Odbudowa zęba – czym jest, jakie są metody i sposoby?

Istnieje wiele wskazań do odbudowy zęba. Są to między innymi: urazy zębów, zaburzenia rozwojowe, kształt lub kolor zęba, którego nie akceptuje pacjent. Odbudowa zęba jest możliwa przy użyciu różnych metod i materiałów. Stosuje się materiały kompozytowe i korony protetyczne. Częstym zabiegiem jest odbudowa zęba na korzeniu i na włóknie szklanym.

Czym jest odbudowa zęba? Jakie są wskazania?

Odbudowa zęba to odtworzenie brakujących tkanek zęba przy pomocy przeznaczonych do tego celu materiałów. Sposób odbudowy uzależniony jest od wielu czynników, m.in. ilości utraconych tkanek, grubości pozostałych ścian zęba, wieku pacjenta, warunków zgryzowych, ilości i stanu pozostałych zębów, zdrowia dziąseł i – co nie mniej ważne – oczekiwań oraz możliwości finansowych pacjenta.

Najczęstszą przyczyną ubytku twardych tkanek zęba jest próchnica. Jest ona chorobą wieloprzyczynową, ściśle powiązaną z aktywnością drobnoustrojów kwasotwórczych płytki nazębnej. Ubytki mogą mieć też charakter niepróchnicowy, czyli powstawać bez udziału bakterii. Przyczyną są wówczas urazy mechaniczne i chemiczne mające miejsce w jamie ustnej.

Innymi wskazaniami do odbudowy są m.in. urazy zębów, zaburzenia rozwojowe tkanek twardych (np. hipoplazja szkliwa), niezadowalający kształt, kolor czy położenie zębów w łuku. Warto wspomnieć, że w przypadku urazów istnieje możliwość odbudowy przy pomocy odłamanego fragmentu zęba. Jeśli ząb uległ ukruszeniu, należy odszukać złamany fragment i jak najszybciej udać się do dentysty.

Jakie są metody odbudowy korony zęba? Ile trwa?

W zależności od stopnia zniszczenia zęby można odbudowywać przy pomocy różnych materiałów.

Materiały kompozytowe – wypełnienia bezpośrednie

W przypadku tej metody leczenie zostaje przeprowadzone w ciągu jednej wizyty, która w zależności od wielkości ubytku, stopnia trudności i dokładności odtworzenia szczegółów anatomicznych zęba trwa przeciętnie ok. 30–60 min.

Materiały kompozytowe – wypełnienia pośrednie (Inlay, Onlay)

Ten typ wypełnień wykonywany jest poza jamą ustną pacjenta, w laboratorium protetycznym, a następnie, na kolejnej wizycie, cementowany w zębie. Celem takiego postępowania jest poprawa właściwości fizycznych wypełnienia i zmniejszenie zjawiska skurczu materiału podczas jego utwardzania, co zapewnia jego lepsze połączenie z tkankami zęba. Wypełnienia pośrednie umożliwiają też dokładną odbudowę kształtu zęba, co niekiedy może być niemożliwe bezpośrednio w ustach pacjenta. Wypełnienia pośrednie można też wykonywać z innych materiałów, np. ceramiki czy złota.

Na zdjęciach – wypełnienia pośrednie – kolejno Onlay i Inlay

Korony protetyczne

Korony stosowne są w przypadku dużego ubytku tkanek zęba. Są to odbudowy protetyczne, pokrywające ząb aż do poziomu jego szyjki (okolicy dziąsła). Dzięki nim można uzyskać dobry efekt estetyczny i wzmocnić strukturę zęba. W zależności od wskazań i możliwości finansowych pacjenta mogą być wykonywane z rożnych materiałów, m.in. pełnoceramiczne, metalowe licowane porcelaną czy kompozytowe.

Na zdjęciu korona protetyczna

Odbudowa zęba na korzeniu – co to znaczy?

Odbudowa zęba na korzeniu, określana często jako odbudowa na sztyfcie, jest ostatnią szansą na zachowanie zęba ze znacznie zniszczoną koroną. Aby ją wykonać, konieczne jest zastosowanie wkładu koronowo-korzeniowego. Jest to rodzaj uzupełnienia protetycznego składającego się z dwóch części. Pierwsza z nich zacementowana jest w korzeniu i stanowi element retencyjny. Druga część jest elementem koronowym, odtwarza brakujące tkanki i to na niej osadza się estetyczną koronę protetyczną. Istnieje możliwość zastosowania wkładu indywidualnego, wykonanego ze stopów metali lub standardowego, np. z kompozytu wzmacnianego włóknem szklanym. Warunkiem wykonania tego typu uzupełnienia jest zdrowy, niezniszczony próchnicą, prawidłowo przeleczony korzeń o odpowiednim kształcie.

Poznaj ofertę past przeciwpróchniczych.

Odbudowa zęba na włóknie szklanym – krok po kroku

Wkłady z włókna szklanego są powszechną metodą odbudowy zębów po leczeniu kanałowym. Mogą być stosowane zarówno w zębach przednich, jak i bocznych. W pierwszym przypadku ich ważną funkcją jest poprawienie sztywności zęba. W zębach bocznych odgrywają natomiast ważną rolę w odbudowie zniszczonej korony, stanowiąc dla niej dodatkowy element retencyjny. Odbudowę zęba włóknem szklanym można wykonać zarówno przy pomocy kompozytu, jak i korony protetycznej.

Procedura leczenia z wykorzystaniem tego typu wkładów składa się z 2 podstawowych etapów: przygotowania zęba do umieszczenia wkładu i zacementowania wkładu. Następnie odbudowuje się część koronową. W przypadku odbudowy zęba materiałem kompozytowym leczenie można zakończyć nawet na tej samej wizycie.

Odbudowa kompozytem

Kompozyty to najczęściej światłoutwardzalne, estetyczne materiały przeznaczone do odbudowy tkanek twardych zęba. W zależności od rodzaju kompozytu oraz umiejętności lekarza można odtworzyć wszystkie cechy naturalnych zębów, tworząc odbudowy idealnie imitujące utracony fragment. Kompozyty mają szerokie zastosowanie, m.in. służą do wypełniania ubytków próchnicowych, odbudowy po leczeniu kanałowym, odbudowy zębów po urazach, startych patologicznie, do korekty kształtu zębów, zamykania diastem (szpara między jedynkami) czy maskowania przebarwień.

Wykonuje się je najczęściej w osłonie z koferdamu, który zabezpiecza zęby przed dostępem śliny. Aby uzyskać dobry efekt estetyczny i wysoką trwałość odbudowy, kompozyt nakładany jest warstwowo, z odtworzeniem wewnętrznych struktur zęba. Na koniec nakłada się warstwę szkliwa o odpowiedniej przezierności.

W przypadku dużych zniszczeń korony można wykonać wkłady lub nakłady kompozytowe. Są to wypełnienia wykonane w laboratorium protetycznym, a następnie, na drugiej wizycie, zacementowane w ubytku.

Odbudowa zęba po leczeniu kanałowym

Zęby kwalifikowane do leczenia kanałowego są często w znacznym stopniu zniszczone przez próchnicę. Sam proces leczenia wymaga wykonania dostępu do systemu kanałów, a więc wymusza dodatkową utratę zębiny. Ponadto wskutek obumarcia miazgi dochodzi do odwodnienia tkanek. Wszystko to powoduje osłabienie zębów leczonych kanałowo, zatem właściwe odbudowanie ich jest kluczowe dla dalszego rokowania. Sposób odbudowy zęba po leczeniu endodontycznym uzależniony jest od wielu czynników, m.in. ilości utraconych tkanek twardych, położenia zęba w jamie ustnej, warunków zgryzowych i oczekiwań pacjenta.

Odbudowa – zęby przednie

Generalnie można powiedzieć, że w przypadku gdy ubytek tkanek twardych nie jest duży, ząb wypełnia się materiałem kompozytowym. Jeśli nie można uzyskać za jego pomocą wystarczającego efektu estetycznego, z powodu np. przebarwienia, konieczne może być wykonanie licówki. W sytuacji znacznego zniszczenia zębów wykonuje się korony protetyczne.

Odbudowa – zęby boczne

Odbudowa zębów bocznych ze względu na działające tu siły okluzyjne i związane z tym ryzyko złamania jest bardziej wymagająca. Niewielkie ubytki można wypełnić kompozytami, ale w przypadku wielopowierzchniowej utraty tkanek twardych lekarz może zaproponować inne rozwiązanie, np. inlay lub koronę. W sytuacji znacznego zniszczenia korony stosuje się wkłady koronowo-korzeniowe.

Jakie mogą być powikłania? Czy odbudowa boli?

Powikłania utraty tkanek twardych zęba należy rozpatrywać w różnych aspektach, m.in. estetycznym, funkcjonalnym czy ogólnoustrojowym. Najczęstszą przyczyną utraty tkanek twardych jest próchnica. Szczególnie narażone są na nią małe dzieci ze względu na podatność zębów mlecznych i dynamiczny przebieg choroby.

W szybkim czasie może dojść do zniszczenia koron oraz powstania zapalenia miazgi, manifestującego się silnym bólem, a następnie jej martwicy i przejścia stanu zapalnego poza wierzchołek zęba z wytworzeniem przetok i ropni.

Z kolei prawidłowa, szczelna odbudowa zęba po leczeniu kanałowym jest jednym z podstawowych czynników warunkujących sukces terapii, nie mniej ważnym niż właściwie przeprowadzone leczenie kanałowe.

Współczesna stomatologia, dzięki dostępności różnych technik i środków znieczulających, powinna być stomatologią bez bólu. W przypadku gdy lekarz przewiduje wystąpienie dyskomfortu czy dolegliwości bólowych podczas leczenia, znieczula pacjenta przed przystąpieniem do zabiegu.

Jak dbać, jaka higiena, trwałość?

W przypadku planowanego leczenia rekomenduje się w pierwszym etapie przeprowadzenie zabiegu profesjonalnego oczyszczania zębów z instruktażem higieny jamy ustnej. Umiejętność utrzymywania dobrej higieny i odbywanie regularnych wizyt kontrolnych, z częstotliwością rekomendowaną przez lekarza, mają kluczowe znaczenia dla trwałości wykonywanych uzupełnień, niezależnie od tego jaką metodą i z jakich materiałów zostały wykonane.

Kompozyty zwykle dobrze sprawdzają się przez kilka lat. Po tym czasie mogą wymagać korekty lub wymiany. Wynika to m.in z ich ścieralności, która jest większa niż ścieralność szkliwa, zjawiska skurczu polimeryzacyjnego, który odpowiada za powstanie nieszczelności na granicy wypełnienie-ząb oraz działania sił zgryzowych, prowadzących do niszczenia połączenia zęba z odbudową.

Trwałość uzupełnień protetycznych jest wyższa niż kompozytów, określa się ją na lata. Ile dokładnie – zależy od wielu czynników, m.in. materiału z jakiego wykonana jest korona, jakości wykonania laboratoryjnego, ilości pozostałych tkanek własnych zęba, higieny i stanu jamy ustnej pacjenta.

Odbudowa zębów – jaka jest, ile kosztuje?

Określenie zakresu cen za poszczególne procedury w stomatologii jest niemal niemożliwe. Cena za daną usługę uzależniona jest od wielu składowych, m.in. miejscowości, doświadczenia i umiejętności lekarza, użytego materiału i sprzętu czy jakości wykonanej pracy. Wypełnienie kompozytowe może więc oscylować od 150 zł do nawet 2 tys. zł w przypadku estetycznej odbudowy zęba przedniego.

Może zatem leczenie na NFZ jest jakąś alternatywą? Okazuje się, że tylko częściowo. Co prawda Fundusz zapewnia leczenie próchnicy we wszystkich grupach wiekowych, jednak do pełnego leczenia kanałowego, będącego częstym powikłaniem próchnicy, mają prawo tylko dzieci. Osoby powyżej 18. roku życia mogą leczyć endodontycznie wyłącznie zęby przednie – od trójki to trójki.

Jeśli chodzi o rozwiązania protetyczne NFZ oferuje uzupełnianie braków zębowych (nie odbudowę zęba) przy pomocy protez. Inne rodzaje uzupełnień protetycznych nie są dostępne.

Kiedy nie można odbudować zęba, jakie są alternatywy?

W zależności od stopnia zniszczenia tkanek zęby odbudowuje się za pomocą:

• wypełnień bezpośrednich (kompozyty) – zazwyczaj zęby z żywą miazgą i zachowanymi guzkami;
• wypełnień pośrednich (inlay, onlay) – zęby z rozległymi ubytkami, o cienkich ścianach, zniszczonych guzkach, trudne do odbudowania metodą bezpośrednią, martwe;
• koron – zęby najbardziej zniszczone, często z ubytkami zlokalizowanymi w okolicy dziąsła.

Jeśli nie jest możliwe odbudowanie zęba żadną z powyższych metod, pozostaje jego usunięcie (ekstrakcja) i wszczepienie implantu lub uzupełnienie braku za pomocą rozwiązań protetycznych (mosty, protezy ruchome).

Należy pamiętać, że niektóre zęby, technicznie nadające się do odbudowy, mogą zostać zakwalifikowane do usunięcia ze względów endodontycznych, np. istnienia zmian okołowierzchołkowych nie poddających się leczeniu czy pęknięcia korzenia.