Ryż jaśminowy – zastosowanie, wartości. Czy ryż jaśminowy jest zdrowy?

Czym się różni ryż jaśminowy od zwykłego?

Ryż jaśminowy najczęściej można spotkać w polskich sklepach spożywczych w postaci białej, czyli polerowanej. Oznacza to, że jest on pozbawiony łuski (twardej skorupy ochronnej), otrębów (warstwy zewnętrznej) i zarodka (rdzenia wewnętrznego). Ryż jaśminowy występuje również w postaci pełnoziarnistej charakteryzującej się brązowym kolorem, którą można nabyć w wielu sklepach ze zdrową żywnością. Pełnoziarnisty ryż jaśminowy cechuje się wyższą wartością odżywczą w porównaniu z postacią białą.

Ryż jaśminowy biały i ryż biały długoziarnisty, nazywany często zwykłym ryżem, mają sporo podobieństw, lecz także kilka znaczących różnic. Ryż biały długoziarnisty i biały ryż jaśminowy zawierają przede wszystkim bardzo podobne ilości kalorii, węglowodanów, białka, tłuszczu, witamin, składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego.

Cechą charakterystyczną ryżu jaśminowego jest natomiast aromatyczny zapach, który przypomina woń kwiatów jaśminu. Ryż jaśminowy jest również znany jako tajski pachnący ryż ze względu na przyjemny zapach przypominający popcorn. Wynika to z obecności w ryżu związku aromatycznego i smakowego, jakim jest 2-Acetylo-1-pirolina (2AP). Dla porównania zwykły ryż nie ma wyrazistego zapachu.

Uważa się, że ryż jaśminowy świetnie nadaje się do gotowania, ponieważ zapewnia wysoką jakość przyrządzanym potrawom ze względu na swoją puszystość i lekko lepką konsystencję po ugotowaniu. Tymczasem konsystencja zwykłego ryżu może się znacznie różnić, np. kleisty ryż, powszechnie stosowany w azjatyckich deserach, jest bardzo lepki.

Czy ryż jaśminowy jest zdrowy?

Ryż jaśminowy jest pokarmem o wysokim indeksie glikemicznym, którego wartość waha się od 96 do 116. W dotychczas przeprowadzonych badaniach nie stwierdzono różnic w wartościach indeksu glikemicznego między ryżem jaśminowym uprawianym w Stanach Zjednoczonych a ryżem jaśminowym uprawianym w Tajlandii. Ze względu na wysoki indeks glikemiczny ryż jaśminowy powinien być spożywany jedynie w ograniczonych ilościach przez pacjentów z cukrzycą i innymi zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.

Ryż jaśminowy jest produktem łatwostrawnym, dzięki czemu może być częstym składnikiem diety lekkostrawnej, którą zwykle zaleca się osobom starszym, pacjentom po zabiegach operacyjnych (np. po leczeniu bariatrycznym) oraz chorym na schorzenia przewodu pokarmowego, takie jak choćby choroba wrzodowa żołądka, refluks żołądkowo-przełykowy, zespół jelita nadwrażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Należy jednak pamiętać o tym, że ryż dość łatwo kumuluje arsen z gleby i wody, dlatego zaleca się odpowiedni sposób jego gotowania, aby zmniejszyć zawartość arsenu nawet o blisko 70%. Mianowicie po zagotowaniu wody (1 litr wody na każdą szklankę ryżu) wsypujemy ziarna ryżu i gotujemy je przez 5 minut, następnie odcedzamy. W dalszej kolejności zalewamy ryż świeżą wodą (około 0,5 litra wody na jedną szklankę ryżu) i gotujemy ryż do momentu, aż będzie odpowiednio miękki oraz wchłonie całą wodę.

Warto podkreślić, iż pod względem wartości odżywczych i wpływu na zdrowie człowieka znacznie lepszym wyborem będzie częstsze sięganie po pełnoziarnisty ryż jaśminowy, aniżeli biały. Na dowód tego w jednym z dużych badań obserwacyjnych z udziałem ponad 197 tysięcy osób wykazano, że zamiana 1/3 szklanki (50 g) białego ryżu na taką samą ilość brązowego ryżu każdego dnia wiązała się ze zmniejszeniem o 16% ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Pełnoziarnisty ryż jaśminowy zawiera więcej błonnika pokarmowego, który spowalnia wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego oraz zmniejsza jej stężenie we krwi.

Do czego używać ryż jaśminowy?

Ugotowany ryż jaśminowy świetnie nadaje się do dań przygotowywanych w wersji na słodko, słodko-kwaśno, pikantnie, jak również na słono. Ryż jaśminowy doskonale komponuje się z potrawami mięsnymi, rybami, owocami morza, nasionami roślin strączkowych (zwłaszcza ciecierzycą), warzywami (np. cukinią i papryką) oraz owocami i ich przetworami.

Ryż jaśminowy po ugotowaniu można łączyć ze startym jabłkiem i cynamonem, musem jogurtowo-truskawkowym oraz słodkim bananem i bakaliami. Sprawdzi się on dobrze także w połączeniu z aromatycznym mlekiem kokosowym i świeżymi owocami, np. mango, bananem oraz malinami. Dobrym pomysłem jest również połączenie ryżu jaśminowego z warzywami i kurczakiem, rybą lub owocami morza, a także przygotowanie curry w wersji wegańskiej z ciecierzycą i ryżem. Ryż jaśminowy nadaje się również do sałatek (np. z kurczakiem lub tuńczykiem), pieczeni (np. z mięsem drobiowym bądź rybą), zup (np. pomidorowa) oraz puddingów (np. w wersji z mango).