Na co stosować szafran? Właściwości lecznicze, dawkowanie

Już w starożytności wykorzystywano szafran do poprawiania smaku jedzenia, do barwienia tkanin, a także w lecznictwie. Szafran stanowi najdroższą przyprawę świata. Posiada charakterystyczny smak oraz barwę. Jego walory smakowe doceniane są w kuchni, a ostatnimi czasy zainteresowanie wzbudzają jego właściwości lecznicze. Warto jednak podkreślić, że szafran można przyjmować doustnie jedynie w niewielkich ilościach, ponieważ jego nadmiar może być szkodliwy dla zdrowia.

1. Czym jest szafran? Czym różni się szafran w suplementach od tego do jedzenia?
2. Suplementy z szafranem – kiedy można je stosować? Na co pomaga szafran?
3. Jak dawkować suplementy z szafranem?
4. Jakie są przeciwwskazania do stosowania suplementów z szafranem?
5. Czym się kierować przy wyborze suplementów z szafranem? Ile kosztują?

Czym jest szafran? Czym różni się szafran w suplementach od tego do jedzenia?

Szafran pozyskiwany jest z wysuszonych słupków szafranu uprawnego (łac. Crocus sativus). W celu uzyskania kilograma przyprawy należy użyć ponad 150 tys. kwiatów szafranu, których zbiór odbywa się ręcznie, a to z kolei przekłada się na wysoką cenę produktu. Szafran wywodzi się z rejonów Bliskiego Wschodu i Grecji, jednak jego największe uprawy zlokalizowane są na terenie Turcji. Ponadto uprawia się go w rejonach Morza Śródziemnego oraz w Iranie, Indiach i Hiszpanii. Ta drogocenna przyprawa sprzedawana jest w postaci proszku lub nitek. Szafran ma intensywną pomarańczową barwę, co wykorzystywano już w średniowieczu do barwienia tkanin na żółty kolor. Jednak roślina wykorzystywana jest przede wszystkim w przemyśle spożywczym, ponieważ charakteryzuje się intensywnym, korzennym, piżmowym smakiem. Już dwie nitki szafranu nadają jedzeniu nietypowy smak oraz barwę. Warto jednak pamiętać, że w większych ilościach przyprawa sprawia, że potrawy stają się gorzkie.

Suplementy z szafranem – kiedy można je stosować? Na co pomaga szafran?

Jak wykazały liczne badania, szafran poza cennymi walorami smakowymi posiada również wiele właściwości zdrowotnych. Roślina bogata jest w składniki aktywne, takie jak krocyna, safranal, zeaksantyna, likopen, karotenoidy, flawonoidy, witaminy.

Składniki aktywne zawarte w surowcu wykazują wiele właściwości leczniczych.

• Działanie przeciwdepresyjne

Wykazano, że szafran powoduje wzrost poziomu neuroprzekaźników: serotoniny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym, co wpływa na poprawę samopoczucia.

• Działanie przeciwdrgawkowe

W badaniach wykazano, że występujące w olejku eterycznym safranal i krocyna ograniczają wychwyt zwrotny serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. Ponadto safranal jest antagonistą receptorów GABA, dzięki czemu ogranicza pojawianie się drgawek.

• Wspomaganie trawienia, działanie rozkurczowe
• Wspomaganie prawidłowego funkcjonowania układu krążenia, regulowanie ciśnienia tętniczego krwi oraz poziomu cholesterolu
• Łagodzenie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego

Naukowcy dowiedli, że wyciąg z szafranu uprawnego łagodzi dolegliwości PMS. W badaniu, w którym uczestniczyły kobiety z PMS w przedziale wiekowym 20-45 lat, zaobserwowano, że u 75% z nich po przyjęciu ekstraktu z Crocus sativus nastąpiła poprawa nastroju.

• Działanie przeciwnowotworowe

W badaniach in vitro na liniach komórkowych zaobserwowano działanie cytotoksyczne ekstraktu z szafranu wobec komórek nowotworowych. Kluczową rolę w aktywności przeciwnowotworowej odgrywa krocyna, która wykazuje zdolność do hamowania wzrostu komórek raka okrężnicy.

• Leczenie niepłodności u mężczyzn

W badaniu, w którym uczestniczyło 52 niepłodnych mężczyzn, którzy nie zakwalifikowali się do leczenia operacyjnego, podawano uczestnikom 50 mg ekstraktu z Crocus sativus rozpuszczonego w mleku. Po 3 miesiącach badania zaobserwowano zwiększenie ruchliwości plemników oraz wzrost ilości prawidłowo zbudowanych morfologicznie plemników z 23% do 33,9%.

