Czy dieta bezglutenowa ma sens?
Maria Brzegowy

Czy dieta bezglutenowa ma sens?

Dieta Dukana, dieta Atkinsa, Kwaśniewskiego, South Beach… Wszystkie te diety już przerobiliśmy. Wszystkie łączyło jedno – chęć szybkiego i trwałego schudnięcia. Obecnie swoje zainteresowanie przerzuciliśmy na diety bezglutenowe. Czy aby na pewno są one bezpieczne? Czy może to kolejna moda, która kiedyś minie? A może faktycznie większość z nas powinna wyeliminować ze swojego talerza chleb, makaron i słodkie bułeczki? Dziś porozmawiamy o glutenie.

Gluten. Czy coraz więcej osób go nie toleruje?

Ostatnie lata wykazały wyraźną tendencję do wzrostu liczby osób skarżących się na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego występujące prawdopodobnie po spożyciu żywności zawierającej gluten. Prawdopodobnie, bo nie można nie wspomnieć, że wielu z nas uległo po prostu modzie na dietę bezglutenową i część objawów niepotrzebnie powiązało z obecnością glutenu w żywieniu. Nie ulega jednak wątpliwości, że faktyczny problem ma całkiem sporo osób. Na tej podstawie pojawiły się więc przypuszczenia, że żywność ta może mieć niekorzystny wpływ nawet na osoby, u których nie zdiagnozowano celiakii, ani nie stwierdzono nadwrażliwości na gluten. W większości to tylko przypuszczenia, nie istnieją żadne stuprocentowe badania na to, że faktycznie tak jest, a jeśli nawet ktoś nad takimi pracuje, to wciąż jest ich za mało, aby móc mieć pewność. Na moment obecny  wyróżniamy kilka stanów chorobowych, które wiąże się z dietą zawierającą gluten. 

Gluten jest białkiem zapasowym występującym w zbożach takich jak pszenica, żyto i jęczmień.

Celiakia – choroba trzewna na całe życie

Celiakia, czyli inaczej choroba trzewna, to choroba autoimmunologiczna o podłożu genetycznym trwająca całe życie. Jej przebieg charakteryzuje się trwałą nietolerancją białka zapasowego zawartego w zbożach – glutenu. Białko to prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, które są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie – wchłanianie pokarmu jest upośledzone, a pacjent obserwuje u siebie szereg objawów klinicznych, niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia. Na moment obecny, jedynym rozwiązaniem pozostaje dieta bezglutenowa.

Celiakia nie jest alergią, choć często jest z nią mylona. Nie jest też chorobą wieku dziecięcego, nigdy nie mija. W Polsce na celiakię cierpi co najmniej 1% społeczeństwa, a odsetek ten ciągle wzrasta.

Celiakia może ujawnić się w każdym wieku, u dzieci, dorosłych, u osób starszych. Razem z początkiem rozszerzania diety maleństwa o gluten, jak również po operacjach czy w wyniku stresu albo ciężkiej infekcji. Celiakia jest najpoważniejszą nietolerancją pokarmową człowieka.

W zależności od tego, czy mamy do czynienia z celiakią skąpo- czy pełnoobjawową, podejrzewając jej występowanie u chorego możemy zaobserwować m.in.:

  • bóle i wzdęcia brzucha
  • biegunki tłuszczowe
  • utratę masy ciała
  • objawy niedoborowe (np. anemia)
  • problemy ze skórą
  • depresje, zmiany nastroju
  • ciągłe zmęczenie

Powiązane produkty

Alergia na gluten – czy da się z niej wyleczyć?

Alergia i celiakia to dwa odrębne schorzenia mieszczące się w pojęciu nietolerancji pokarmowych. Objawy, które można zaobserwować u chorego mogą wystąpić natychmiast po spożyciu pokarmu (od kilku minut do godziny), lub dopiero po pewnym czasie (po kilku godzinach, a nawet 1-2 dniach). W pierwszym wypadku mogą wystąpić m. in.:

  • wymioty,
  • biegunka,
  • pokrzywka skórna,
  • wodnisty katar,
  • zmiany skórne o typie atopowego zapalenia skóry.

W przypadku objawów późnych - pojawia się zwykle biegunka bądź zaostrzenie AZS. Jeśli alergia dotyczy dzieci, większość z niej wyrasta. W przypadku dorosłych, alergia ta może trwać latami, a do wywołania jej objawów potrzebne są zdecydowanie większe ilości glutenu niż w przypadku dzieci. Podobnie jednak jak w przypadku celiakii, podstawą leczenia alergii na gluten jest oczywiście dieta bezglutenowa.

Nadwrażliwość na gluten

W ostatnich latach, uciążliwe objawy zaczęły również zgłaszać osoby, które nie mają charakterystycznych dla celiakii przeciwciał we krwi, zwykle też nie obserwuje się u nich zmian patologicznych w śluzówce jelita. Ilość limfocytów zawiera się u nich w normie, ewentualnie nieznacznie poza nią wykracza. Pacjenci tacy nie mają również alergii na pszenicę, ich całkowity poziom IgE pozostaje w normie, chociaż aż 50% z nich wykazuje pozytywny wynik przeciwciał AGA. W takim wypadku mówimy o tzw. nadwrażliwości na gluten. Schorzenie dotyczy zwykle dorosłych i objawia się najczęściej:

  • bólem brzucha (w 68% przypadków),
  • wysypką (40%),
  • bólami głowy i uczuciem ciągłego zmęczenia (35%),
  • biegunką (33%), wzdęciami (25%) i zaparciami (20%),
  • nudnościami i wymiotami (15%),
  • uczuciem przelewania w jelitach (10%).

Wymienione objawy zwykle pojawiają się w ciągu kilku dni lub godzin po spożyciu posiłku zawierającego gluten. Wstępnie szacuje się, że problem ten może dotyczyć nawet 6% populacji. Oznacza to, że nadwrażliwość na gluten jest częstsza niż celiakia!

Nadwrażliwość może być powiązana z wieloma chorobami, np. autyzmem albo schizofrenią. Literatura wskazuje przypadki poprawy stanu zdrowia u takich pacjentów, u których z diety wyeliminowano gluten. Ponieważ jednak nadwrażliwość na gluten nie ma podłoża genetycznego, a wszystkie sztandarowe badania w kierunku celiakii wychodzą negatywnie, jedną z dróg diagnozy nadwrażliwości jest po prostu pozytywny odzew na wprowadzoną dietę bezglutenową oraz załagodzenie istniejących objawów, które po czasowej prowokacji glutenem, znów wykazują tendencję do zaostrzenia.

Czy dieta bezglutenowa jest bezpieczna?

Dieta bezglutenowa zyskała zainteresowanie ze strony nie tylko osób chorych, ale i  tych, którzy sądzą, że z jej pomocą da się skutecznie i trwale schudnąć. Czy jest to prawda? I tak i nie. Tak, bo przechodząc na żywienie bezglutenowe eliminujemy całą masę bezwartościowych, wysoko przetworzonych produktów, które zawierają sporo tzw. pustych kalorii. Czytając etykiety, dokonujemy bardziej świadomych zakupów, a więc unikamy tego, co teoretycznie utrudnia nam walkę ze zbędnymi kilogramami. Z drugiej jednak strony, nieumiejętnie prowadzona dieta bezglutenowa może przynieść więcej szkody, aniżeli korzyści – może być przykładowo niedoborowa w witaminy z grupy B, wapń, witaminę D, żelazo, cynk, magnez i błonnik.

Bezglutenowo w sklepie

Jeśli dieta bezglutenowa faktycznie ma uzasadnienie w życiu pacjenta, nie oznacza to, że jesteśmy skazani na restrykcyjne, pozbawione smaku jedzenie! Posiłki chorego również mogą być pyszne! Obecnie coraz więcej producentów wypuszcza na rynek wersje bezglutenowe swoich klasycznych wyrobów, z powodzeniem można kupić np. bezglutenowe pieczywo, makaron czy inne dodatki. W sieci znajdziemy również mnóstwo stron z poradami dla osób na diecie bezglutenowej, sporo jest też blogów ze smacznymi przepisami. Ważne jednak, aby osoba, która dopiero co rozpoczyna dietę bezglutenową, znalazła się pod opieką specjalisty, który zadba o to aby dieta ta zapewniła mu wszystko to, co jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania.

  1. Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej, www.celiakia.pl, dostęp: 15.02.2016
  2. Swora E., Stankowiak-Kulpa H., Mazur M., Dieta bezglutenowa w chorobie trzewnej, "Nowiny Lekarskie" 2009, nr 78, s. 5-6, 324-329.
  3. Ścibor K., Ostrowska-Nawarycz L., Kopański Z., Brukwicka I., Uracz W., Maslyak Z., Sklyarov I., Nietolerancja glutenu problemem zdrowotnym XXI wieku, "Journal of Clinical Healthcare" 2015, nr 1, s. 18-24.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • O to musisz zadbać jesienią w trosce o odporność, skórę, sen i udany powrót na siłownię

    Jesień to pora roku, która może wyjątkowo dać się nam we znaki. To okres przejściowy między krótkim rękawem a kurtką, długimi dniami a szybką szarówką, powrót z wakacji do szkoły oraz powrót do rutyny związanej z dietą czy aktywnością fizyczną. Co zrobić, żeby nie przebodźcować swojego organizmu, wzmocnić odporność, ukoić zmęczone mięśnie i zasypiać bez problemu?

  • Jesienne osłabienie organizmu - jak uniknąć choroby?

    Jesienna aura sprzyja nie tylko obniżeniu nastroju, ale również osłabieniu organizmu, co powoduje, że jesteśmy bardziej podatni na infekcje i częściej chorujemy. Poznaj kilka sposobów na wzmocnienie organizmu i ograniczenie ryzyka wystąpienia choroby.

  • Dynia – wartości odżywcze i właściwości lecznicze. Dietetyczne przepisy z dynią

    Dynia jest warzywem bogatym w witaminy i minerały – m.in. w magnez, selen, potas i cynk. Stanowi także źródło białka i błonnika pokarmowego. Kto powinien włączyć ją do swojej diety? Jakie właściwości mają pestki z dyni i olej z dyni? Czy to warzywo będzie odpowiednie dla cukrzyków?

  • Czym jest układ odpornościowy i jak skutecznie go wspierać?

    Po z natury ciepłym lecie przychodzi sezon jesienny, który wystawia na ciężką próbę nie tylko nasz nastrój, ale również układ odpornościowy, który w tym czasie jest wyjątkowo obciążony. Jest to okres infekcji, często nawracających lub przewlekłych. Istnieją jednak sposoby, aby sobie skutecznie pomóc i zniwelować ryzyko uciążliwych i osłabiających przeziębień, na tle których mogą rozwinąć się dużo poważniejsze choroby, jak zapalenie płuc czy oskrzeli. Spośród czynników mających wpływ na prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny, niewątpliwie ogromne znaczenie ma zdrowa dieta.

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Maślanka – właściwości zdrowotne i przeciwwskazania. Czy maślanka jest zdrowa?

    Mleko oraz przetwory mleczne to ważna grupa produktów w żywieniu zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. Produkty te zawierają duże ilości dobrze przyswajalnego wapnia, pełnowartościowe białko, witaminy oraz składniki mineralne. Jednym z najważniejszych wyrobów przemysłu mleczarskiego jest maślanka. Na co jest dobra maślanka? Jakie ma właściwości oraz kto powinien unikać jej spożywania?

  • Czy proteinowa dieta Dukana działa? Fazy diety i skutki uboczne

    Dieta Dukana jest znana inaczej jako dieta proteinowa, białkowa oraz Protal (z jęz. fr. protéines alternatives). Pomysłodawcą tej słynnej diety jest były francuski dietetyk Pierre Dukan, który w 2013 roku otrzymał zakaz wykonywania zawodu lekarza na terenie Francji. Mimo to dieta Dukana zyskała w ostatnich latach miano jednej z najpopularniejszych diet odchudzających na całym świecie i stanowi model żywienia dla wielu osób.

  • Kiwi – właściwości odżywcze, wartości

    Kiwi jest niezwykle popularnym owocem, który nazywany bywa również chińskim agrestem. Owoce kiwi są jagodami, a ich miąższ jest soczysty, galaretowaty i zasobny w brązowe lub czarne nasiona. Kiwi zawiera wiele różnych składników bioaktywnych (m.in. witamin, składników mineralnych, karotenoidów i polifenoli), dzięki czemu wywiera pozytywny wpływ na organizm człowieka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij