Grypa i ptasia grypa

Dwa wirusy - dwie grypy

Wirusy grypy ludzkiej przenoszą się drogą kropelkową, co sprzyja łatwemu szerzeniu się choroby, wywołując okresowo wśród ludzi epidemie. Infekcja wylęga się krótko – od 24 do 48 godzin. Po tym czasie nagle pojawiają się: dreszcze, wysoka gorączka, uczucie rozbicia i bóle mięśniowe oraz bóle głowy. Gorączka utrzymuje się od 2 do 7 dni. Objawy ustępują zazwyczaj wraz z gorączką, ale uczucie osłabienia może trwać jeszcze przeszło tydzień. Niebezpieczeństwo grypy dla człowieka wiąże się z możliwymi powikłaniami tej choroby, do których zaliczamy m. in.: zapalenie płuc i oskrzeli, zapalenie ucha środkowego, niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, drgawki gorączkowe, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zespół Guillian-Barré, poprzeczne zapalenie rdzenia. Powikłania te mogą kończyć się w niektórych przypadkach śmiercią.

U osób chorujących na cukrzycę, przewlekłe choroby układu krążenia i układu oddechowego może dojść w przebiegu grypy do zaostrzenia tych schorzeń. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, co roku na świecie choruje z powodu grypy około 330-990 mln ludzi, z czego umiera od 500 000 do 1 mln osób.

Wirusy ptasiej grypy przenoszą się w dużej mierze dzięki ptakom wędrownym np. dzikim kaczkom lub dzikim gęsiom, które choć same nie mają objawów chorobowych, to są nosicielami chorobotwórczego wirusa i wydalając go w dużych ilościach wraz z odchodami, mogą w ten sposób zakażać ptactwo domowe.

Wśród ptaków wirusy przenoszą się także z wydzieliną z oczu i nozdrzy oraz drogą kropelkową. Inną drogą transmisji wirusów jest zanieczyszczona woda do picia, pasza, sprzęt i środki transportu, a ponieważ wirusy są odporne na warunki środowiskowe, wytrzymują długi czas poza organizmem ptaków. Człowiek może zakazić się wirusem ptasiej grypy poprzez kontakt z odchodami chorego drobiu lub dzikich ptaków, bądź przez kontakt z żywym zakażonym drobiem albo innymi zakażonymi zwierzętami.

Wśród wirusów ptasiej grypy można wyodrębnić wirusy o wysokiej zjadliwości, które powodują śmierć praktycznie wszystkich zaatakowanych ptaków i wirusy o niskiej zjadliwości, którym towarzyszy niższa śmiertelność wśród ptactwa. Okazuje się, że wirusy o niskiej zjadliwości mogą mutować stając się nagle wirusami śmiertelnymi.

Objawy u człowieka

U człowieka objawy wywoływane przez wirusy ptasiej grypy są podobne do objawów wywołanych przez wirusy grypy ludzkiej i są to: osłabienie, złe samopoczucie, wysoka temperatura ciała, kaszel, brak apetytu, apatia. Choroba ma jednak cięższy przebieg. W ostatnich kilku latach na świecie znanych jest 112 przypadków osób, które uległy zakażeniu tym wirusem w wyniku bezpośredniego kontaktu z zainfekowanymi ptakami. Znamienne jest, że aż 65 z tych osób zmarło. Nadal natomiast nie wiemy jednoznacznie, czy wirus ptasiej grypy może przenosić się między ludźmi i czy może wywołać wśród nas epidemię choroby. Nie dysponujemy również szczepionką, która mogłaby uodpornić nas przed wirusami ptasiej grypy.

Nie powinniśmy jednak poprzestawać tylko na działaniach prewencyjnych w skali kraju. Każdy z nas powinien wiedzieć, że również od niego zależy po części, czy znajdzie się w sytuacji potencjalnie grożącej zakażeniem wirusem ptasiej grypy lub grypy ludzkiej.

Według Światowej Organizacji Zdrowia, która nieustająco monitoruje zmienność genetyczną wirusa grypy ludzkiej, może dojść do wymiany części materiału genetycznego między wirusem grypy ludzkiej i grypy ptasiej. W wyniku tej wymiany może pojawić się nowa odmiana wirusa grypy, przeciwko któremu nie będziemy dysponować szczepionkami, a nasze organizmy się dla niego bezbronne.

List do lekarzy

W liście do lekarzy opublikowanym na stronie internetowej Państwowego Zakładu Higieny i podpisanym przez prof. Lidię Brydak, która jest kierownikiem Krajowego Ośrodka ds. Grypy czytamy „ ...że, grypę określa się jako ostatnią niekontrolowaną plagę ludzkości, powodującą liczne powikłania, niejednokrotnie nieodwracalne lub kończące się zgonem. Oprócz Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP) w Atlancie, Amerykańskiej Akademii Pediatrii, również 11 innych prestiżowych Towarzystw Naukowych na świecie rekomenduje szczepienia przeciwko grypie jako podstawową metodę w profilaktyce i kontroli grypy.”

Szczepienie się przeciw grypie zapewnia większą odporność naszego organizmu i daje nam o wiele większe szanse na przeżycie nawet w razie ataku ptasiej grypy, gdyż nie dojdzie do śmiertelnie niebezpiecznej wymiany materiału genetycznego pomiędzy tymi wirusami.

Szczepienia przeciwko grypie
Aktualnie w aptekach dostępne są nowoczesne, inaktywowane czyli zabite szczepionki przeciwko grypie otrzymywane w wyniku:

• rozszczepienia wiriona (szczepionka typu split) lub

• podjednostkowe (szczepionka typu sub-unit).

Oba typy szczepionek zalecane są przez Komitet Doradczy ds. Szczepień WHO dla wszystkich - począwszy od niemowląt aż do osób w bardzo podeszłym wieku. Co roku firmy farmaceutyczne uaktualniają skład szczepionki zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia w związku z przewidywanymi mutacjami wirusów grypy.

Z ogółu ludności wyodrębniono grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na grypę, dla których szczepienia przeciwko grypie są szczególnie wskazane. Należą do nich:

• Osoby po przeszczepieniu organu.

• Zdrowe dzieci w wieku 6-23 miesięcy i osoby w wieku 50 lat i więcej.

• Dzieci od 6 miesiąca życia i osoby w przedziale wiekowym 2- 49 lat z grup podwyższonego ryzyka.

• Pensjonariusze domów pomocy społecznej oraz innych ośrodków opieki zdrowotnej, w których przebywają przewlekle chorzy, bez względu na wiek.

• Dorośli i dzieci chorzy na przewlekłe choroby układu krążenia oraz oddechowego, łącznie z astmą.

• Dorośli i dzieci często przebywający w ostatnim roku w szpitalach z powodu chorób metabolicznych (w tym cukrzycy), niewydolności nerek, hemoglobinopatii lub niedoborów odporności (również związanych z leczeniem immunosupresyjnym).

• Dzieci i młodzież przewlekle leczona kwasem acetylosalicylowym, ponieważ zwiększa to u nich ryzyko wystąpienia zespołu Rey`a w razie zachorowania na grypę.

• Kobiety, które będą w czasie najbliższego sezonu epidemicznego grypy będą w II lub III trymestrze ciąży. Jednak kobiecie ciężarnej można podać szczepionkę jedynie w przypadku, gdy istnieją wyraźne wskazania do uodpornienia ze względu na możliwość zakażenia.

• Szczepienia przeciwko grypie zaleca się także osobom, które z racji wykonywanego zawodu mają kontakt z osobami z grup podwyższonego ryzyka i mogą przenosić na nich zakażenie czyli:lekarzom, pielęgniarkom i pozostałemu personelowi szpitali i ośrodków lecznictwa otwartego, pogotowia ratunkowego.

• Pracownikom domów spokojnej starości oraz zakładów opieki medycznej, którzy kontaktują się z pensjonariuszami lub chorymi (w tym także dziećmi), zapewniających opiekę domową pacjentom z grup wysokiego ryzyka.

• Członkom rodzin osób należących do grup podwyższonego ryzyka (osoby w wieku 65 lat i więcej, po przeszczepach, osoby z AIDS i dzieci poniżej 2 roku życia).

• Domowym opiekunkom dzieci poniżej 24 miesięcy lub starszych dzieci.

• Pracownikom służb publicznych np. konduktorom, kasjerom, policjantom, wojskowym, nauczycielom, przedszkolankom, dziennikarzom, pracownikom budowlanym, ekspedientom sklepów i marketów, świadczących usługi rzemieślnicze itp.

Leki przeciw grypie

Szeroko reklamowane leki bez recepty na grypę, są tak naprawdę wobec wirusa grypy nieskuteczne. Mogą jedynie nieco złagodzić objawy takie, jak; gorączka, ból głowy czy mięśni lub kaszel, ale nie zapobiegną ewentualnym powikłaniom. Dzięki postępowi wiedzy medycznej od niedawna dysponujemy lekami przeciw wirusowi grypy A i B (zanamiwir i oseltamiwir), które blokują wirusowe neuraminidazy. Aby leczenie grypy tymi preparatami było efektywne, koniecznie jest rozpoczęcie terapii w ciągu 48 godzin od pierwszych objawów choroby. Poważnym mankamentem tych leków jest jednak ich wysoka cena. Wobec tego zdecydowanie tańszym, a jednocześnie skutecznym dla każdego z nas rozwiązaniem jest zapobieganie grypie czyli zaszczepienie się. Zwłaszcza, że zaszczepić się można w każdej chwili przez cały okres jesienno-zimowy, a odporność poszczepienna pojawia się już po 7-10 dniach od podania szczepionki i utrzymuje się przez około rok.

Opracowano na podstawie:

1. List do lekarzy – Lidia Brydak, Andrzej F. Steciwko, Krajowy Ośrodek ds. Grypy, Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, 2005 r.
2. Komunikat Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Świdnicy dotyczący ptasiej grypy z 20.09.2005 r.