• Wspomaganie odchudzania

Przypuszcza się, że szafran może okazać się pomocny w procesie odchudzania, ponieważ wspomaga trawienie oraz jest cennym źródłem antyoksydantów.

• Jest źródłem cennych składników: witamin z grupy B, C i A, potasu, miedzi, cynku, przeciwutleniaczy.

Jak dawkować suplementy z szafranem?

W badaniach klinicznych zazwyczaj podawano ekstrakt z szafranu w dawce dobowej od 30 mg do 100 mg. Zwykle ilość ta była rozdzielana na dwie dawki, stosowane rano i wieczorem. W przypadku dłuższego okresu suplementacji wskazane jest przyjmowanie niższych dawek. Podczas zażywania produktu z szafranem należy stosować się do zaleceń producenta zamieszczonych na opakowaniu lub w ulotce. Nie należy także przekraczać zalecanych dawek.

Regularne przyjmowanie szafranu powinno trwać minimum 3 miesiące, aby zauważyć pożądane rezultaty. Należy pamiętać jednak o tym, że przyjęcie zbyt dużej ilości szafranu na dobę, zwłaszcza powyżej 1200 mg, może spowodować wymioty, a jeszcze większe dawki (powyżej 2000 mg) mogą doprowadzić do zaburzeń hematologicznych, a nawet do zagrożenia zdrowia i życia. Niewielka toksyczność szafranu powoduje zawroty głowy, nudności, wymioty i biegunkę, podczas gdy silniejsza toksyczność może powodować drętwienie, mrowienie w dłoniach i stopach oraz zażółcenie skóry i oczu z powodu wytrącania się żółtych pigmentów na skórze i spojówkach. Objawem może być również samoistne krwawienie.

Ekstrakty z szafranu mogą być wykorzystywane w aromaterapii. W celu zwiększenia efektu przeciwdepresyjnego szafran można podawać jednocześnie z różeńcem górskim, dziurawcem zwyczajnym, krzyżownicą cienkolistną. Aby wzmocnić korzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie mózgu można łączyć szafran z gotu kola, brahmi. Jednoczesne stosowanie szafranu z buzdygankiem czy żeń-szeniem pustynnym wywiera korzystny wpływ na funkcje seksualne u mężczyzn. W celu wzmocnienia działania łagodzącego objawy napięcia przedmiesiączkowego PMS szafran podaje się łącznie z mleczkiem pszczelim i kurkuminą.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania suplementów z szafranem?

Suplementy z szafranem nie powinny być przyjmowane przez:

• kobiety w ciąży, ponieważ może stymulować skurcze macicy i prowadzić do poronienia,
• kobiety w okresie laktacji,
• osoby z chorobą afektywną dwubiegunową, ponieważ składniki aktywne zawarte w surowcu mogą powodować zbytnie pobudzenie oraz napad manii,
• małe dzieci,
• pacjentów stosujących takie grupy leków, jak przeciwdepresyjne (benzodiazepiny), przeciwdrgawkowe (barbiturany), nasercowe (beta-blokery, blokery kanału wapniowego) leki moczopędne,
• pacjentów z niskim ciśnieniem krwi lub przyjmujących leki hipotensyjne, ponieważ szafran może powodować dodatkowe obniżenie ciśnienia krwi,
• osoby z alergią na rośliny z rodzaju: oliwka (Olea sp.), życica (Lolium sp.), solanka (Salsola sp.).

Czym się kierować przy wyborze suplementów z szafranem? Ile kosztują?

W aptekach dostępne są preparaty zawierające jako główny składnik czynny szafran, a ich cena waha się od ok. 50 zł do ok. 200 zł. Dostępne są również suplementy wieloskładnikowe, w których obok szafranu można znaleźć substancje, takie jak różeniec górski, szyszka chmielu, L-tryptofan, witaminy z grupy B, ashwagandha, melisa lekarska. Szafran o dobrej jakości i wysokim standardzie otrzymywania może kosztować nawet 40 tys. złotych za 1 kilogram, co wpływa na cenę preparatów zawierających w swoim składzie szafran. Ze względu na swoją wysoką cenę bywa często fałszowany. Zamiast cennej przyprawy mogą występować: kurkuma lub krokosz barwierski. Dlatego wybierając odpowiedni produkt, warto udać się do apteki i zasięgnąć porady farmaceuty.