Kobieta z próchnicą na badaniu u dentysty
Barbara Chmielewska

Ubytki przyszyjkowe niepróchnicowego pochodzenia. Rodzaje, przyczyny powstawiania, różnicowanie i leczenie

Wbrew potocznemu wyobrażeniu ubytki w zębach nie zawsze wynikają ze zmian próchnicowych. Ubytki przyszyjkowe mogą mieć różnorodne pochodzenie – czasem ich źródłem są po prostu złe nawyki związane z jamą ustną. Warto wiedzieć jak można sobie pomóc i unikać tego rodzaju problemów.

Najczęstszą przyczyną utraty twardych tkanek zęba jest próchnica. Jeśli zlokalizowana jest w okolicy dziąsła to określa się ją mianem próchnicy przyszyjkowej. Jednak ubytki mogą powstawać także w wyniku działania innych czynników: czynnościowych (związanych z nadmiernym obciążeniem zębów), mechanicznych oraz chemicznych. Są to tzw. ubytki niepróchnicowego pochodzenia.

Czym jest ubytek przyszyjkowy i jakie są przyczyny jego powstawania?

Ubytek przyszyjkowy to utrata twardych tkanek zęba, prowadząca początkowo do utraty szkliwa i odsłonięcia głębszych warstw zęba, a następnie także do ich degradacji. W konsekwencji ząb staje się nieestetyczny i pojawia się nadwrażliwość zęba na bodźce (ból zęba przy szczotkowaniu oraz jedzeniu i piciu). Jeśli czynnik przyczynowy nie zostanie wyeliminowany oraz nie podejmie się leczenia stomatologicznego, polegającego na wypełnieniu ubytku, proces będzie postępował. W konsekwencji może doprowadzić do zapalenia miazgi, a także złamania zęba.

W zależności od czynnika przyczynowego, ubytki niepróchnicowego pochodzenia możemy podzielić na trzy typy:

  1. abfrakcje
  2. abrazje
  3. erozje

Abfrakcja to wykruszanie się tkanek zęba na skutek nieprawidłowego rozkładu sił żucia. Zamiast wzdłuż osi zęba, siły układają się pod kątem, prowadząc do zgięcia zęba w okolicy przyszyjkowej. Szkliwo ma małą odporność na rozciąganie, wobec czego dochodzi do jego uszkodzenia i utraty. Powstaje ubytek zęba przy dziąśle lub pod nim. Ma on kształt klina, stąd jego nazwa ubytek klinowy. Abfrakcja dotyczy pojedynczych zębów, a ubytki umiejscowione są od strony policzkowej. Głównymi przyczynami powstawania ubytków klinowych są parafunkcje, np. nawykowe zgrzytanie zębami, nagryzanie przedmiotów, długotrwałe żucie gumy, wady zgryzu oraz braki zębowe, prowadzące do przemieszczania się zębów i zmiany ich położenia w łuku zębowym.

Abrazja polega na ścieraniu tkanek zęba przy użyciu czynników zewnętrznych. Może to być np. klamra protezy czy szczoteczka do zębów. Ubytki abrazyjne spowodowane niewłaściwym szczotkowaniem są najczęściej umiejscowione w obrębie zębów przednich, ewentualnie bocznych przedtrzonowców. U osób praworęcznych, głównie po lewej stronie. Ubytki tego typu początkowo przypominają rysę, a następnie przybierają kształt klina o wypolerowanej, gładkiej powierzchni. Zlokalizowane są nad dziąsłem.

Powodem tego typu uszkodzeń może być częste szczotkowanie zębów, za duża siła wywierana podczas mycia, zbyt twarda szczoteczka, pasta o wysokim współczynniku ścieralności lub nieprawidłowa technika mycia (poziome szorowanie).

Erozja to niszczenie powierzchni zęba przez substancje chemiczne. Najczęściej zęby ulegają uszkodzeniu przez kwaśną treść żołądkową, zarzucaną do przełyku i gardła przy refluksie żołądkowo-przełykowym (GERD) lub wymiociny (np. u osób cierpiących na bulimię czy u kobiet w ciąży). Coraz częściej obserwuje się ubytki powstałe wskutek częstego spożywania pokarmów i napojów kwaśnych, o niskim pH. Należą do nich m.in. owoce cytrusowe, soki, herbaty owocowe, wina, napoje gazowane, napoje izotoniczne, zalewy octowe, rozpuszczalne tabletki witaminy C.

Ubytki erozyjne zazwyczaj obejmują więcej zębów. Mają kształt płaskich, zaokrąglonych wgłębień o błyszczącej powierzchni. Ubytki spowodowane kwaśną dietą zlokalizowane są najczęściej na powierzchniach wargowych i policzkowych zębów górnych. W przypadku działania kwaśnej treści żołądkowej uszkodzeniu ulegają powierzchnie podniebienne zębów przednich górnych i policzkowe zębów bocznych dolnych.

Jak leczyć ubytki przyszyjkowe?

W przypadku utraty tkanek zęba pochodzenia niepróchnicowego najważniejsze jest znalezienie czynnika, który do niej doprowadził i jego eliminacja. W przypadku abfrakcji (ubytki klinowe) zazwyczaj trzeba wyeliminować parafunkcje, przeprowadzić leczenie ortodontyczne czy uzupełnić braki zębowe. Jeśli przyczyną są błędy w myciu zębów, należy je skorygować, przeprowadzając instruktaż higieny jamy ustnej i dobierając  pacjentowi akcesoria do mycia. Jeśli ubytki mają charakter erozji, konieczne może okazać się skierowanie pacjenta na konsultację do lekarza specjalisty czy zmiana nawyków żywieniowych. Najczęściej jednak etiologia ubytków jest wieloczynnikowa (przy czym jeden z czynników odgrywa rolę dominującą) i poszczególne czynniki zwiększają podatność na działanie destrukcyjne innych. Dlatego też konieczne jest wyeliminowanie wszystkich nieprawidłowości.

Same ubytki niepróchnicowego pochodzenia należy leczyć tak szybko, jak to możliwe. Leczenie polega na odtworzeniu utraconych tkanek za pomocą specjalnego, estetycznego materiału, dobranego do koloru zęba.

Powiązane produkty

Jak zapobiegać ubytkom przyszyjkowym?

Powstawaniu ubytków przyszyjkowych można zapobiegać, eliminując przyczyny ich powstawania. Dlatego też należy odbywać regularne wizyty u lekarza dentysty i poddawać się niezbędnemu leczeniu, postarać się wyeliminować parafunkcje, warto odbyć wizytę higienizacyjną z instruktażem higieny.

Dobrze jest przeanalizować swoją dietę i zredukować potrawy i napoje kwaśne, przede wszystkim pod kątem częstotliwości ich przyjmowania (im dłuższy czas kontaktu kwaśnych produktów z zębami, tym większe ryzyko uszkodzeń zębów). W przypadku spożycia produktów sprzyjających erozji lub na przykład wystąpienia wymiotów, należy przepłukać usta wodą, a zęby umyć po upływie pół godziny. Jest to czas potrzebny na neutralizację kwasów przez ślinę.

Ubytki klinowe – jak dbać o zęby

W trosce o zapobieganie ubytkom klinowym należy zrezygnować z twardych szczoteczek i past o wysokim współczynniku ścieralności (np. niektóre pasty wybielające). Warto używać past oraz płynów do płukania ust z fluorem, a w szczególności tych dedykowanym zębom z nadwrażliwością.

Zobacz ofertę szczoteczek do zębów na DOZ.pl
  1. J. Chłapowska, T. Pawlaczyk-Kamieńska, M. Borysewicz-Lewicka, Narażenie na czynniki wywołujące ubytki pochodzenia niepróchnicowego -badania ankietowe studentów, Dent. Med. Probl.", nr 47 2010.
  2. K. Herman, Wpływ diety wegetariańskiej na występowanie erozji zębów, Dent. Med. Probl", nr 42 2005.
  3. M. Hryncewicz, K. Tropak, Ubytki niepróchnicowego pochodzenia  abfracja, abrazja, atrycja, erozja. Przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia", nr 1/2014.
  4. A. Prymas, J. Stopa, Wpływ czynników środowiskowych wewnątrz i zewnątrzpochodnych na powstawanie ubytków niepróchnicowych,. J Stoma", nr 66 2013.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zatrucie pokarmowe – jak sobie pomóc? Co jeść i pić?

    Zatrucie pokarmowe i wynikające z niego objawy potrafią być bardzo uciążliwe i mogą przysporzyć wielu niedogodności. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić. Ile trwa zatrucie pokarmowe oraz jak mu zapobiegać?

  • Kaszel palacza – objawy, co na niego stosować?

    Kaszel palacza powstaje w wyniku podrażnienia górnych dróg oddechowych przez substancje zawarte w dymie tytoniowym. Nikotynizm prowadzi do szeregu zmian zachodzących w drzewie oskrzelowym, które są reakcją na przewlekłą ekspozycję układu oddechowego na substancje toksyczne. Samo palenie jest również czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób takich jak nowotwory układu oddechowego czy przewlekła obturacyjna choroba płuc.

  • Wszawica łonowa – jak z nią walczyć?

    Wszawicą (łac. Pediculosis) nazywamy zmiany skórne wywołane przez stawonogi – wszy ludzkie. Wyróżniamy wszawicę głowową, odzieżową i łonową. O ile głowowa dotyczy przede wszystkim dzieci (zarażenie ma miejsce w szkole i innych placówkach edukacyjnych), o tyle odmiana łonowa spotykana jest wśród dorosłych i występuje w okolicach intymnych. Charakteryzuje ją uporczywy świąd skóry, który występuje między innymi w okolicach wzgórka łonowego.

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Narkolepsja – czym jest? Objawy, przyczyny

    Narkolepsja dotyka głównie ludzi młodych w wieku 15-20 oraz 30-35 lat, a napady snu w ciągu dnia z reguły występują pod wpływem silnych emocji: radości, lęku czy stresu. Leczeniem zajmują się psychiatrzy lub neurolodzy i polega ono głównie na łagodzeniu objawów. Wielu specjalistów twierdzi, że narkolepsja często jest błędnie diagnozowana przez fakt, że w obecnych czasach duża część zdrowego społeczeństwa skarży się na nadmierną senność w ciągu dnia – stąd wielkie znaczenie ma dogłębna diagnostyka i uświadamianie społeczeństwa na temat tego, czym jest narkolepsja.

  • Częste oddawanie moczu (częstomocz) – przyczyny, leczenie

    Częstomocz jest przykrym schorzeniem dotykającym zarówno mężczyzn jak i kobiety najczęściej w podeszłym wieku, ale zdarzają się także przypadki dzieci i młodych dorosłych borykających się z tą dolegliwością. Może się pojawić na bazie m.in. chorób ginekologicznych, urologicznych, nefrologicznych, psychicznych czy nawet onkologicznych. Przez to, że wiąże się z przymusem patologicznie częstego oddawania moczu, może stać się udręką dla pacjentów i mieć negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie chorego w społeczeństwie. Mimo, że nie zawsze jest oznaką poważnej choroby, to warto jest się zwrócić o pomoc do specjalisty, który pomoże rozwiązać problem.

  • Zespoły mielodysplastyczne (MDS) – objawy, przyczyny, leczenie

    DNA organizmów żywych – choć wspaniale zaprojektowane – jest bardzo podatne na działanie mutagennych czynników zewnętrznych. Narażenie na różnorodne substancje chemiczne (np. benzen), metale ciężkie, nawozy sztuczne, dym tytoniowy, promieniowanie jonizujące i fale X używane w radioterapii znacząco zwiększa ryzyko uszkodzenia materiału genetycznego i zachorowania na nowotwór. W obecnych czasach unikanie czynników mutagennych jest praktycznie niemożliwe, toteż odsetek chorych na zespoły mielodysplastyczne i inne choroby nowotworowe będzie niestety coraz większy.

  • Pacjenci z migreną przewlekłą skorzystają z nowoczesnej terapii

    Dzięki staraniom, które poczyniło Polskie Towarzystwo Bólów Głowy, pacjenci uzyskali dostęp do nowoczesnej terapii migreny przewlekłej z wykorzystaniem m.in. botoxu (toksyny botulinowej) i dwóch przeciwciał monoklonalnych (erenumab i fremanezumab). Leczenie tymi preparatami będzie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Co trzeba zrobić i jakie warunki spełnić, aby wziąć udział w programie?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij