Kobieta z próchnicą na badaniu u dentysty
Barbara Chmielewska

Ubytki przyszyjkowe niepróchnicowego pochodzenia. Rodzaje, przyczyny powstawiania, różnicowanie i leczenie

Wbrew potocznemu wyobrażeniu ubytki w zębach nie zawsze wynikają ze zmian próchnicowych. Ubytki przyszyjkowe mogą mieć różnorodne pochodzenie  czasem ich źródłem są po prostu złe nawyki związane z jamą ustną. Warto wiedzieć jak można sobie pomóc i unikać tego rodzaju problemów.

Najczęstszą przyczyną utraty twardych tkanek zęba jest próchnica. Jeśli zlokalizowana jest w okolicy dziąsła to określa się ją mianem próchnicy przyszyjkowej. Jednak ubytki mogą powstawać także w wyniku działania innych czynników: czynnościowych (związanych z nadmiernym obciążeniem zębów), mechanicznych oraz chemicznych. Są to tzw. ubytki niepróchnicowego pochodzenia.

Czym jest ubytek przyszyjkowy i jakie są przyczyny jego powstawania?

Ubytek przyszyjkowy to utrata twardych tkanek zęba, prowadząca początkowo do utraty szkliwa i odsłonięcia głębszych warstw zęba, a następnie także do ich degradacji. W konsekwencji ząb staje się nieestetyczny i pojawia się nadwrażliwość zęba na bodźce (ból zęba przy szczotkowaniu oraz jedzeniu i piciu). Jeśli czynnik przyczynowy nie zostanie wyeliminowany oraz nie podejmie się leczenia stomatologicznego, polegającego na wypełnieniu ubytku, proces będzie postępował. W konsekwencji może doprowadzić do zapalenia miazgi, a także złamania zęba.

W zależności od czynnika przyczynowego, ubytki niepróchnicowego pochodzenia możemy podzielić na trzy typy:

  1. abfrakcje
  2. abrazje
  3. erozje

Abfrakcja to wykruszanie się tkanek zęba na skutek nieprawidłowego rozkładu sił żucia. Zamiast wzdłuż osi zęba, siły układają się pod kątem, prowadząc do zgięcia zęba w okolicy przyszyjkowej. Szkliwo ma małą odporność na rozciąganie, wobec czego dochodzi do jego uszkodzenia i utraty. Powstaje ubytek zęba przy dziąśle lub pod nim. Ma on kształt klina, stąd jego nazwa ubytek klinowy. Abfrakcja dotyczy pojedynczych zębów, a ubytki umiejscowione są od strony policzkowej. Głównymi przyczynami powstawania ubytków klinowych są parafunkcje, np. nawykowe zgrzytanie zębami, nagryzanie przedmiotów, długotrwałe żucie gumy, wady zgryzu oraz braki zębowe, prowadzące do przemieszczania się zębów i zmiany ich położenia w łuku zębowym.

Abrazja polega na ścieraniu tkanek zęba przy użyciu czynników zewnętrznych. Może to być np. klamra protezy czy szczoteczka do zębów. Ubytki abrazyjne spowodowane niewłaściwym szczotkowaniem są najczęściej umiejscowione w obrębie zębów przednich, ewentualnie bocznych przedtrzonowców. U osób praworęcznych, głównie po lewej stronie. Ubytki tego typu początkowo przypominają rysę, a następnie przybierają kształt klina o wypolerowanej, gładkiej powierzchni. Zlokalizowane są nad dziąsłem.

Powodem tego typu uszkodzeń może być częste szczotkowanie zębów, za duża siła wywierana podczas mycia, zbyt twarda szczoteczka, pasta o wysokim współczynniku ścieralności lub nieprawidłowa technika mycia (poziome szorowanie).

Erozja to niszczenie powierzchni zęba przez substancje chemiczne. Najczęściej zęby ulegają uszkodzeniu przez kwaśną treść żołądkową, zarzucaną do przełyku i gardła przy refluksie żołądkowo-przełykowym (GERD) lub wymiociny (np. u osób cierpiących na bulimię czy u kobiet w ciąży). Coraz częściej obserwuje się ubytki powstałe wskutek częstego spożywania pokarmów i napojów kwaśnych, o niskim pH. Należą do nich m.in. owoce cytrusowe, soki, herbaty owocowe, wina, napoje gazowane, napoje izotoniczne, zalewy octowe, rozpuszczalne tabletki witaminy C.

