Fenobarbital (Luminal), Phenobarbitalum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o fenobarbitalu
- Rok wprowadzenia na rynek
-
1944
- Substancje aktywne
-
fenobarbital, fenobarbital sodu
- Działanie fenobarbitalu
-
nasenne, przeciwpadaczkowe, uspokajające
- Postacie fenobarbitalu
-
tabletki, tabletki drażowane
- Układy narządowe
-
układ nerwowy i narządy zmysłów
- Specjalności medyczne
-
Neurologia, Neurologia dziecięca
- Rys historyczny fenobarbitalu
-
Fenobarbital należy do pochodnych kwasu barbiturowego i został dopuszczony do obrotu w 1944 roku w Szwajcarii. Podmiotem odpowiedzialnym za wprowadzenie była firma Streuli Pharma AG.
- Wzór sumaryczny fenobarbitalu
-
C12H12N2O3
Spis treści
- Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fenobarbital
- Wskazania do stosowania fenobarbitalu
- Dawkowanie fenobarbitalu
- Przeciwskazania do stosowania fenobarbitalu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fenobarbitalu
- Interakcje fenobarbitalu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje fenobarbitalu z pożywieniem
- Interakcje fenobarbitalu z alkoholem
- Wpływ fenobarbitalu na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ fenobarbitalu na ciążę
- Wpływ fenobarbitalu na laktację
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania fenobarbitalu
- Mechanizm działania fenobarbitalu
- Wchłanianie fenobarbitalu
- Dystrybucja fenobarbitalu
- Metabolizm fenobarbitalu
- Wydalanie fenobarbitalu
Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające fenobarbital
Wskazania do stosowania fenobarbitalu
Fenobarbital, należący do grupy barbituranów jest wykorzystywany w leczeniu schorzeń neurologicznych przebiegających z napadami padaczkowymi. Substancja czynna znalazła zastosowanie w terapii napadów toniczno-klonicznych oraz napadów częściowych. Lek wykazuje skuteczność w leczeniu padaczki lekoopornej.
Substancja czynna znalazła również zastosowanie w recepturze aptecznej. Fenobarbital często wchodzi w skład mikstur i kropli o działaniu nasennym i uspokajającym.
Dawkowanie fenobarbitalu
Schemat dawkowania fenobarbitalu jest zależny od wieku i masy ciała pacjenta, występujących chorób współistniejących oraz stanu organizmu. Przyjęty preparat należy popić odpowiednią ilością wody, lek można przyjmować z posiłkiem lub niezależnie od niego. Terapii fenobarbitalem nie należy przerywać gwałtownie, lek należy odstawiać stopniowo po konsultacji z lekarzem.
Zazwyczaj stosowana dawka dobowa substancji czynnej w przypadku osoby dorosłej wynosi od 50 mg do 250 mg. Dawka preparatu powinna być dostosowana indywidualnie do pacjenta zależnie od częstości i nasilenia napadów drgawkowych.
Schemat dawkowania fenobarbitalu u dzieci powyżej drugiego roku życia uwzględnia stosowanie od 1 mg do 6 mg na kilogram masy ciała na dobę z zachowaniem należytej ostrożności.
Przeciwskazania do stosowania fenobarbitalu
Fenobarbitalu nie należy stosować w przypadku wystąpienia reakcji nadwrażliwości na tę substancję czynną. Ograniczeniem w wykorzystaniu fenobarbitalu w terapii jest również:
- ciąża;
- okres karmienia piersią;
- choroba alkoholowa;
- poważna niewydolność wątroby lub śpiączka wątrobowa;
- zatrucie preparatami wpływającymi depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy;
- niewydolność układu oddechowego;
- porfiria.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania fenobarbitalu
Fenobarbital powinien być stosowany z zachowaniem należytej ostrożności w przypadku pacjentów przejawiających skłonności do nadużywania innych substancji leczniczych, a także jeśli u pacjenta stwierdzono występowanie w przeszłości depresji i myśli samobójczych. Substancja czynna może wywoływać uzależnienie psychiczne i fizyczne. Preparat należy stosować ostrożnie w przypadku pacjentów cierpiących na:
- zaawansowaną niedokrwistość;
- zaburzenia przepływu mózgowego;
- cukrzycę;
- zaburzenia w gospodarce hormonów tarczycy (niedoczynność i nadczynność);
- utrzymujący się dłużej ból lub osłabienie;
- hiperkinezę.
Terapia z wykorzystaniem fenobarbitalu powinna przebiegać z zachowaniem zasad należytej ostrożności u pacjentów ciepiących na schorzenia układu oddechowego (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc) ze względu na ryzyko zaostrzenia duszności.
Ilość przyjmowanej substancji leczniczej powinna zostać dostosowana jeśli u pacjenta stwierdzono zaburzenia czynności wątroby lub niewydolność nerek.
Podczas stosowania fenobarbitalu u dzieci zaleca się suplementację witaminy D3 w profilaktyce krzywicy.
Przyjmowanie fenobarbitalu przez dłuższy czas może osłabiać jego działanie. Terapii z wykorzystaniem tej substancji nie należy przerywać gwałtownie, gdyż istnieje ryzyko pojawienia się reakcji odstawienia uwzględniającej problemy ze snem, koszmary drżenia mięśniowe a nawet zgon pacjenta. Odstawienie fenobarbitalu powinno zawsze przebiegać w sposób stopniowy.
W niektórych przypadkach odnotowano ryzyko wystąpienia ciężkich reakcji skórnych podczas przyjmowania fenobarbitalu. W początkowym okresie leczenia istnieje ryzyko pojawienia się zespołu Stevensa-Johnsona lub zespołu Lyella. W razie pojawienia jakichkolwiek reakcji skórnych należy skonsultować się z lekarzem i odstawić preparat leczniczy.
Interakcje fenobarbitalu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Digoksyna (Digoxin) | glikozydy nasercowe |
Doksycyklina (Doxycycline) | antybiotyki tetracyklinowe - tetracykliny |
Fenylobutazon (Phenylbutazone) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Itrakonazol (Itraconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Lewotyroksyna (Levothyroxine (sodium)) | hormony tarczycy |
Metylodigoksyna (Metildigoxin) | glikozydy nasercowe |
Paracetamol (Paracetamol (acetaminophen)) | NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol |
Teofilina (Theophylline) | metyloksantyny - blokery adenozyny i fosfodiesterazy |
Haloperidol (Haloperidol) | neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acenokumarol (Acenocoumarol) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Warfaryna (Warfarin) | leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Beklometazon (Beclomethasone) | glikokortykosteroidy |
Betametazon (Betamethasone) | glikokortykosteroidy |
Deksametazon (Dexamethasone) | glikokortykosteroidy |
Hydrokortyzon (Hydrocortisone) | glikokortykosteroidy |
Metyloprednizolon (Methylprednisolone) | glikokortykosteroidy |
Prednizolon (Prednisolone) | glikokortykosteroidy |
Prednizon (Prednisone) | glikokortykosteroidy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Prymidon (Primidone) | barbiturany i pochodne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Etosuksymid (Ethosuximide) | leki przeciwpadaczkowe - blokery kanałów wapniowych |
Karbamazepina (Carbamazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Kwas walproinowy (Valproic acid) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) | antybiotyki - INNE |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Moklobemid (Moclobemide) | IMAO - inhibitory monoaminooksydazy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Desfluran (Desflurane) | substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory |
Izofluran (Isoflurane) | substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory |
Sewofluran (Sevoflurane) | substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - chlorowcowane węglowodory |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amlodypina (Amlodipine) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne |
Felodypina (Felodipine) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne |
Lacydypina (Lacidipine) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne |
Lerkanidypina (Lercanidipine) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne |
Nitrendypina (Nitrendipine) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Witamina D (Cholekalcyferol) (Cholecalciferol) | witamina D i jej pochodne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Maprotylina (Maprotiline) | substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Ketamina (Ketamine) | substancje do znieczulenia ogólnego, anestetyki - INNE |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Acetazolamid (Acetazolamide) | inhibitory anhydrazy węglanowej |
Brinzolamid (Brinzolamide) | inhibitory anhydrazy węglanowej |
Dorzolamid (Dorzolamide) | inhibitory anhydrazy węglanowej |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Metotreksat (Methotrexate) | antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego) |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Alprazolam (Alprazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Bromazepam (Bromazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Diazepam (Diazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Estazolam (Estazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Klonazepam (Clonazepam) | leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA |
Lorazepam (Lorazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Medazepam (Medazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Midazolam (Midazolam) | BZD - benzodiazepiny |
Nitrazepam (Nitrazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Oksazepam (Oxazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Temazepam (Temazepam) | BZD - benzodiazepiny |
Zolpidem (Zolpidem) | niebenzodiazepinowe leki nasenne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Atazanawir (Atazanavir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Daklataswir (Daclatasvir) | substancje przeciwwirusowe stosowane w HCV |
Darunawir (Darunavir) | inhibitory proteazy HIV |
Etrawiryna (Etravirine) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Symeprewir (Simeprevir) | substancje przeciwwirusowe stosowane w HCV |
Biktegrawir (Bictegravir) | inne substancje przeciwwirusowe działające bezpośrednio na wirusy |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Aksytynib (Axitinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Cerytynib (Ceritinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Iksazomib (Ixazomib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Kabozantynib (Cabozantinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Kryzotynib (Crizotinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Olaparyb (Olaparib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Palbocyklib (Palbociclib) | inhibitory kinazy białkowej |
Enkorafenib (Encorafenib) | inhibitory kinazy białkowej |
Brygatynib (Brigatinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Rybocyklib (Ribociclib) | inhibitory kinazy białkowej |
Tofacytynib (Tofacitinib) | selektywne leki immunosupresyjne |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Dienogest (Dienogest) | progestageny |
Lewonorgestrel (Levonorgestrel) | progestageny |
Nomegestrol (Nomegestrol) | progestageny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Apremilast (Apremilast) | inhibitory fosfodieasterazy IV - PDE4 |
Roflumilast (Roflumilast) | inhibitory fosfodieasterazy IV - PDE4 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Eplerenon (Eplerenone) | leki moczopędne, diuretyki - oszczędzające potas - antagoniści aldosteronu |
Iwabradyna (Ivabradine) | inne leki nasercowe |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Netupitant (Netupitant) | antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1 |
Rolapitant (Rolapitant) | antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1 |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Takrolimus (Tacrolimus) | inhibitory kalcyneuryny |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Itrakonazol (Itraconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Worykonazol (Voriconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Almotryptan (Almotriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Eletryptan (Eletriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Frowatryptan (Frovatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Sumatryptan (Sumatriptan) | tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1 |
Interakcje fenobarbitalu z pożywieniem
Podczas przyjmowania fenobarbitalu należy ograniczyć spożycie kofeiny. Pokarm nie ma znacznego wpływu na całkowite wchłanianie substancji leczniczej, ale przyjęcie preparatu na czczo może zwiększać szybkość absorpcji z przewodu pokarmowego.
Interakcje fenobarbitalu z alkoholem
Spożywanie alkoholu w trakcie terapii z wykorzystaniem fenobarbitalu może nasilać jego hamujący wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, prowadząc do nasilenia działań niepożądanych substancji leczniczej oraz szybszego jej przedawkowania.
Wpływ fenobarbitalu na prowadzenie pojazdów
Fenobarbital upośledza zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn. Ze względu na hamujący wpływ na ośrodkowy układ nerwowy istnieje ryzyko osłabienia refleksu, wydłużenia czasu reakcji oraz pojawienia się senności podczas terapii. Osoby przyjmującej fenobarbital nie powinny prowadzić pojazdów.
Inne rodzaje interakcji
Fenobarbital może wpływać na wyniki niektórych badań laboratoryjnych. Istnieje ryzyko pojawienia się fałszywie dodatniego wyniku testu na obecność fentolaminy.
Ponadto, substancja czynna może spowodować spadek stężenia bilirubiny w osoczu, obniżać wchłanianie cyjanokobalaminy znakowanej 57Co oraz osłabiać reakcję na metyrapon w teście potwierdzającym obecność zespołu Cushinga .
Wpływ fenobarbitalu na ciążę
Fenobarbital posiada zdolność przenika przez łożysko i może oddziaływać na rozwój płodu, zwiększając częstość występowania wad wrodzonych. Substancja czynna jest przeciwwskazana podczas trwania ciąży. Ze względu na możliwość rozwoju uzależnienia fizycznego od substancji czynnej, istnieje ryzyko wystąpienia reakcji odstawienia u noworodka po porodzie.
Istnieje ryzyko pojawienia się krwawień oraz zaburzeń oddychania u noworodka po porodzie. Możliwość wystąpienia krwawień u dziecka można ograniczyć stosując u matki i noworodka witaminę K.
Wpływ fenobarbitalu na laktację
Substancja czynna przenika do mleka matki karmiącej, osiągając w pokarmie istotne farmakologicznie stężenia. U noworodków karmionych mlekiem matki przyjmującej fenobarbital odnotowano zarówno zespół odstawienia jak i drżenia mięśniowe. Przyjmowanie substancji leczniczej podczas kamienia piersią jest przeciwwskazane.
Skutki uboczne
- ból głowy
- depresja
- dezorientacja
- koszmary nocne
- nerwowość
- zaburzenia myślenia
- senność
- omamy
- hiperkineza
- zawroty głowy
- pobudzenie psychoruchowe
- splątanie
- zaburzenia widzenia
- krzywica
- zaparcia
- bradykardia
- bezdech
- niedokrwistość megaloblastyczna
- osteopenia
- agranulocytoza
- objawy odstawienia
- drgawki
- małopłytkowość
- niedociśnienie tętnicze
- nudności
- zaburzenia snu
- omdlenia
- wymioty
- zespół Stevensa-Johnsona
- zespół lyella – toksyczna nekroliza naskórka
- zapalenie wątroby
- niewydolność wątroby
- pobudzenie
- gorączka
- reakcje nadwrażliwości
- obrzęk twarzy
- bóle stawów
- eozynofilia
- wysypka
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania fenobarbitalu
Przyjęcie zbyt dużej dawki fenobarbitalu może spowodować wystąpienie objawów ostrego zatrucia, związanych z hamującym wpływem substancji czynnej na ośrodkowy układ nerwowy oraz układ oddechowy. W przypadku przedawkowania może wystąpić całkowite zniesienie odruchów, zmniejszenie ilości oddawanego moczu, zwężenie źrenic, spadek temperatury ciała.
W niektórych przypadkach mogą pojawić się objawy ze strony układu sercowo–naczyniowego takie jak spadek ciśnienia tętniczego i przyspieszenie akcji serca. W skrajnych przypadkach istnieje ryzyko wystąpienia zapaści naczyniowej, śpiączki i zatrzymania oddechu prowadzącego do zgonu.
Mechanizm działania fenobarbitalu
Fenobarbital wykazuje aktywność przeciwpadaczkową związaną głównie z jego wpływem na receptory GABA. Substancja czynna nasila depresyjny wpływ kwasu γ–amino masłowego (GABA) na ośrodkowy układ nerwowy. Bezpośrednie działanie fenobarbitalu polega na wywołaniu hiperpolaryzacji neuronu poprzez zwiększenie napływu jonów chlorkowych przez kanał jonowy, lek blokuje również napływ jonów wapniowych. Dzięki temu dochodzi do zmniejszenia pobudliwości komórki nerwowej i wyciszenia powtarzalnych bodźców nerwowych.
Hamujący wpływ fenobarbitalu na ośrodkowy układ nerwowy odpowiada również za działanie uspokajające oraz nasenne.
Substancja czynna zmniejsza również ilość wydzielanego hormonu tyreotropowego i adrenokortykotropowego. Lek obniża napięcie mięśni gładkich i zwiększa wydzielanie hormonu antydiuretycznego.
Depresyjny wpływ na układ nerwowy jest przyczyną zmniejszenia częstotliwości oddechów i innych działań niepożądanych związanych ze stosowaniem fenobarbitalu.
Wchłanianie fenobarbitalu
Fenobarbital szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, a pożywienie nie ma wpływu na stopień wchłaniania.
W przypadku soli fenobarbitalu zaobserwowano przyspieszenie procesu wchłaniania gdy lek był stosowany na czczo.
Dystrybucja fenobarbitalu
Substancja lecznicza przenika do mleka matki i przez łożysko. Maksymalne stężenie w osoczu u dorosłych występuję po około ośmiu godzinach. U dzieci ten moment następuję szybciej, bo już po upływie około czterech godzin od podania. Fenobarbital łączy się białkami osocza na poziomie od 20% do 60%.
Metabolizm fenobarbitalu
Metabolizm fenobarbitalu przebiega z udziałem cytochromu P450, a dokładniej podjednostki CYP2C19. Okres półtrwania substancji czynnej wynosi od 40 do 100 godzin. Metabolity fenobarbitalu ulegają reakcji sprzęgania z kwasem glukuronowym lub siarkowym.
Wydalanie fenobarbitalu
Substancja lecznicza jest wydalana w postaci niezmienionej (od 25% do 50% dawki) z moczem, a także jako metabolity z moczem i niewielkim stopniu z kałem.