bruksizm po kilku innych objawach niewidocznych na pierwszy rzut oka dla pacjenta. Na powierzchniach siecznych i żujących zębów dochodzi do zmian – zęby ulegają starciu, ich kształt staje się charakterystyczny. Dodatkowo na błonach śluzowych pojawiają się zmiany. Na błonie śluzowej policzków występują wybroczyny oraz liniowe zgrubienia na wysokości powierzchni żujących zębów bocznych, świadczące o przygryzaniu błony śluzowej. W badaniu lekarz stwierdza wzmożone napięcie mięśni żucia i przerost mięśni żwaczy, co nadawać może twarzy pacjenta kwadratowy kształt. Dodatkowo pojawiają się odgłosy akustyczne ze stawów skroniowo-żuchwowych.

Przyczyny bruksizmu

Etiopatogeneza bruksizmu nie jest w pełni wyjaśniona. Pewnym jest jednak, że jest ona wieloprzyczynowa. Chorobę tę wywołują czynniki miejscowe i ogólne.

Do czynników miejscowych zalicza się:

• wady zgryzu
• węzły urazowe – m.in. zbyt wysokie wypełnienia, nieprawidłowo wykonane uzupełnienia protetyczne
• dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych, powodujące wzrost napięcia mięśni żucia

Do czynników ogólnych zalicza się:

• nadmierny stres
• nadmierną wrażliwość na stres
• silne napięcie
• zmiany w obrębie układu nerwowego

Najczęściej do powstania bruksizmu konieczne jest zaistnienie zarówno czynnika miejscowego, jak i ogólnego.

Jakie mogą być powikłania?

Nieleczony bruskizm prowadzi do nasilenia początkowych objawów i do powstania bardziej zaawansowanych zmian i dolegliwości. Zalicza się do nich:

• zaawansowane starcie i pękanie zębów – mogące doprowadzić do nieodwracalnego zapalenia miazgi
• wzrost ruchomości zębów, ich rozchwianie
• powstawanie ubytków w zębach, ukruszenie szkliwa
• postęp choroby przyzębia, związany z zanikiem kości
• przygryzanie policzka i języków powodujące bolesne nadżerki
• bolesność okolicy stawów skroniowych lub kąta żuchwy
• trzaski oraz przeskakiwanie żuchwy (nie zawsze) przy szerokim otwieraniu ust
• zaburzony tor żuchwy przy otwieraniu lub zamykaniu ust
• ograniczona ruchomość żuchwy
• jedno lub obustronny przerost mięśni twarzy i ewentualnie szyi – tzw. "twarz kwadratowa" 
• przykurcze mięśniowe
• ograniczona ruchomość głowy, bóle szyi i barków
• szum i bóle wuszach
• zaburzenia równowagi
• przewlekły ból

Jak leczyć?

Leczenie bruksizmu jest trudne i wieloetapowe. Koniecznym jest przywrócenie prawidłowych warunków zwarciowych, w celu eliminacji pierwotnej przyczyny. Dodatkowo najczęściej lekarz zaleca zmniejszenie czynników stresowych, co niestety często jest trudne do wykonania. W czasie leczenie lekarze stosują tzw. szyny relaksacyjne powodujące zmianę położenia żuchwy i ostatecznie spadek napięcia mięśni żucia.