Ubytki erozyjne zazwyczaj obejmują więcej zębów. Mają kształt płaskich, zaokrąglonych wgłębień o błyszczącej powierzchni. Ubytki spowodowane kwaśną dietą zlokalizowane są najczęściej na powierzchniach wargowych i policzkowych zębów górnych. W przypadku działania kwaśnej treści żołądkowej uszkodzeniu ulegają powierzchnie podniebienne zębów przednich górnych i policzkowe zębów bocznych dolnych.

Jak leczyć ubytki przyszyjkowe?

W przypadku utraty tkanek zęba pochodzenia niepróchnicowego najważniejsze jest znalezienie czynnika, który do niej doprowadził i jego eliminacja. W przypadku abfrakcji (ubytki klinowe) zazwyczaj trzeba wyeliminować parafunkcje, przeprowadzić leczenie ortodontyczne czy uzupełnić braki zębowe. Jeśli przyczyną są błędy w myciu zębów, należy je skorygować, przeprowadzając instruktaż higieny jamy ustnej i dobierając  pacjentowi akcesoria do mycia. Jeśli ubytki mają charakter erozji, konieczne może okazać się skierowanie pacjenta na konsultację do lekarza specjalisty czy zmiana nawyków żywieniowych. Najczęściej jednak etiologia ubytków jest wieloczynnikowa (przy czym jeden z czynników odgrywa rolę dominującą) i poszczególne czynniki zwiększają podatność na działanie destrukcyjne innych. Dlatego też konieczne jest wyeliminowanie wszystkich nieprawidłowości.

Same ubytki niepróchnicowego pochodzenia należy leczyć tak szybko, jak to możliwe. Leczenie polega na odtworzeniu utraconych tkanek za pomocą specjalnego, estetycznego materiału, dobranego do koloru zęba.

Powiązane produkty

Jak zapobiegać ubytkom przyszyjkowym?

Powstawaniu ubytków przyszyjkowych można zapobiegać, eliminując przyczyny ich powstawania. Dlatego też należy odbywać regularne wizyty u lekarza dentysty i poddawać się niezbędnemu leczeniu, postarać się wyeliminować parafunkcje, warto odbyć wizytę higienizacyjną z instruktażem higieny.

Dobrze jest przeanalizować swoją dietę i zredukować potrawy i napoje kwaśne, przede wszystkim pod kątem częstotliwości ich przyjmowania (im dłuższy czas kontaktu kwaśnych produktów z zębami, tym większe ryzyko uszkodzeń zębów). W przypadku spożycia produktów sprzyjających erozji lub na przykład wystąpienia wymiotów, należy przepłukać usta wodą, a zęby umyć po upływie pół godziny. Jest to czas potrzebny na neutralizację kwasów przez ślinę.

Ubytki klinowe – jak dbać o zęby

W trosce o zapobieganie ubytkom klinowym należy zrezygnować z twardych szczoteczek i past o wysokim współczynniku ścieralności (np. niektóre pasty wybielające). Warto używać past oraz płynów do płukania ust z fluorem, a w szczególności tych dedykowanym zębom z nadwrażliwością.

Zobacz ofertę szczoteczek do zębów na DOZ.pl
  1. J. Chłapowska, T. Pawlaczyk-Kamieńska, M. Borysewicz-Lewicka, Narażenie na czynniki wywołujące ubytki pochodzenia niepróchnicowego -badania ankietowe studentów, Dent. Med. Probl.", nr 47 2010.
  2. K. Herman, Wpływ diety wegetariańskiej na występowanie erozji zębów, Dent. Med. Probl", nr 42 2005.
  3. M. Hryncewicz, K. Tropak, Ubytki niepróchnicowego pochodzenia  abfracja, abrazja, atrycja, erozja. Przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia", nr 1/2014.
  4. A. Prymas, J. Stopa, Wpływ czynników środowiskowych wewnątrz i zewnątrzpochodnych na powstawanie ubytków niepróchnicowych,. J Stoma", nr 66 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl